35 lat WCBKT S.A.

ANDRZEJ KIŃSKI

W styczniu bieżącego roku mija 35 lat od powstania warszawskiego Wojskowego Centralnego Biura Konstrukcyjno-Technologicznego, unikalnego w skali polskiego przemysłu obronnego przedsiębiorstwa, specjalizującego się w opracowywaniu i produkcji wyposażenia i sprzętu do naziemnej obsługi wojskowych oraz cywilnych statków powietrznych, a także urządzeń szkolno-treningowych dla wojska. Z jubileuszem zbiega się rozpoczęcie nowego etapu w historii spółki, która po latach podległości
Ministerstwu Obrony Narodowej w ubiegłym roku, wraz z innymi wojskowymi przedsiębiorstwami remontowo-produkcyjnymi, weszła w skład Polskiej Grupy Zbrojeniowej.

Choć WCBKT S.A. to przedsiębiorstwo niewielkie, zatrudniające ok. 150 osób, to wywalczyło sobie dzięki konsekwencji kolejnych dyrekcji i zarządów, a także wysiłkiem wszystkich pracowników wiodącą pozycję na polskim rynku w swej zasadniczej sferze kompetencji, którą są od początku lat 90. XX wieku naziemne urządzenia do obsługi statków powietrznych (tzw. NOSP). Dziś nie ma w Polsce lotnisk wojskowych, na których nie byłoby sprzętu pochodzącego z zakładów na warszawskim Bemowie. W ostatnich latach coraz częściej wyposażenie rodem z WCBKT S.A. trafia także na lotniska cywilne. Oferta urządzeń NOSP została poważnie rozbudowana i, nie tylko ze względu na nowoczesność i zgodność ze współczesnymi tendencjami w tym segmencie rynku, ale także na swą kompleksowość, budzi coraz większe zainteresowanie poza granicami naszego kraju. Taki jest zresztą kierunek rozwoju firmy wyznaczony przez jej zarząd – utrzymać i umacniać pozycję na polskim rynku, ale zdobywać i rozwijać przyczółki także za granicą.

RODOWÓD
Aby przybliżyć historię WCBKT S.A. należy cofnąć się nie do roku 1980, ale 1968. Wtedy to, na mocy Rozkazu Komendanta Wojskowej Akademii Technicznej nr 41 z dnia 16 marca 1968 roku, powstał Zakład Produkcji Doświadczalnej przy Wojskowej Akademii Technicznej im. Jarosława Dąbrowskiego w Warszawie. Z chwilą jego powołania nastąpiło wyodrębnienie jego działalności w trybie i na zasadach określonych Zarządzeniem MON Nr 26/MON z dnia 8 maja 1967 r., jako gospodarstwa pomocniczego. Po kilku latach nastąpiła zmiana statusu Zakładu. 14 grudnia 1971 roku, Zarządzeniem Szefa Sztabu Generalnego WP o utworzeniu z dniem 1 stycznia 1972 roku Zakładu Produkcji Doświadczalnej przy WAT stał się on jednostką budżetową.

Zadania wyznaczone Zakładowi Produkcji Doświadczalnej to m.in.:

• wykonywanie modeli, prototypów i wzorców wyrobów,

• prowadzenie jednostkowej lub małoseryjnej produkcji unikalnych urządzeń i aparatury naukowo- badawczej oraz pomiarowej,

• prowadzenie badań i prób wyżej wymienionych wyrobów,

•  opracowywanie i opanowywanie technologii produkcji wykonywanych wyrobów i dostosowanie jej do produkcji seryjnej w przedsiębiorstwach produkcyjnych,

•  wykonywanie nowej lub dostosowywanie do warunków produkcyjnych zakładu, otrzymanej z zewnątrz dokumentacji konstrukcyjnej i wykonawczej.

Prace te miały być realizowane przede wszystkim na potrzeby komórek organizacyjnych Wojskowej Akademii Technicznej, a także – w ramach rezerw mocy produkcyjnej – dla innych jednostek organizacyjnych Ministerstwa Obrony Narodowej.

W czasie kilkunastu lat istnienia Zakładu Produkcji Doświadczalnej powstało w nim wiele unikalnych urządzeń. Na potrzeby WAT w 1969 r. wykonano kamerę Weisenberga dla Wydziału Chemii i Fizyki Technicznej, służącą do obserwacji kryształów i położenia atomów w kryształach metodą rentgenowską. W 1971 r., dla tego samego wydziału, powstała kamera precesyjna do wykonywania zdjęć kryształów w promieniach Rentgena. W 1969 r., tym razem Katedrze Budownictwa Wojskowego Wydziału Inżynierii Wojskowej i Geodezji WAT, przekazano urządzenie do badania nośności gruntów. Do aparatury badawczo-pomiarowej zaliczyć należy również Zwierciadlany Mikroskop Elektronowy ZME-2, wykonany w 1972 r. we współpracy z Zakładem Doświadczalnym Przemysłowego Instytutu Elektroniki, przeznaczony do obserwacji złącz półprzewodnikowych.

Podejmowano się także wykonywania zleceń innych komórek organizacyjnych MON. Dla Inspektoratu Sił Zbrojnych wykonano urządzenie przeznaczone do szkolenia strzelca wielkokalibrowego karabinu maszynowego zamontowanego na wieży czołgu, a w kolejnych latach elektroniczny system dozoru obiektów (1975 r.), czy aparaturę do rejestracji i zobrazowania informacji telegraficznej (1977 r.).

Z dniem 1 stycznia 1980 r., na mocy Zarządzenia Ministra ON Nr 35/MON z 21 września 1979 r., Zakład Produkcji Doświadczalnej przy Wojskowej Akademii Technicznej przekształcono w przedsiębiorstwo państwowe, które otrzymało nazwę: Wojskowe Centralne Biuro Konstrukcyjno-Technologiczne. Było to przedsiębiorstwo wielozakładowe, o strukturze organizacyjnej ustalonej Zarządzeniem Szefa Sztabu Generalnego WP nr 057/ORG z dnia 1 grudnia 1979 r. i schemacie organizacyjnym zatwierdzonym przez Głównego Inspektora Techniki WP. Powstało ono na bazie następujących jednostek produkcyjnych:

• Zakładu Produkcji Doświadczalnej przy Wojskowej Akademii Technicznej w Warszawie,
• Branżowego Biura Konstrukcyjno-Technologicznego Stoczni Marynarki Wojennej w Gdyni,
• Działu Konstrukcyjnego Urządzeń Szkoleniowo- -Treningowych Lotniczych Zakładów Remontowych nr 4 w Warszawie.

Siedzibą Wojskowego Centralnego Biura Konstrukcyjno-Technologicznego stały się budynki przy ulicy Radiowej, na terenie Wojskowej Akademii Technicznej, wcześniej zajmowane przez ZPD, po którym przejęto nie tylko nieruchomości, ale także pozostały majątek w postaci: maszyn, urządzeń, przyrządów
i wyposażenia oraz załogę i dorobek techniczno-naukowy. W Gdyni utworzono filię WCBKT, która jednak już po dwóch latach została wydzielona z przedsiębiorstwa i przyłączona do Stoczni Marynarki Wojennej.

W akcie powołania przedsiębiorstwa Minister Obrony Narodowej określił następujące sfery jego działalności:

• prowadzenie prac w zakresie jakości remontów i produkcji oraz normowania materiałów i pracochłonności,
• opracowywanie dokumentacji technicznej sprzętu szkoleniowo-treningowego,
• opracowywanie dokumentacji remontowej do uzbrojenia i sprzętu technicznego remontowanych w wojskowych przedsiębiorstwach remontowo-produkcyjnych,

• wykonywanie modeli, prototypów i serii prototypowych na podstawie własnej oraz dostarczonej przez zamawiających dokumentacji technicznej.

W dniu 2 października 1982 r. WCBKT uzyskało status przedsiębiorstwa przemysłu obronnego. W pierwszym okresie swego istnienia Wojskowe Centralne Biuro Konstrukcyjno-Technologiczne było podporządkowane, poprzez Szefa Wojskowych Przedsiębiorstw Remontowo-Produkcyjnych, Głównemu Inspektorowi Techniki MON. Po likwidacji w 1993 r. Pionu Głównego Inspektora Techniki WP i Szefostwa Wojskowych Przedsiębiorstw Remontowo Produkcyjnych, WCBKT podlegało kolejno: Departamentowi Dostaw Uzbrojenia i Sprzętu Wojskowego MON, a następnie – do ubiegłego roku – Departamentowi Polityki Zbrojeniowej MON.

W 2008 roku, w ramach procesu komercjalizacji, przedsiębiorstwo zostało przekształcone w jednoosobową spółkę skarbu państwa pod nazwą Wojskowe Centralne Biuro Konstrukcyjno-Technologiczne Spółka Akcyjna (akt notarialny z 10 kwietnia 2008 r.). Jedynym akcjonariuszem spółki jest Skarb Państwa, reprezentowany do przez Ministra Obrony Narodowej, a od czerwca 2014 r. przez Polską Grupę Zbrojeniową S.A.

Pełna wersja artykułu w magazynie NTW 1/2015