Improwizowane „moździerze” Irlandzkiej Armii Republikańskiej
Tomasz Goleniowski (EOD Tech)
Tematem artykułu będą improwizowane moździerze i inne wyrzutnie pocisków zawierające materiały wybuchowe, opracowane i używane przez Provisional Irish Republican Army, w latach 1969 – 1997 na terenie Wielkiej Brytanii oraz Europy kontynentalnej.
Od autora:
Moim celem nie jest promowanie ani usprawiedliwianie żadnej organizacji terrorystycznej, ideologii czy działań pochwalających przemoc i przestępstwa przeciwko życiu i zdrowiu przy pomocy materiałów i urządzeń wybuchowych oraz broni palnej. Ofiarami IRA byli nie tylko policjanci i żołnierze, lecz także nieuzbrojone i niezaangażowane w konflikt osoby cywilne – mężczyźni, kobiety i dzieci. Wielu rannych i poszkodowanych nadal zmaga się ze skutkami urazów oraz traumą.
IRA i organizacje z nią związane figurują na United Kingdom „Proscribed terrorist groups or organisations”. Celowo ograniczyłem ilość informacji, które w praktyce mogą posłużyć do wytworzenia materiałów lub urządzeń wybuchowych lub improwizowanej broni.
Rys historyczny
Irlandzka Armia Republikańska (ang. Irish Republican Army, IRA) była tajną wojskową, a raczej paramilitarną organizacją powstałą w 1916 roku. Celem IRA, było wówczas odłączenie Irlandii od Wielkiej Brytanii. Kiedy w 1921 roku Irlandia odzyskała niepodległość, poza jej granicami pozostała północno-wschodnią część wyspy Irlandii, czyli Irlandia Północna. Odtąd celem Irlandzkiej Armii Republikańskiej było przyłączenie tej części wyspy do Republiki Irlandii.
W 1969 roku IRA podzieliła się na dwa odłamy – Official Irish Republican Army (OIRA) oraz Provisional Irish Republican Army (PIRA, Provos).
Spośród obu tych grup to właśnie PIRA zdominowała północnoirlandzki republikański ruch niepodległościowy. Iskrą do eskalacji konfliktu na niespotykaną dotąd skalę były wydarzenia w Londonderry zwane „Krwawą Niedzielą”.
Konflikt w Irlandii Północnej (ang. The Troubles, „Kłopoty”) pochłonął w ciągu prawie 30 lat 3500 ofiar.
Provos, jak nazywano PIRA, zwalczało zarówno członków organizacji unionistycznych Ulster Defence Association i Ulster Volunteer Force (zwolenników przynależności Irlandii Północnej do Wielkiej Brytanii), jak i funkcjonariuszy Royal Ulster Constabulary (RUC) – Królewskiej Policja Ulsteru i żołnierzy British Army, a także osoby podejrzane o donosicielstwo i sprzyjanie lojalistom.
Uzbrojenie IRA
IRA/PIRA wykorzystywała każdą dostępną klasyczną broń palną, przystosowując ją w miarę potrzeby do walki partyzanckiej, głównie poprzez skracanie i wytłumianie.
Źródła dostaw uzbrojenia były różne. W latach trwania „The Troubles” PIRA podejmowała wiele prób udanych i nieudanych pozyskania różnych typów uzbrojenia, począwszy od broni krótkiej (pistolety, rewolwery), pistoletów maszynowych, karabinów, karabinów wielkokalibrowych, karabinów maszynowych skończywszy na wyrzutni rakiet przeciwpancernych i przeciwlotniczych.
Provos specjalizowali się także w produkcji materiałów i urządzeń wybuchowych. W tym celu stworzyli własny program badań i rozwoju. W szczytowym okresie aktywności produkowali 18 typów materiałów wybuchowych domowej produkcji (HME – Home Made Explosives). 16 z tych materiałów wybuchowych było prostymi w otrzymaniu mieszaninami wybuchowymi, tylko dwa wymagały nieco bardziej zaawansowanych technologii. Technologie produkcji materiałów wybuchowych stworzone przez PIRA były dostosowane do warunków konspiracji – niezbędnymi składnikami były substancje łatwo dostępne w dużych ilościach. Oprócz klasycznych kompozycji wybuchowych w typie ACREMITE/ANFO na bazie czystego lub rolniczego (zanieczyszczonego) azotanu amonu Provos tworzyli też własne kompozycje, np. HME o wdzięcznej nazwie ANNE (inna nazwa DONEGAL MIX).
Pełna wersja artykułu w magazynie Strzał 3-4/2020