Indyjskie Jaguary wciąż grasują
Dr Séan Wilson/Prime Images
W bieżącym roku przypada 37. rocznica przyjęcia na uzbrojenie Indyjskich Sił Powietrznych (Bharatiya Vayu Sena Indian Air Force – IAF) samolotu Jaguar. Po ponad 30 latach od rozpoczęcia licencyjnej produkcji w HAL Dr Séan Wilson/Prime Images przyjrzał się bliżej służącym w barwach IAF maszynom uderzeniowym.
Po kilku latach poszukiwań, 6 października 1978 r., IAF oficjalnie ogłosiło wybór Jaguara International w konkursie na przyszły samolot uderzeniowy dalekiego zasięgu (Deep Penetration Strike Aircraft, DPSA). Jednak Jaguar nie był pierwszym wyborem IAF, ponieważ od zawsze celem Indii było uzyskanie samowystarczalności w dziedzinie samolotów szturmowych poprzez rozwijanie rodzimych konstrukcji. Niestety seria niepowodzeń z wdrożeniem do służby samolotów Hindustan Aeronautics Ltd (HAL) HF-24 Marut oznaczała, że Indie znów musiały się zwrócić w stronę zagranicznych producentów.
Licencyjna produkcja w HAL
Dostawy Shamshera (Miecza sprawiedliwości, jak o Jaguarze mówi się w Indiach) odbywały się w trzech etapach. Na początku IAF wypożyczyło z zapasów RAF 18 maszyn „przejściowych”, wśród których znajdowało się 16 jednomiejscowych GR.1 i dwa dwumiejscowe T2. Samoloty zostały wypożyczone przez IAF całkowicie za darmo, Hindusi ponosili jedynie koszty związane z ich bieżącym utrzymanymi. Maszyny otrzymały numery ewidencyjne z zakresu JI001-JI018. Pierwsze dwa samoloty, jednomiejscowy (JI003) i dwumiejscowy (JI001), przybyły do bazy w Ambala 27 lipca 1979 r.
Następnie dostarczono 41 Jaguarów zbudowanych przez brytyjskie zakłady BAe na indyjskie zamówienie. W skład tej partii wchodziło 35 egzemplarzy jednomiejscowych, 5 dwumiejscowych i jeden samolot jednomiejscowy w wersji morskiej, których został dostosowany do przenoszenia przeciwokrętowych rakiet Sea Eagle. W służbie IAF samoloty te zostały oznaczone odpowiednio jako Jaguar IS, Jaguar IT oraz Jaguar IM. Pierwsze trzy Jaguary z tej transzy (dwumiejscowe JT051-053) przybyły do Indii 5 marca 1981 r.
Ostatnim etapem w programie zakupów indyjskich Jaguarów była licencyjna produkcja w zakładach HAL i to właśnie tu powstała większość samolotów użytkowanych przez IAF. Umowa umożliwiająca transfer technologii produkcji została podpisana w 1979 r. Pierwsze 45 samolotów, w tym 35 jedno- i 10 dwumiejscowych, zostało zmontowanych z elementów dostarczonych przez Wielką Brytanię i Francję. Potem uruchomiono produkcję prawie całkowicie bazującą na miejscowych zasobach, która w kilku partiach objęła 83 samoloty.
Zamówienie na pierwszą serię 31 maszyn jednomiejscowych zostało złożone w grudniu 1982 r. Zlecenie na partię kolejnych 15 Jaguarów IS zostało złożone w roku 1988, lecz w 1989 r. zamówienie zostało anulowane po to tylko, by zostać ponowione w 1993 r. Tym razem seria obejmowała 11 samolotów w wersji IS i 4 w wariancie IM. Spośród tych początkowych 46 egzemplarzy licencyjnych ostatecznie siedem zostało wykonanych w wersji Jaguar IM.
W 1999 r. zlecono produkcję dodatkowych 17 Jaguarów IT, z których pierwsze 9 zostało przekazanych IAF w dniu 15 lipca 2005 r. Ta partia dwumiejscowych samolotów posiada już najnowsze wyposażenie (opisane w dalszej części artykułu) i odróżniają się zewnętrznie od pozostałych obecnością anten układu ostrzegania o opromieniowaniu radarem (RWR) na stateczniku pionowym. Jest to specjalistyczna odmiana samolotu uderzeniowego, ponieważ na tylnym fotelu zasiada operator systemów uzbrojenia (WSO). Zamontowane wyposażenie umożliwia wykonywanie nocnych ataków oraz przenoszenie najnowszego uzbrojenia kierowanego, ponieważ maszyny te są dostosowane do przenoszenia zasobnika celowniczego Rafael Litening.
Kolejne zamówienie, najprawdopodobniej ostatniej partii, 20 jednomiejscowych Jaguarów, zostało złożone na przełomie 2001 i 2002 roku. Pierwsze pięć samolotów było gotowych do przekazania w pierwszym kwartale 2007 r. Do roku 2009, kiedy ostatnia czwórka samolotów opuściła linię produkcyjną w Bangalore, zakłady HAL wyprodukowały na licencji łącznie 128 Jaguary, w tym 90 wersji IS, 27 wersji IT oraz 11 wariantu IM.
Pełna wersja artykułu w magazynie Lotnictwo 6/2016