Indyjskie Siły Powietrzne. Cz. I

Leszek A. Wieliczko

Indie – często nazywane największą demokracją świata – stosownie do swoich ambicji narodowych oraz sytuacji w zakresie bezpieczeństwa w najbliższym otoczeniu mają jedne z największych sił powietrznych na świecie. Ich historia rozpoczęła się w 1932 roku od jednego klucza czterech dwupłatów. Podczas drugiej wojny światowej Indyjskie Siły Powietrzne walczyły w Birmie u boku RAF. W kolejnych dekadach były sukcesywnie rozbudowywane i modernizowane. Brały udział w kilku konfliktach zbrojnych i misjach zagranicznych. Głębokim cieniem na ich wizerunku kładą się jednak liczne katastrofy i incydenty lotnicze.

Indie – oficjalnie: Republika Indii (ang. India, Republic of India; hindi: Bharat, Bharat Ganaradźja) – to państwo leżące w Azji Południowej na subkontynencie indyjskim, nad Oceanem Indyjskim: Morzem Lakkadiwskim (od południa), Morzem Arabskim (od zachodu) i Zatoką Bengalską (od wschodu). Na północnym zachodzie graniczą z Pakistanem, na północy z Chinami i Nepalem, na północnym wschodzie z Bhutanem, Bangladeszem i Mjanmą (Birmą), a na południu przez zatokę Mannar i cieśninę Palk ze Sri Lanką oraz przez Morze Lakkadiwskie z Malediwami. Należące do Indii archipelagi Andamanów i Nikobarów przez Morze Andamańskie graniczą z Mjanmą, Tajlandią i Indonezją.

Nieprzyjaźnie nastawieni sąsiedzi – Pakistan i Chiny – stanowią główne zagrożenie dla bezpieczeństwa kraju. Z tego powodu Indie utrzymują bardzo liczne siły zbrojne, zdolne (przynajmniej w założeniu) do prowadzenia wojny jednocześnie na dwóch frontach. Indyjskie Siły Powietrzne (Indian Air Force, IAF; Bharatiya Vayu Sena, BVS) pod względem zarówno ogólnej liczby statków powietrznych, jak i samolotów bojowych i transportowych zajmują czwarte miejsce na świecie po siłach powietrznych Stanów Zjednoczonych, Rosji i Chin. Służy w nich około 140 tys. osób, a drugie tyle pozostaje w rezerwie.

Nadrzędnym zadaniem IAF jest obrona przestrzeni powietrznej kraju w celu utrzymania jego suwerenności i integralności terytorialnej, zapewnienia bezpieczeństwa obywateli i ochrony interesów narodowych. Zadania szczegółowe obejmują: wywalczenie i utrzymanie przewagi powietrznej, zwalczanie celów powietrznych, naziemnych i nawodnych, wsparcie wojsk lądowych, sił morskich i specjalnych, przewóz ludzi (w tym najważniejszych osób w państwie) i ładunków, poszukiwanie i ratownictwo (Search and Rescue, SAR), ewakuację medyczną (Medical Evacuation, MEDEVAC), zwiad, obserwację i rozpoznanie (Intelligence, Surveillance, and Reconnaissance, ISR), walkę elektroniczną (Electronic Warfare, EW), a w sytuacjach nadzwyczajnych (np. katastrof lub klęsk żywiołowych) wsparcie służb ratowniczych i porządkowych oraz ewakuację i pomoc ludności cywilnej.

Struktura organizacyjna

Najwyższym zwierzchnikiem i ceremonialnym naczelnym dowódcą Indyjskich Sił Zbrojnych jest prezydent republiki. Odpowiedzialność za kreowanie i realizowanie polityki w zakresie obrony narodowej spoczywa na rządzie. Cywilny zarząd administracyjny i nadzór nad siłami zbrojnymi sprawuje Ministerstwo Obrony (Ministry of Defence, MoD; Raksha Mantralaya). W jego ramach działa Zintegrowany Sztab Obrony (Integrated Defence Staff, IDS) z kwaterą w Nowym Delhi, odpowiedzialny za koordynowanie działalności wszystkich rodzajów sił zbrojnych – Wojsk Lądowych, Sił Powietrznych i Marynarki Wojennej. Szef Sztabu Obrony (Chief of Defence Staff, CDS) jest dowódcą operacyjnym Indyjskich Sił Zbrojnych, szefem Wydziału Spraw Wojskowych (Department of Military Affairs, DMA) w Ministerstwie Obrony oraz głównym doradcą ministra obrony i rządu w kwestiach wojskowych. Stanowisko to zostało utworzone 1 stycznia 2020 roku. Pierwszym szefem Sztabu Obrony został generał (General) Bipin Rawat.

Szef Sztabu Lotnictwa (Chief of the Air Staff, CAS) jest dowódcą operacyjnym Sił Powietrznych, wybieranym przez rząd na trzyletnią kadencję. Jego zadaniem jest dowodzenie, kierowanie i nadzorowanie działalności podległych jednostek i służb, osiągnięcie i utrzymanie gotowości bojowej oraz doradzanie ministrowi obrony i rządowi w kwestiach dotyczących obrony powietrznej i wykorzystania lotnictwa. Od 30 września 2019 roku szefem Sztabu Lotnictwa jest generał (Air Chief Marshal) pilot Rakesh Kumar Singh Bhadauria. Kwatera Główna Lotnictwa (Air Headquarters, AIR HQ) znajduje się w Nowym Delhi. W jej skład wchodzą wydziały do spraw administracyjnych, personalnych, technicznych, bezpieczeństwa lotów.

IAF mają strukturę organizacyjną wzorowaną na RAF z okresu ich świetności. Podstawową samodzielną jednostką lotniczą jest eskadra samolotów (squadron) lub śmigłowców (helicopter unit lub squadron), dowodzona przez oficera w stopniu podpułkownika (Wing Commander) lub pułkownika (Group Captain). Eskadry wchodzą w skład skrzydeł (wings), na których czele stoi oficer w stopniu generała brygady (Air Commodore). Dzielą się na klucze (flights), a te z kolei na sekcje (sections). Eskadry samolotów bojowych mają etatowo po 18 samolotów i dzielą się na trzy klucze, z których każdy ma dwie sekcje po trzy samoloty. Bazy lotnicze (Air Force Stations, AFS) są dowodzone przez oficera w stopniu pułkownika (Group Captain). Ich zadaniem jest zapewnienie stacjonującym w nich eskadrom warunków technicznych, logistycznych i socjalnych niezbędnych do realizacji zadań lotniczych.

Oprócz eskadr lotniczych w składzie Sił Powietrznych są też liczne jednostki naziemne różnego typu i przeznaczenia, m.in. wsparcia wysuniętych baz (Forward Base Support Units, FBSU), obsługi technicznej (Care & Maintenance Units, CMU i Mobile Echelon Maintenance Unit, MEMU), łączności i walki elektronicznej (Signal Units, SU), obserwacyjne (Mobil Observation Flights, MOU), dozoru radiolokacyjnego (Transportable Radar Units, TRU), sił specjalnych (Garud Commando Force), szkolno-treningowe, medyczne, obsługowe, logistyczne, eskadry i klucze obrony przeciwlotniczej i eskadry uzbrojone w amunicję krążącą. Ich opis przekracza jednak ramy niniejszego artykułu.

IAF dzielą się na pięć regionalnych dowództw operacyjnych (centralne, wschodnie, południowe, południowo-zachodnie i zachodnie), dwa dowództwa funkcjonalne (szkolenia i obsługi technicznej) i kilka samodzielnych jednostek organizacyjnych. Na czele każdego dowództwa (Air Officer Commanding-in-Chief, AOC-in-C) stoi oficer w stopniu generała broni (Air Marshal). Zadaniem dowództw operacyjnych jest realizowanie operacji lotniczych w regionie odpowiedzialności, a dowództw funkcjonalnych – utrzymanie gotowości bojowej personelu i sprzętu.

Pełna wersja artykułu w magazynie Lotnictwo 4/2021