Innowacje z ITWL

Budowa wydajnego systemu bojowego, zwłaszcza systemu lotniczego, jest dziś bardzo kosztowna i wymaga wdrożenia szeregu zaawansowanych technologii. Ograniczenia finansowe jakim od lat podlega MON wpływają negatywnie zwłaszcza na efektywność szkolenia lotniczego – do dziś nie podjęto decyzji w kwestii samolotu LIFT, brak też decyzji odnośnie ciekawej modernizacji TS-11F, z kolei zbyt mała ilość dostępnych w Dęblinie samolotów M-28 wpływa negatywnie na jakość szkolenia na maszyny transportowe. Problemy tego rodzaju można jednak zminimalizować poprzez masowe wprowadzenie zdecydowanie tańszych w eksploatacji niż same samoloty naziemnych trenażerów i symulatorów. Symulatory lotnicze pozwalają zaoszczędzić czas, pieniądze i przede wszystkim zdrowie oraz życie kursantów, stanowiąc niezwykle efektywny i skuteczny element szkoleniowy czy podtrzymywania nawyków. Współczesne symulatory mają bardzo szeroki zakres funkcji, umożliwiając trening wszystkich członków statków powietrznych w różnych sytuacjach oraz osób związanych z ich obsługą. Dobrym tego przykładem jest realizowany od początku 2010 roku w ITWL przy współpracy z WSOSP projekt „Opracowanie i badania symulatora diagnostycznego statku powietrznego w technologii wirtualnej” (nr UDA-POIG.01.03.01-00-201/09-00). Celem tego projektu jest stworzenie i badanie symulatora, który w sposób wirtualny będzie obrazował statek powietrzny, jego podstawowe elementy techniczne oraz występujące uszkodzenia i ich objawy. W ramach tych zamierzeń celami szczegółowymi są:

• opracowanie technologii tworzenia w środowisku wirtualnym złożonych systemów technicznych i możliwości ich wirtualnej diagnostyki;
• opracowanie nowej metody szkolenia z wykorzystaniem symulatora diagnostycznego;
• zwiększenie dostępności do nowoczesnych technik nauczania.

Celem nadrzędnym projektu jest oczywiście wzrost wydajności eksploatacji statków powietrznych i zwiększenie bezpieczeństwa latania. Jednym z istotnych czynników mających wpływ na bezpieczeństwo lotu jest sprawność techniczna podzespołów i systemów pokładowych. Pomimo stałego wzrostu niezawodności tych systemów i rozwoju narzędzi wsparcia w oparciu o technikę komputerową, nadal kluczowym elementem w procesie kontroli, diagnostyki i przygotowania systemów pokładowych jest i pozostanie człowiek – technik służby inżynieryjno-lotniczej z jego kwalifikacjami, wiedzą i doświadczeniem. Symulator stworzy zupełnie nową jakość w procesie nabywania wiedzy i doświadczenia przez jego użytkowników.

 

Realizację tych zagadnień zaplanowano na lata 2010-2012 i obecnie, po ponad półmetku prac, można już zapoznać się z zaawansowaniem projektu. W ITWL powstało stanowiskosymulator diagnostyczny, odtwarzające wnętrze kabiny samolotu transportowego (oraz służącego do szkolenia) PZL M-28. Ponadto przygotowano pakiet szkoleniowy w zakresie eksploatacji tego typu samolotu, wreszcie stworzono technologię tworzenia w środowisku wirtualnym narzędzi do wirtualnej diagnostyki. Docelowymi rezultatami projektu mają być:

• wdrożenie nowoczesnego systemu szkoleniowego;
• wdrożenie nowoczesnej technologii tworzenia w środowisku wirtualnym złożonych systemów technicznych.

Demonstrator sytemu pokazany jest na zdjęciach, a filozofia działania na wykresie. Symulator składa się z stanowiska szkolnego i stanowiska instruktora. Instruktor przygotowuje scenariusze ćwiczeń, które następnie wykonują kursanci, mający do dyspozycji wykonaną w technologii modułowej imitację kabiny samolotu M-28 (technologia 3D, oprócz paneli odwzorowujących kabinę na ekranach bocznych śledzić można np. pracę widocznych z kabiny silników samolotu). Przykładowa realizacja ćwiczeń w oparciu o przygotowany scenariusz może obejmować:

• automatyczny pokaz prawidłowej obsługi z komentarzami;
• naukę obsługi z podpowiedziami od systemu; n
• aukę obsługi bez podpowiedzi systemu (realizacja kolejnych czynności wedle procedury obsługowej, następnie stwierdzenie zaistnienia uszkodzenia, jego detekcja, identyfikacja i usunięcie);
• egzamin;
• ocena realizacji ćwiczenia (z wykorzystaniem rejestracji przebiegu ćwiczenia i odtworzeniem jego przebiegu).

Tego rodzaju symulator pozwala nie tylko na szkolenie procedur obsługowych oraz dokładne zapoznanie się z rozmieszczeniem tablic i przyrządów w kabinie, ale przede wszystkim pozwala na szkolenie i trening procedur związanych z niebezpiecznymi zdarzeniami w locie (wyłączenie silnika, pożar silnika, uszkodzenia głównych źródeł zasilania, etc.) Zdarzenia te i związane z nimi procedury działania załogi, ze względu na swoją specyfikę są trudnym zagadnieniem szkoleniowym. Dlatego też w trakcie realnych lotów szkoleniowych są trenowane rzadko. Tymczasem reakcja na występujące zagrożenie musi być szybka i maksymalnie automatyczna. Sposób przeciwdziałania zagrożeniu opisują procedury, a najlepszym i najtańszym miejscem do ich opanowania jest właśnie symulator.