iły Powietrzne Stanów Zjednoczonych cz. IV

Michał Fiszer, Jerzy Gruszczyński

Siły Powietrzne

Stanów Zjednoczonych

(część IV)

Powietrzna Gwardia Narodowa stanowi drugi filar komponentu rezerwowego Sił Powietrznych Stanów Zjednoczonych. Należy nie do federalnych, lecz stanowych sił zbrojnych i podlega gubernatorom poszczególnych stanów. Stany Zjednoczone to federacja ponad pięćdziesięciu na wpół samodzielnych państw, które mają własne prawo, rządy, parlamenty, a nawet siły zbrojne – Gwardię Narodową, w tym jednostki lądowe – Army National Guard i powietrzne – Air National Guard. Na podstawie odpowiedniej ustawy federalnej jednostki Gwardii Narodowej są wyposażane, szkolone i funkcjonują według jednolitych standardów, kompatybilnych z regularnymi siłami federalnymi.

Amerykańska Gwardia Narodowa jest starsza od samych Stanów Zjednoczonych. W grudniu 1636 r. w brytyjskiej kolonii, na terenie dzisiejszego stanu Massachusetts, powstały pierwsze trzy pułki ochotniczej milicji, których zadaniem było pilnowanie porządku wewnętrznego i obrona przed agresją z zewnątrz. Po nich powstawały kolejne jednostki milicyjne. Jednak nazwa „Gwardia Narodowa” został w stosunku do owej milicji po raz pierwszy użyta przez francuskiego gen. mjr. Gilberta du Motiera, bardziej znanego jako Markiz de La Fayette, w czasie Rewolucji Amerykańskiej służącego pod rozkazami gen. George’a Waszyngtona. Ochotnicza milicja została usankcjonowana ustawą z 1792 r. Funkcjonowanie ochotniczej milicji stanowej nazywanej od tamtych czasów gwardią narodową zostało ujednolicone przez kolejną ustawę o milicji z 1903 r., Militia Act of 1903. Ustawa została przygotowana przez ówczesnego Sekretarza Wojny, Elihu Roota. Założeniem ustawy było standaryzowanie jednostek milicyjnych na wzór regularnego wojska, z tymi samymi mundurami i typową bronią jednostek regularnych, a także z wykorzystaniem tych samych regulaminów służby i zasad szkolenia. Dla koordynowania tej działalności w 1903 r. powstał w Waszyngtonie Wydział ds. Milicji – Militia Division. W 1908 r. podniesiono jego rangę w ramach Departamentu Wojny do statusu samodzielnego Oddziału owego departamentu. Kolejna ustawa o obronie z czerwca 1916 r. powołała do życia Biuro Milicji Departamentu Wojny – Militia Bureau of the War Department. Jednocześnie wówczas nadano Gwardii Narodowej status rezerw sił regularnych, zobowiązując członków ochotniczej milicji do odbywania co najmniej 15 dni zorganizowanych ćwiczeń wojskowych w skali roku. W 1933 r. zmieniono nazwę biura na National Guard Bureau – Biuro Gwardii Narodowej.

Służba w Gwardii Narodowej
Służba w Gwardii Narodowej jest ochotnicza, podobnie jak w całych Siłach Zbrojnych USA. Większość oficerów i żołnierzy służących w jednostkach Gwardii jest rezerwistami. Pracują oni w sektorze cywilnym, mając obowiązek stawić się do służby jeden weekend w miesiącu i dodatkowo jeszcze dwa tygodnie w skali roku. Jednostki Gwardii Narodowej można mobilizować, ściągając Gwardzistów do służby i uzupełniając stany, nazywa się to „aktywacją”. Mobilizację Gwardii Narodowej przeprowadza się do służby stanowej, na rozkaz gubernatora stanu, bądź do służby federalnej, jako rezerwy regularnych sił zbrojnych. Zwykle powołanie jednostek do czynnej służby stanowej następuje w przypadku klęsk żywiołowych lub zamieszek, których nie są w stanie opanować powołane do tego służby porządkowe. Po powołaniu do służby stanowej naczelnym dowódcą „aktywowanych” jednostek Gwardii Narodowej jest gubernator stanu lub terytorium stowarzyszonego (np. Puerto Rico czy Guam). Gubernatorzy mają swobodę w powoływaniu jednostek własnej Gwardii Narodowej do służby stanowej na własny koszt, jednak takie „aktywowanie” może też otrzymać dofinansowanie z budżetu federalnego (jak to było w przypadku huraganu „Katrina”), wtedy jest wymagana zgoda prezydenta USA. Prezydent bądź Sekretarz Obrony USA też może powołać jednostki Gwardii Narodowej i przekazać do służby stanowej, wówczas jest to finansowane z budżetu federalnego.

Do służby federalnej jednostki Gwardii Narodowej może powoływać prezydent USA za zgodą gubernatora odpowiedniego stanu, wówczas wszyscy zmobilizowani do federalnej służby czynnej Gwardziści też muszą wyrazić na to zgodę. Prezydent USA może też powoływać jednostki Gwardii Narodowej do służby federalnej bez takiej zgody w przypadku bezpośredniego zagrożenia bezpieczeństwa narodowego, jednak na okres nie dłuższy, niż kolejne 24 miesiące. Przy braku takiego bezpośredniego zagrożenia, prezydent ma również prawo powołać jednostki Gwardii Narodowej do służby federalnej do wzmocnienia misji zagranicznych, ale wówczas maksymalny okres służby czynnej ulega skróceniu do 270 dni. W przypadku bezpośredniej inwazji na terytorium USA, bądź rebelii obejmującej znaczne terytorium prezydent USA może samodzielnie powołać jednostki Gwardii Narodowej do służby federalnej na nieograniczony okres czasu.

W Powietrznej Gwardii Narodowej służą nie tylko typowi ochotnicy na zasadach milicyjnych rezerw, ale także kadra zawodowa bądź częściowo zawodowa. Specyfika jednostek lotniczych wymaga systematycznej dbałości o sprzęt, który wykonuje loty niemal cały czas, dlatego w tych jednostkach jest więcej kadry zawodowej niż w Army National Guard. Część personelu technicznego to tzw. Air Reserve Technicians, pracujący zawodowo w jednostkach Gwardii jako pracownicy cywilni, jednocześnie będąc rezerwistami. Na wypadek mobilizacji („aktywowania”) swoich oddziałów do służby stanowej bądź federalnej automatycznie przechodzą oni (one) do służby czynnej, zakładając mundury, normalnie wykonują te same zadania, ale jako pracownicy cywilni. Druga grupa to tzw. Active Guard Reserve, czyli personel rezerwowy Gwardii powoływany do służby czynnej na okres do 180 dni w swoich jednostkach na miejscu ich postoju, by zapewnić ciągłość ich funkcjonowania. Niekiedy, w sytuacjach zagrożenia, są oni przenoszeni do federalnych jednostek regularnych w ramach ich uzupełnienia. W Powietrznej Gwardii Narodowej służy też niewielka ilość zawodowych oficerów i podoficerów oddelegowanych do służby z sił regularnych, w celu zapewnienia jednolitych standardów z federalnymi siłami zbrojnymi. Pozostały personel Powietrznej Gwardii Narodowej to typowi rezerwiści, ćwiczący przez ustawowy jeden weekend miesięcznie i dodatkowe dwa tygodnie w roku, choć wielu z nich zgłasza się do pracy w swoich jednostkach przez większą od ustawowej ilość dni, zwiększając w ten sposób swoje zarobki. Często piloci Air National Guard na co dzień pracują w liniach lotniczych w składach załóg samolotów pasażerskich bądź w innych firmach lotniczych, gdzie też pracują jako piloci

Obecnie w Powietrznej Gwardii Narodowej służy 106 700 oficerów, podoficerów i żołnierzy. Budżet na 2013 r. (suma budżetów stanowych) wynosi 9 mld 204 mln USD, z czego jedna trzecia jest przeznaczona na cele osobowe (pensje i inne świadczenia), a dwie trzecie na utrzymanie sprzętu i bieżące działania. Zakupy nowego sprzętu są dokonywane z oddzielnego budżetu. W składzie Powietrznej Gwardii Narodowej jest 89 jednostek lotniczych i 579 jednostek naziemnych i zabezpieczających. Siły obrony powietrznej kontynentalnej części USA w 94% są utrzymywane przez Gwardię Narodową.

Jednostki Powietrznej Gwardii Narodowej podlegają gubernatorowi danego stanu, a pod względem standaryzacji i utrzymywania odpowiedniego poziomu wyszkolenia i gotowości bojowej – pod National Guard Bureau, które ma swoje wydziały lotnicze. Na czele biura stoi gen. Frank J. Grass, w przeszłości oficer wojsk inżynieryjno-saperskich. Jest on członkiem Połączonego Komitetu Szefów Sztabów, a jednocześnie doradcą prezydenta i Narodowej Rady Bezpieczeństwa ds. Gwardii Narodowej. Dodatkowo w celu koordynacji bieżących działań i operacji lotniczych Powietrznej Gwardii Narodowej w bazie Andrews w stanie Maryland funkcjonuje centrum koordynacji gotowości bojowej – Air National Guard Readiness Center, powstałe w 1979 r. Na jego czele stoi gen. bryg. R. Scott Williams, wywodzący się z Gwardii Narodowej stanu Południowa Karolina.

Pełna wersja artykułu w magazynie Lotnictwo 4/2013