Izraelskie F-16

Leszek A. Wieliczko

Przez niemal cztery minione dekady Izraelskie Siły Powietrzne były największym poza US Air Force użytkownikiem samolotów myśliwskich F-16 Fighting Falcon. Nawet dziś, po wycofaniu ze służby samolotów najstarszych wersji F-16A/B Netz, izraelskie lotnictwo dysponuje ponad 220 egzemplarzami F-16C/D Barak i F-16I Sufa. Mimo zakupu wielozadaniowych samolotów bojowych F-35I Adir myśliwce F-16 jeszcze przez wiele lat będą stanowiły główną siłę uderzeniową izraelskiego lotnictwa.

Izraelczycy zainteresowali się samolotem F-16 w połowie lat 70. Potrzeba pozyskania nowych myśliwców pojawiła się po wojnie z Egiptem i Syrią w 1973 r., w której Izraelskie Siły Powietrzne (Heyl Ha' Avir – Israeli Air Force, IAF) poniosły duże straty. W tym czasie w zakładach Israel Aircraft Industries (IAI) rozpoczęto projektowanie lekkiego myśliwca o wysokich osiągach, nazwanego Arieh (pol. lew). Ostatecznie jednak, po uzyskaniu zgody amerykańskiej administracji, postanowiono kupić w Stanach Zjednoczonych myśliwce General Dynamics F-16 Fighting Falcon i McDonnell Douglas F-15 Eagle, aby zastąpić lekkie samoloty szturmowe Douglas A-4 Skyhawk i ciężkie myśliwsko-bombowe McDonnell Douglas F-4 Phantom II. W sierpniu 1976 r. przebywający z wizytą w Stanach Zjednoczonych dowódca IAF gen. Benny Peled miał okazję zapoznać się z myśliwcem F-16. W tym czasie IAF zgłaszały zapotrzebowanie nawet na 250 maszyn. Rozważano również uruchomienie ich licencyjnej produkcji w Izraelu, ale na to Amerykanie nie wyrazili zgody. W toku negocjacji liczbę samolotów F-16 zmniejszono do 150, a ostatecznie do 75. 14 lutego 1978 r. administracja prezydenta Cartera wyraziła zgodę na sprzedaż takiej liczby samolotów. Kontrakt został zawarty za pośrednictwem amerykańskiej administracji w ramach programu pod kryptonimem Peace Marble, realizowanego zgodnie z procedurą Foreign Military Sales (FMS).

Peace Marble I

Wśród 75 maszyn znajdowało się 67 jednomiejscowych F-16A i osiem dwumiejscowych F-16B. Pierwszych 18 egz. F-16A i wszystkie F-16B zostały wyprodukowane jako Block 5, ale przed dostarczeniem do Izraela zostały doprowadzone do standardu Block 10. Pozostałe samoloty od początku należały do serii Block 10. Pierwotnie 47 egz. F-16A i osiem F-16B przeznaczonych było dla Iranu, ale po obaleniu szacha przez rewolucję islamską ich wysyłka została wstrzymana przez amerykańską administrację. W Izraelu samoloty F-16A/B dostały nazwę Netz (pol. jastrząb). Różniły się od maszyn innych użytkowników detalami wyposażenia, m.in. miały system ostrzegania o wykryciu przez radar zintegrowany z nadajnikiem zakłóceń aktywnych Loral (Lockheed Martin) AN/ALQ-178 Rapport III oraz wyrzutnie flar i dipoli izraelskiej produkcji. Już w Izraelu przystosowano je do przenoszenia pocisków rakietowych rodzimej produkcji Rafael Python 3.

Oficjalna uroczystość przejęcia samolotów przez Izraelczyków odbyła się 31 stycznia 1980 r. Następnie maszyny trafiły do Hill AFB w Utah, gdzie prowadzono szkolenie izraelskich pilotów. Pierwsze cztery izraelskie F-16 (dwa F-16A – nr 105 i 107 – oraz dwa F-16B – nr 008 i 015) wylądowały w bazie Ramat David w Izraelu 2 lipca 1980 r., po trwającym 11 godzin przelocie ze Stanów Zjednoczonych z kilkukrotnym uzupełnianiem paliwa z latających zbiornikowców KC-135. Za ich sterami zasiadali amerykańscy piloci. Dostawa ostatnich 22 egz. z pierwszego zamówienia została czasowo wstrzymana przez administrację prezydenta Reagana po nalocie izraelskiego lotnictwa na iracki reaktor jądrowy Osirak 7 czerwca 1981 r. Jednak już w sierpniu embargo zostało zniesione i do końca roku wszystkie F-16A/B znalazły się w Izraelu.

Pełna wersja artykułu w magazynie Lotnictwo 4/2018