Japońskie krążowniki lekkie typu Nagara
Piotr Cichy
Japońskie krążowniki lekkie typu Nagara
W roku 1917 dowództwo Cesarskiej Marynarki Japońskiej zdecydowało o budowie ośmiu krążowników o wyporności normalnej po 5500 ts każdy. Pierwszych pięć jednostek należało do typu Kuma, a pozostałe to zatwierdzone na rok budżetowy 1919 krążowniki Nagara, Isuzu i Natori. W marcu 1918 roku w Programie Rozbudowy Floty 8-6 przewidziano fundusze (rok budżetowy 1920) na budowę trzech kolejnych krążowników o wyporności 5500 ts. Nazwano je Yura, Abukuma i Kinu. Tych sześć jednostek stanowiło typ Nagara, ale często określa się je jako „zmodyfikowany typ Kuma” lub serię II.
Okręty typu Nagara (medium model cruiser) miały być w założeniu ulepszoną wersją będących właśnie w budowie 5500-tonowych krążowników typu Kuma (seria I, ukończone w latach 1920- -1921). Oba typy krążowników bazowały na tym samym projekcie kadłuba. Również moc maszyn i zakładana prędkość jednostek typu Nagara miały być podobne jak na pięciu poprzednikach. W porównaniu z krążownikami I serii, na okrętach typu Nagara zaprojektowano większą nadbudówkę pomostu bojowego oraz zdecydowano o uzbrojeniu ich w torpedy większego kalibru 610 mm (Kuma – 533 mm). Na wszystkich sześciu krążownikach w czasie budowy zainstalowano platformę startową dla małego samolotu myśliwskiego. Zakładano, że zmiany te uczynią okręty lepiej przygotowanymi do działań w dywizjonach krążowników oraz do roli jednostek flagowych flotylli niszczycieli lub okrętów podwodnych.
Budowa kadłuba i opancerzenie
Kadłuby krążowników oraz ich podział wewnętrzny były powtórzeniem z poprzedniego typu. Miały one długość całkowitą 162,15, na linii wodnej 156,65 m i szerokość 14,17 m (także na linii wodnej). Stosunek długości do szerokości równał się więc 11:1. Stępka pionowa miała grubość 25,4 mm i wysokość 1,52 m. Grubość zewnętrznych płyt kadłuba wahała się od 19,0 do 25,4 mm, zaś wewnętrznych – od 6,4 do 12,7 mm, przy czym wartości wyższe dotyczyły bardziej odpowiedzialnych wytrzymałościowo części okrętu. Krążowniki miały po trzy pokłady. Pokład główny ciągnął się na całej długości kadłuba. Równolegle pod nim, przed kotłowniami w części dziobowej i za maszynowniami w części rufowej, biegł pokład drugi (niższy). Poniżej znajdował się pokład magazynowy (ładowni). Oprócz tych trzech pokładów okręty miały dziobówkę (2,44 m nad pokładem głównym) o długości 47,55 m oraz podwyższone śródokręcie (2,13 m nad pokładem głównym), przykryte pokładem zwyczajowo nazywanym łodziowym. Pokład ten na krążownikach typu Nagara był nieco dłuższy (49,80 m) niż na okrętach poprzedzającego typu Kuma (42,30 m), i kończył się za podwójnymi rufowymi wyrzutniami torped kal. 610 mm. System opancerzenia był powtórzeniem zastosowanego na poprzednim typie i miał chronić przed trafieniami pocisków kal. 102 mm. Użyto stali wysokiej wytrzymałości na rozciąganie HT (high tensile). Dwuwarstwowy, boczny pas pancerny, chroniący kotłownie i maszynownie, łączył się z pokładem głównym na całej swej długości 73,17 m. Jego wysokość wynosiła 4,87 m, z tego 0,84 m było poniżej linii wodnej. Składał się on z płyt wewnętrznych grubości 25,4 mm oraz zewnętrznych 38,1 mm, co łącznie dawało 63,5 mm. Pokład główny pokryto płytami o grubości 28,5 mm. Armaty artylerii głównej kal. 140 mm dostały maski o grubości 10 mm, ich komory amunicyjne osłonięto pancerzem 32 mm, a podajniki amunicji – 16 mm. Stanowisko dowodzenia nie było opancerzone.
Napęd
Pięć pierwszych krążowników serii, Nagarę, Yurę, Isuzu, Natori i Abukumę, wyposażono w turbiny Parsonsa – produkt Instytutu Technicznego Marynarki (Gihon) oraz firmy Mitsubishi. Każdy z czterech zespołów okrętu składał się z turbiny wysokiego ciśnienia Gihon oraz niskociśnieniowej turbiny reakcyjnej Mitsubishi-Parsons, połączonych z przekładnią redukcyjną. Szósty krążownik, Kinu, wyposażono w wysoko- i niskociśnieniowe turbiny Brown-Curtis, wyprodukowane w zakładach Kawasaki na podstawie dokumentacji brytyjskiej stoczni John Brown & Co. z Clydebank w Glasgow. Na wszystkich sześciu okrętach każdy zespół turbin napędzał jedną z czterech trójskrzydłowych śrub o średnicy 3,35 m. Projekt przewidywał osiągnięcie prędkości 36 węzłów przy mocy maksymalnej 90 000 KM. Na próbach okręty uzyskały prędkość od 34,615 węzłów przy mocy 94 005 KM oraz wyporności 5588 ts (Abukuma) do 35,454 w. (95 411 KM i 5523 ts – Kinu). Okręty te, podobnie jak typ Kuma, wyposażono w kombinację 12 kotłów Kanpon „RO GO” opalanych paliwem płynnym i węglem. Również ich rozmieszczenie było podobne; w pierwszej kotłowni (od strony dziobu) umieszczono dwa małe kotły opalane paliwem olejowym i węglem, w drugiej – cztery małe na ropę, w trzeciej cztery duże, a w ostatniej – dwa duże, również na ropę. Do pierwszego z trzech kominów odprowadzano spaliny z czterech umieszczonych najbliżej dziobu małych kotłów, do drugiego – z czterech środkowych, pary małych i dużych. Komin trzeci „obsługiwał” cztery duże kotły rufowe4. Ciśnienie pary wynosiło 18,3 kG/cm2. Projektowana maksymalna ilość zabieranego paliwa to 350 ton węgla i 1260 ton ropy (w rzeczywistości 1284 t ropy, oprócz Nagary, która miała 1247 t; wszystkie wartości w tonach metrycznych). Maksymalny zasięg to 8500 Mm przy prędkości 10 węzłów; alternatywą było 6000 Mm przy 14 w. lub 1000 Mm przy 23 w. Prąd stały o napięciu 110 V był wytwarzany przez dwa generatory spalinowe o mocy 88 kW i 66 kW, zainstalowane w maszynowniach.
Budowa kadłuba i opancerzenie
Kadłuby krążowników oraz ich podział wewnętrzny były powtórzeniem z poprzedniego typu. Miały one długość całkowitą 162,15, na linii wodnej 156,65 m i szerokość 14,17 m (także na linii wodnej). Stosunek długości do szerokości równał się więc 11:1. Stępka pionowa miała grubość 25,4 mm i wysokość 1,52 m. Grubość zewnętrznych płyt kadłuba wahała się od 19,0 do 25,4 mm, zaś wewnętrznych – od 6,4 do 12,7 mm, przy czym wartości wyższe dotyczyły bardziej odpowiedzialnych wytrzymałościowo części okrętu. Krążowniki miały po trzy pokłady. Pokład główny ciągnął się na całej długości kadłuba. Równolegle pod nim, przed kotłowniami w części dziobowej i za maszynowniami w części rufowej, biegł pokład drugi (niższy). Poniżej znajdował się pokład magazynowy (ładowni). Oprócz tych trzech pokładów okręty miały dziobówkę (2,44 m nad pokładem głównym) o długości 47,55 m oraz podwyższone śródokręcie (2,13 m nad pokładem głównym), przykryte pokładem zwyczajowo nazywanym łodziowym. Pokład ten na krążownikach typu Nagara był nieco dłuższy (49,80 m) niż na okrętach poprzedzającego typu Kuma (42,30 m), i kończył się za podwójnymi rufowymi wyrzutniami torped kal. 610 mm. System opancerzenia był powtórzeniem zastosowanego na poprzednim typie i miał chronić przed trafieniami pocisków kal. 102 mm. Użyto stali wysokiej wytrzymałości na rozciąganie HT (high tensile). Dwuwarstwowy, boczny pas pancerny, chroniący kotłownie i maszynownie, łączył się z pokładem głównym na całej swej długości 73,17 m. Jego wysokość wynosiła 4,87 m, z tego 0,84 m było poniżej linii wodnej. Składał się on z płyt wewnętrznych grubości 25,4 mm oraz zewnętrznych 38,1 mm, co łącznie dawało 63,5 mm. Pokład główny pokryto płytami o grubości 28,5 mm. Armaty artylerii głównej kal. 140 mm dostały maski o grubości 10 mm, ich komory amunicyjne osłonięto pancerzem 32 mm, a podajniki amunicji – 16 mm. Stanowisko dowodzenia nie było opancerzone.
Napęd
Pięć pierwszych krążowników serii, Nagarę, Yurę, Isuzu, Natori i Abukumę, wyposażono w turbiny Parsonsa – produkt Instytutu Technicznego Marynarki (Gihon) oraz firmy Mitsubishi. Każdy z czterech zespołów okrętu składał się z turbiny wysokiego ciśnienia Gihon oraz niskociśnieniowej turbiny reakcyjnej Mitsubishi-Parsons, połączonych z przekładnią redukcyjną. Szósty krążownik, Kinu, wyposażono w wysoko- i niskociśnieniowe turbiny Brown-Curtis, wyprodukowane w zakładach Kawasaki na podstawie dokumentacji brytyjskiej stoczni John Brown & Co. z Clydebank w Glasgow. Na wszystkich sześciu okrętach każdy zespół turbin napędzał jedną z czterech trójskrzydłowych śrub o średnicy 3,35 m. Projekt przewidywał osiągnięcie prędkości 36 węzłów przy mocy maksymalnej 90 000 KM. Na próbach okręty uzyskały prędkość od 34,615 węzłów przy mocy 94 005 KM oraz wyporności 5588 ts (Abukuma) do 35,454 w. (95 411 KM i 5523 ts – Kinu). Okręty te, podobnie jak typ Kuma, wyposażono w kombinację 12 kotłów Kanpon „RO GO” opalanych paliwem płynnym i węglem. Również ich rozmieszczenie było podobne; w pierwszej kotłowni (od strony dziobu) umieszczono dwa małe kotły opalane paliwem olejowym i węglem, w drugiej – cztery małe na ropę, w trzeciej cztery duże, a w ostatniej – dwa duże, również na ropę. Do pierwszego z trzech kominów odprowadzano spaliny z czterech umieszczonych najbliżej dziobu małych kotłów, do drugiego – z czterech środkowych, pary małych i dużych. Komin trzeci „obsługiwał” cztery duże kotły rufowe4. Ciśnienie pary wynosiło 18,3 kG/cm2. Projektowana maksymalna ilość zabieranego paliwa to 350 ton węgla i 1260 ton ropy (w rzeczywistości 1284 t ropy, oprócz Nagary, która miała 1247 t; wszystkie wartości w tonach metrycznych). Maksymalny zasięg to 8500 Mm przy prędkości 10 węzłów; alternatywą było 6000 Mm przy 14 w. lub 1000 Mm przy 23 w. Prąd stały o napięciu 110 V był wytwarzany przez dwa generatory spalinowe o mocy 88 kW i 66 kW, zainstalowane w maszynowniach.
Pełna wersja artykułu w magazynie MSiO 11/2008