Japońskie lotniskowce

Lotniskowiec floty
W 1936 roku przyjęto nową doktrynę wojenną Cesarstwa, która zakładała znaczny rozwój Marynarki do 1945. Plan przewidywał osiągnięcie sumarycznej wyporności wszystkich jednostek morskich rzędu 1 278 400 ts. W tej liczbie znajdować się miało 10 lotniskowców o łącznej wyporności1 181 000 ts, czyli o 100 000 ts więcej niż w limicie przyznanym na konferencji waszyngtońskiej. Japońskie siły morskie podzielono na cztery zespoły:
1. Flotę – siły główne składające się z dwóch dywizjonów okrętów liniowych (8 jednostek), jednego dywizjonu lotniskowców lekkich (2 jednostki), dwóch dywizjonów krążowników ciężkich (8 jednostek), trzech flotylli niszczycieli (12 dywizjonów – 48 jednostek) i trzech flotylli okrętów podwodnych (9 dywizjonów – 40 jednostek);
2. Flotę – określaną jako Siły Zwiadowcze tworzyć miało: jeden dywizjon pancerników (4 jednostki typu Kongô2), cztery dywizjony lotniskowców uderzeniowych (8 jednostek – do wybuchu wojny osiągnięto stan 6 jednostek), pięć dywizjonów krążowników ciężkich i lekkich (20 jednostek), trzy flotylle niszczycieli (12 dywizjonów – 48 jednostek), 2 flotylle okrętów podwodnych (20 jednostek);
3. Flotę – składającą się z jednostek drugiej kategorii;
4. Flotę – jednostki wyznaczone do działań na wodach chińskich, skupiającą głównie przestarzałe krążowniki i okręty patrolowe.

W związku z przyjęciem nowej organizacji sił morskich, Sztab IJN3 zmodyfikował Trzeci Program Uzupełnień Floty, który w marcu 1937 roku został zaakceptowany przez Parlament. Przewidywał on budowę dodatkowych 70 jednostek różnych typów, w tym dwóch lotniskowców Shokaku i Zuikaku (25 675 ts, 84 samoloty) powstających według projektu G 114. Rozpoczęcie montażu kadłubów w postaci położenia stępek nastąpiło odpowiednio w grudniu 1937 i maju 1938 roku. Były to pierwsze japońskie lotniskowce zaprojektowane bez ograniczeń narzucanych traktatem waszyngtońskim. Opracowane założenia konstrukcyjne dla nowego typu lotniskowca były następujące: wyporność 24 500 ts, prędkość maksymalna 37 w., zasięg przy prędkości ekonomicznej 18 w. – 9780 Mm, uzbrojenie główne 16 armat uniwersalnych kal. 127 mm, samolotów – 96. W trakcie dalszych prac rozwojowych zostały one uszczegółowione i w wyniku konsultacji uległy modyfikacji. Ostatecznie w projekcie G 11 powstałym w Wydziale Technicznym IJN liczbę samolotów pokładowych zmniejszono do 72 bojowych i 12 rezerwowych. Wynikało to głównie z przewidywań wprowadzenia do służby nowych maszyn o znacznie większych gabarytach od obecnie użytkowanych. Nowością było również i to, że samoloty rezerwowe były w pełni gotowe do lotu, a nie jak do tej pory rozmontowane na części. Uzbrojenie artyleryjskie pozostawiono w projekcie bez zmian, dodając jedynie 36 działek kal. 25 mm. Obniżono wymagania odnośnie prędkości maksymalnej z 37 do 34 w. Opancerzenie okrętu ograniczono do wrażliwych elementów konstrukcji. Magazyny amunicyjne miały być odporne na ostrzał armat kal. 203 mm oraz 800 kg bomby zrzucane w locie poziomym, a maszynownia odpowiednio na ostrzał dział kal. 127 mm i trafienie 250 kg bombą zrzuconą przez bombowiec nurkujący. Swoim wyglądem i rozwiązaniami konstrukcyjnymi zbliżone były do okrętów typu Sôryu, jednak były znacznie większe i wprowadzono na nich wiele nowych rozwiązań – np. Shokaku otrzymał gruszkę dziobową Taylora ograniczającą opór falowy kadłuba przy dużej prędkości. Zwrócono także uwagę na zmniejszenie oporów hydrodynamicznych wsporników wałów napędowych i stępek przeciwprzechyłowych. Koszt budowy jednego okrętu wynosił blisko 81 mln jenów.
Typ Shokaku można uznać za najlepsze japońskie lotniskowce II wojny światowej, w których udało się zbalansować wysokie możliwości bojowe z odpowiednim poziomem opancerzenia. Obie jednostki wcielono do służby w 1941 roku, tuż przed wybuchem konfliktu na Dalekim Wschodzie. Ich następca – Taihô, mimo swych niewątpliwych zalet, nie był już tak udany. Pomimo opracowania w okresie przedwojennym przez Japończyków nowoczesnej taktyki użycia lotniskowców, ta klasa okrętów pozostawała niedoceniana. Najlepszym tego przykładem jest ostatecznie przyjęty 6 marca 1939 roku Czwarty Program Uzupełnień Floty. Planowany na okres sześciu lat, zakładał budowę zaledwie jednego lotniskowca. A był to bardzo ambitny plan przewidujący zasilenie IJN przez 80 jednostek o łącznym tonażu ponad 1 200 000 ts. Wynikało to głównie z faktu przyznania priorytetu pancernikom. Okręty tej klasy ze względu na ograniczenia traktatowe nie były budowane, a po wycofaniu się Cesarstwa z tych ustaleń otwierała się droga do ich powstania. Potencjał japońskich stoczni uniemożliwiał jednak budowę okrętów obu klas jednocześnie, tym bardziej że równolegle trwały prace nad krążownikami ciężkimi, także zajmującymi pochylnie i doki.

Zamówiony w ramach Czwartego Programu Uzupełnień Floty jedyny nowy lotniskowiec, wspomniany Taihô, prawdopodobnie miał początkowo powstać w oparciu o opracowany w 1939 roku projekt G 12 stanowiący rozwinięcie typu Shokaku, ze wzmocnioną osłoną bierną kadłuba i lekko opancerzonym pokładem lotniczym. Miała to być jedna z dwóch tego typu jednostek określanych mianem typ Shokaku Kai (zmodyfikowany Shokaku). Później pod wpływem doniesień o nowych silnie opancerzonych lotniskowcach brytyjskich typu Illustrious zdecydowano się na jeszcze mocniejszą ochronę jednostki (m.in. opancerzenie boków hangarów). Nowy projekt otrzymał oznaczenie G 13 i był to ostatni lotniskowiec zamówiony w japońskich stoczniach przed wybuchem wojny. Mimo że budowę Taihô planowano rozpocząć już w 1937 roku (wówczas wg pierwotnego projektu G 12), to jednak brak mocy przerobowych w stoczniach i zmiany w projekcie docelowym spowodowało przesunięcie tego faktu na rok budżetowy 1939/40, przy jednoczesnym bardziej zaawansowanym przeprojektowaniu typu Shokaku (ostatecznie powstał projekt G 13). Budowę okrętu (w rozumieniu położenia stępki) rozpoczęto 10 czerwca 1941 roku, a do służby został oddany dopiero w marcu 1944.