Japoński Hotchkiss wz.92

 

Przez długie lata odseparowana od reszty świata, za sprawą rewolucji Meiji (STRZAŁ 11/05 i 7/07) Japonia rozpoczęła w końcu XIX wieku industrializację i budowę zgodnej z aspiracjami dumnych wyspiarzy mocarstwowej pozycji. Z daleko idącą pomocą Europy i Ameryki, Japonia nadganiała swe zaległości z podziwu i zazdrości godnymi konsekwencją i wytrwałością. Filarem potęgi azjatyckiego mocarstwa miała się stać nowoczesna, doskonale uzbrojona armia, czerpiąca bojowego ducha z tradycji samurajskich – lecz korzystająca z najnowszych zdobyczy techniki. Dawno odwykli od takiego tempa zmian Europejczycy z uśmiechem politowania patrzyli na aspiracje państwa, w którym ich stalowe okręty napędzane siłą pary powitała armia wywijających mieczami i strzelających z łuków skośnookich „dzikusów”. Tymczasem japońscy oficerowie chłonęli wszystkie militarne nowinki jak gąbka – rozumiejąc ich wagę często zanim jeszcze dotarła do zagranicznych doradców, którzy chcieli im je sprzedać. Na przełomie wieków karabin maszynowy w Europie dopiero walczył o uznanie za legalny sposób prowadzenia walki. Kiedy wreszcie Europejczycy zaczęli je kupować, ich taktyka użycia broni maszynowej była całkowicie błędna – ciężkie, montowane na ciągniętych przez konie lawetach jak działa, wczesne Maximy były bronią przede wszystkim obronną i w takiej postaci dotrwały do pierwszej wojny światowej. Tymczasem Japończycy od pierwszej chwili zachwycili się oferowaną przez nie możliwością wytworzenia lokalnej przewagi ogniowej i stworzyli nowoczesną taktykę piechoty, w której karabin maszynowy był bronią na wskroś ofensywną. Problem w tym, że ważące po 100 i więcej kilogramów, montowane na kołowych lawetach chłodzone wodą karabiny maszynowe nie nadawały się do takiego zastosowania. Lecz oto przedstawiciel francuskiej firmy Hotchkiss zaprezentował Japończykom w roku 1897 zupełnie inny karabin maszynowy, idealnie pasujący do stworzonej przez nich koncepcji taktycznej. Była to broń chłodzona powietrzem, uruchamiana przez odprowadzanie gazów z lufy, o być może mniejszej sile ognia niż chłodzony wodą Maxim, bo zasilana z taśm zawierających kilkadziesiąt, a nie kilkaset nabojów – ale za to ważąca w położeniu bojowym wraz z podstawą około 40 kg, co już pozwalało na jej ręczny transport przez obsługę. W odróżnieniu od liczącego kilkaset części Maxima, Hotchkiss miał ich zaledwie 38, z tego trzy ruchome – suwadło z tłokiem, zamek i łączące je ogniwo. Przebudowa na japoński nabój do karabinu Arisaka zwiększyła pojemność taśmy z 24 do 30 nabojów, a broń wyposażono w stałą kolbę, połączoną z pokrywą komory zamkowej. Japończycy zakochali się w nim z miejsca i zakupili licencję – jako pierwszy użytkownik cekaemu Hotchkissa.

Maxim kontra Hotchkiss
Rosnące aspiracje nowego regionalnego mocarstwa szybko wprowadziły je na kolizyjny kurs z europejskimi potęgami kolonialnymi. Japonia starała się unikać bezpośredniej konfrontacji, ale wojna z Chinami w 1895 roku dowiodła, że jej armia była już zdolna do prowadzenia walki, a zdobycze terytorialne z tego okresu zbliżyły ją w Korei do terytoriów zajmowanych przez Rosjan. Napięcie rosło przez kilka lat, aż wreszcie Japonia zaatakowała i obległa Port Artur, otwarcie rzucając wyzwanie wielkiej kolonialnej potędze europejskiej, której od czasów Napoleona nikt nie śmiał niepokoić. Wbrew oczekiwaniom europejskiej i amerykańskiej opinii publicznej, Japonia nie tylko nie została wcale zmieciona z mapy za swą zuchwałość – ale szybko zaczęła zdobywać przewagę dzięki elastyczności taktyki i umiejętnemu zastosowaniu zdobyczy techniki. Co więcej, Japonia nie wahała się zastosować dalekosiężnych wybiegów strategicznych i sprzymierzyć z wewnętrznymi wrogami Rosji, socjalistami, finansując wybuch rewolucji, która dodatkowo odciągnęła z frontu część wojsk. Była to pierwsza wojna, w której obie strony użyły broni maszynowej, testując nowatorski sprzęt i koncepcje taktyczne użycia. Szturm na wzgórze 203, który otworzył Japończykom drogę do wnętrza twierdzy Port Artur udał się w dużej mierze dzięki nowatorskiej taktyce, zakładającej zmasowane użycie przenośnych karabinów maszynowych i wspieranie ich ogniem ataków na kluczowe punkty obrony. Rosjanie rozmieścili swoje karabiny maszynowe tak, by uzyskać rozległe pola ostrzału mas atakującej piechoty – ale Japończycy zamiast atakować czołowo wielkimi falami ludzi, prowadzili lokalne szturmy na wąskich odcinkach, gdzie ogniowi jednego-dwóch rosyjskich Maximów przeciwstawiali pięć-sześć własnych Hotchkissów, podążających wszędzie tam, gdzie poruszała się piechota. W dodatku nie bali się atakować pod ogniem własnych karabinów maszynowych, stając się prekursorami innowacyjnej taktyki użycia broni maszynowej do prowadzenia ognia ponad głowami własnej atakującej piechoty. Japońskie nowatorstwo zwyciężyło – Rosja straciła nie tylko Port Artur, swój przyczółek w Korei, ale coś znacznie ważniejszego: straciła twarz, dając się pobić byle bandzie „dzikusów” wywijających kijami. Droga do I wojny światowej na froncie wschodnim stanęła otworem.

Pełna wersja artykułu w magazynie Strzał 1-2/2011