Karząca ręka Koninklijk Nederlands-Indische Leger. Broń pancerna w Holenderskich Indiach Wschodnich 1945–1950. Część II

Zbigniew Lalak

23 listopada 1945 roku zapadła decyzja o utworzeniu wojsk pancernych KNIL (Pantsertroepen). Dowódcą został mjr J.H. Vessel (w 1942 roku dowodził 1. szwadronem kawalerii), w późniejszym czasie stanowisko szefa Biura Broni Pancernej zostało zastąpione przez Dowódcę Wojsk Pancernych (Leger Pantsertroepen Commandant). Siedziba Biura znajdowała się w Batawii. W Mentangn pod dowództwem rtm. V.J. Eomswinckela powstała Baza Wojsk Pancernych, która miał być centrum szkolenia i formowania szwadronów pancernych. Na Jawie przebywało kilkunastu oficerów i podoficerów służących w kawalerii przed 1942 roku i to oni byli kadrą odtwarzanych pododdziałów. Pod koniec roku na Jawie znaleźli się żołnierze, którzy przeszli szkolenie w Wielkiej Brytanii oraz na Surinamie, a także zwolnieni z obozów jenieckich. Poważnym problemem był brak sprzętu do szkolenia. Z tego powodu na całej wyspie rozpoczęto poszukiwania wozów bojowych mogących stanowić wyposażenie szwadronów pancernych. W styczniu 1946 roku w Batawii przejęto od Japończyków jeden czołg lekki Mark VIB, w późniejszym okresie w warsztatach w Bandoeng przejęto co najmniej dwa kolejne czołgi Mark VIB, kilka transporterów Universal Carrier oraz czolgi Marmon-Herrington CTLS-4TA.

Pojazdy te pochodziły z pierwszej partii zakupionej dla KNILu, które dotarły na transportowcu s/s Straat Soenda w styczniu 1942 roku. Było to 25 wozów, z których tylko 7 zostało użytych w walkach na Jawie (więcej w Technika Wojskowa Historia nr 3/2019), pozostałe 18 musiało przejść remont z powodu zalania ładowni statku, na którym były transportowane. Japończycy przywrócili czołgi do stanu używalności i użytkowali je do sierpnia 1945 roku. Wozy zostały przejęte przez żołnierzy KNIL w październiku 1945 roku. Nie jest znana dokładna liczba użytkowanych maszyn. Wozy znajdowały się w Bandoeng w Bazie Wojsk Pancernych. Najprawdopodobniej służyły, jako sprzęt szkolno-treningowy dla załóg pierwszych czterech szwadronów pancernych KNIL (otrzymały numery ewidencyjne). Zapewne z powodu braku części zamiennych część pojazdów była wykorzystywana, jako rezerwuar dla pozostałych. W Banding wyremontowano także transportery Universal Carrier oraz ciągniki Marmon-Herrington TBS-30.

Pełna wersja artykułu w magazynie TW Historia nr specjalny 1/2020