Niszczyciele min typu Katanpää

Na przekór wspomnianemu na wstępie trendowi Bałtyk zdaje się pozostawać bastionem niszczycieli min, czego usprawiedliwieniem mogą być jego cechy hydrologiczne i geograficzne, jak również wciąż licznie odnajdywane obiekty niebezpieczne z minionych wojen. Z tych powodów, a także w myśl obowiązujących w niektórych krajach doktryn wojny minowej, kraje nadbałtyckie wydają sporo pieniędzy na specjalizowane jednostki przeciwminowe (nowe i używane). Nie jest naszym zamiarem rozpatrywanie słuszności tych działań, a jedynie pokazanie jak Finowie uporali się z problemem, który w naszym kraju ma szansę przerodzić się w kolejną – po Gawronie – pożywkę dla mediów.

Fińska droga
Fińska marynarka wojenna w okresie powojennym szczególną uwagę przywiązywała do rozwoju własnych sił minowych, co wynikało z ograniczeń nałożonych na nią w wyniku traktatów pokojowych kończących II wojnę światową. Jednakże był to proces nierównomierny. Koncentrowano się przede wszystkim na budowie stawiaczy min oraz przystosowaniu innych jednostek do przenoszenia min. Natomiast niewielkie znaczenie przywiązywano do okrętów przeciwminowych, wprowadzając do służby w połowie lat 70. sześć trałowców redowych typu Kuha, wielkości naszych jednostek proj. 207D/P/M, a także siedem kutrów trałowych typu Kiiski mogących operować również jako jednostki bezzałogowe sterowane z pokładu trałowców (od początku lat 80.). Wszystkie ww. okręty zbudowano z laminatu poliestrowo-szklanego. Prace zmierzające do unowocześnienia sił przeciwminowych rozpoczęły się na początku lat 90. Początkowo ograniczono się do modernizacji posiadanych trałowców oraz opracowania lekkiego kontenerowego systemu przeciwminowego przystosowanego do szybkiego transportu i instalacji na różnego rodzaju jednostkach pływających bez potrzeby ich specjalnego dostosowania. W jego skład wchodziły: holowany sonar boczny, bezzałogowy pojazd podwodny Saab Double Eagle Mk II oraz urządzenia do transmisji danych i sterowania. Doświadczenia zebrane z jego użyciem pozwoliły na ogłoszenie w 2003 r. wymagań, jakie miałyby spełniać pierwsze fińskie niszczyciele min. W oparciu o nie, Suomen Merivoimat wystosował 11 maja następnego roku zapytanie ofertowe do producentów jednostek przeciwminowych oraz systemów dowodzenia walką minową. 3 stycznia 2005 r. otrzymał oferty od siedmiu stoczni i kilkanaście od firm chcących dostarczyć wyposażenie elektroniczne. W 2006 r. ministerstwo obrony Finlandii ogłosiło zwycięzców – głównego kontrahenta – włoską stocznię Intermarine S.p.A., wchodzącą w skład koncernu Rodriquez, oraz niemiecką firmę Atlas Elektronik GmbH – dostawcę systemu walki. Kontrakt opiewający na 244,8 mln euro, obejmujący budowę trzech okrętów, szkolenie ich załóg, dostawę dokumentacji technicznej, części zapasowych i wyposażenia, ale także wsparcie logistyczne w dalszym okresie służby, podpisano 26 listopada 2006 r. Środki finansowe na ten cel zostały zatwierdzone przez fiński parlament w roku budżetowym 2006. Niszczyciele powstały w zakładach Intermarine w Sarzana (na wsch. od La Spezii, budowa i wodowanie) i Muggiano (na płd.-wsch. od La Spezii, tu jednostki wyposażano i prowadzono próby). Budowa prototypu opóźniła się w wyniku szkód wyrządzonych w halach w Sarzana przez dwie powodzie błotne z 2009 r., częste zjawisko w wyżynnym regionie Ligurii. Według – generalnie milczących – przedstawicieli Intermarine, sam okręt nie ucierpiał. W projekcie, na mocy umowy kompensacyjnej (offsetowej), bierze udział 20 fińskich firm, m.in. Insta DefSec Oy i Patria Oyj, zaangażowane w integrację systemów bojowych. Jednostkom, w chwili podpisywania kontraktu określanym jako typ MCMV 2010 (gdzie MCMV – Mine Counter Measures Vessel), przydzielono nazwy: Katanpää (40), Purunpää (41) i Vahterpää (42). W służbie zastąpią one trałowce typu Kuha. Przewiduje się, że zakończą ją w latach 2040-2042. Będą przynależały do 4. Miinalaivue (4. Dywizjon Przeciwminowy) z bazą w Turku.