Kawanishi H8K (Emily)

Leszek A. Wieliczko

H8K była jedną z najlepszych łodzi latających drugiej wojny światowej. Miała wysokie osiągi, w tym prędkość maksymalną i zasięg oraz duży udźwig i silne uzbrojenie. Przeznaczona była do zadań rozpoznawczych i ataków bombowo- -torpedowych, ale w trakcie wojny powstała także jej wersja transportowa. Niewielka produkcja i duże straty spowodowały, że działania wojenne przetrwało niewiele maszyn tego typu. Jedyny zachowany egzemplarz H8K jest wystawiony w bazie Kanoya na Kiusiu w Japonii.

Ograniczenia dotyczące zbrojeń morskich, nałożone przez traktaty waszyngtoński i londyński, spowodowały wzrost zainteresowania Japońskiej Cesarskiej Marynarki Wojennej (Dai Nippon Teikoku Kaigun) lotnictwem jako siłą ofensywną w wojnie na morzu. Ogrom Pacyfiku spowodował, że oprócz lotniskowców i lotnictwa pokładowego Sztab Generalny Marynarki Wojennej (Gunreibu) zwrócił też uwagę na rozwój samolotów rozpoznawczych i bombowo- torpedowych dalekiego zasięgu. Chodziło zarówno o maszyny kołowe, stacjonujące na lądzie, jak i łodzie latające. Te drugie były szczególnie przydatne w rejonach pozbawionych gęstej sieci lotnisk, takich jak japońskie terytoria mandatowe (Karoliny, Wyspy Marshalla). Niewielkie izolowane wyspy i atole były bowiem świetnymi bazami wypadowymi do prowadzenia działań rozpoznawczych nad rozległymi obszarami środkowego i południowego Pacyfiku, ale większość z nich nie nadawała się do budowy na tyle długich pasów startowych, aby mogły z nich operować ciężkie samoloty bombowe. Natomiast z powodzeniem mogły służyć jako kotwicowiska wodnosamolotów i łodzi latających.

W połowie lat trzydziestych ubiegłego wieku Lotnictwo Japońskiej Cesarskiej Marynarki Wojennej (Dai Nippon Teikoku Kaigun Kokutai) rozpoczęło rozbudowę swoich zdolności rozpoznawczych i uderzeniowych dalekiego zasięgu. W styczniu 1938 r. przyjęto do uzbrojenia czterosilnikową łódź latającą Kawanishi H6K2 (Typ 97; później w kodzie alianckim nazwaną Mavis). Był to wielki samolot o rozpiętości 40,00 m, długości 26,53 m, powierzchni nośnej 170,00 m2 i masie startowej 17 100 kg (maksymalnej 23 000 kg). Osiągał prędkość 331 km/h i zasięg 4130 km. H6K2 mogły być używane zarówno do zadań rozpoznawczych, jak i do przeprowadzania ataków bombowych lub torpedowych. W tym celu mogły być uzbrojone w 1000 kg bomb lub dwie torpedy 91-Shiki (Typ 91). Uzbrojenie obronne tworzyły trzy karabiny maszynowe 92-Shiki (Typ 92). Osiągi H6K2, choć plasujące ją w ścisłej czołówce ówczesnych łodzi latających na świecie, szybko zostały uznane za niewystarczające w przypadku ewentualnego konfliktu zbrojnego.

Koncepcja rozwoju i użycia samolotów rozpoznawczych (teisatsuki) i uderzeniowych (kogekiki) dalekiego zasięgu została zawarta w Koku Gunbi ni Kansuru Kenkyu (Studium uzbrojenia lotniczego), opracowanym w lipcu 1937 r. przez Kaigun Koku Honbu (Główne Biuro Lotnictwa Marynarki Wojennej). Na tej podstawie Gijutsubu (Wydział Techniczny Koku Honbu) opracował założenia taktyczno-techniczne dla dwóch nowych typów wielkich czterosilnikowych samolotów – kołowego (lądowego) 13-Shi Ogata Rikujo Kogekiki (wielki lądowy samolot uderzeniowy 13-Shi) i łodzi latającej 13-Shi Ogata Hikotei (wielka łódź latająca 13-Shi). Konieczność ich pozyskania zapisano w planie zamówień prototypów nowych samolotów na rok budżetowy 1938 (13-Nendo Shisei Hikoki Keikaku Yokyu-an Tekiyo). 18 kwietnia 1938 r. Gijutsubu skierował wstępną propozycję opracowania łodzi latającej 13-Shi do firmy Kawanishi, a bombowca lądowego 13-Shi do firmy Nakajima.

Wybór wykonawcy nowej wielkiej łodzi latającej był oczywisty – firma Kawanishi Kokuki Kabushiki Kaisha (Samoloty Kawanishi) miała ogromne doświadczenie w projektowaniu i budowie tego typu samolotów, a sukces H6K2 tylko to potwierdził. Oficjalne zlecenie dotyczące opracowania projektu i budowy prototypu łodzi 13-Shi Taiteiv zostało przekazane firmie Kawanishi 21 sierpnia 1938 r. Nowy samolot, oznaczony H8K1 i nazywany nieoficjalnie 4-hatsu Ogata Kogeki Hikotei (4-silnikowa wielka uderzeniowa łódź latająca), miał mieć o jedną trzecią większą prędkość maksymalną, o połowę większy zasięg i dwukrotnie większy udźwig uzbrojenia niż H6K2. Prędkość maksymalna miała wynosić co najmniej 444 km/h (240 węzłów), prędkość przelotowa 296 km/h (160 węzłów), zasięg w misjach rozpoznawczych 7400 km (4000 mil morskich), a w misjach bombowo-torpedowych 6500 km (3500 mil morskich). Były to niezwykle wysokie wymagania – prędkość maksymalna była porównywalna do prędkości podstawowego wówczas myśliwca pokładowego Mitsubishi A5M4 (Typ 96 Wzór 4)!

W porównaniu z H6K2 znacznemu wzmocnieniu miało ulec uzbrojenie obronne, które miało składać się aż z pięciu działek kal. 20 mm i dodatkowo kilku karabinów maszynowych. Udźwig uzbrojenia ofensywnego zwiększono do 2000 kg. Mogły to być bomby różnych wagomiarów (w tym najcięższe 500- i 800-kilogramowe) lub dwie torpedy Typ 91. Zwrotność nowej łodzi miała być porównywalna z mniejszymi samolotami bombowo-torpedowymi, co miało umożliwić przeprowadzanie skutecznych ataków torpedowych na szybkie i manewrujące cele. Gijutsubu zażądał również opancerzenia stanowisk załogi i ochrony zbiorników paliwa. Konstruktorem odpowiedzialnym za projekt nowej łodzi latającej został inż. Shizuo Kikuhara, pracujący wcześniej przy H6K.

Pełna wersja artykułu w magazynie TW Historia 6/2014

Wróć