Kirkenes 1944. Ostatni rok wojny powietrznej na Dalekiej Północy

Szymon Tetera

W 1944 roku lotnictwo radzieckiej Floty Północnej, wyposażone głównie w pochodzące z dostaw w ramach programu Lend-Lease samoloty produkcji amerykańskiej, dokonywało regularnych nalotów na port Kirkenes oraz zmierzające doń konwoje wiozące zaopatrzenie dla niemieckich wojsk stacjonujących w północnej Norwegii. Osłonę z powietrza zapewniał temu rejonowi głównie III dywizjon (Gruppe) pułku myśliwskiego Jagdgeschwader 5, którego Messerschmitty Bf 109 operowały z lotnisk Petsamo i Kirkenes. W czasie odpierania radzieckich ataków lotniczych jego piloci regularnie składali fantastyczne meldunki o zestrzeleniu dziesiątek samolotów przeciwnika. Kilku czołowych asów niemieckiej jednostki zgłaszało liczne zestrzelenia w niemal każdej ze stoczonych walk, a ich historia została przedstawiona ostatnio polskiemu czytelnikowi we wspomnieniach najskuteczniejszego w 1944 roku pilota III/JG 5 w osobie Waltera Schucka. Możliwa obecnie konfrontacja meldunków niemieckich lotników z faktycznymi stratami raportowanymi przez radzieckie jednostki pozwala stwierdzić olbrzymią skalę fikcyjnych meldunków o zwycięstwach składanych przez Experten dywizjonu III/JG 5.

Głównym przeciwnikiem pilotów dywizjonu III/JG 5 było w 1944 roku lotnictwo radzieckiej Floty Północnej. W tym czasie składało się ono z trzech dywizji lotniczych.

W skład 5. Dywizji Lotnictwa Minowo-Torpedowego wchodziły 9. GMTAP i przeniesiony w czerwcu 1944 roku z rejonu Morza Czarnego 36. MTAP, oba na bombowcach A-20 Boston; eskortę myśliwską zapewniał 255. IAP na myśliwcach P-39 Airacobra. W rejon Morza Czarnego w marcu 1944 roku przeniesiono natomiast 29. BAP latający na bombowcach Petlakow Pe-2.

W skład 14. Mieszanej Dywizji Lotniczej (14. SAD) wchodził 46. Pułk Lotnictwa Szturmowego (46. SzAP) latający na samolotach Ił-2 oraz dwa pułki lotnictwa myśliwskiego: 95. IAP na ciężkich myśliwcach Pe-3 oraz 20. IAP na myśliwcach Jakowlewa.

Z kolei w skład 6. Dywizji Lotnictwa Myśliwskiego (6. IAD) wchodził 2. GKAP latający na myśliwcach Airacobra oraz 27. IAP i 78. IAP wyposażone w myśliwce P-40 Kittyhawk, używane jako maszyny myśliwsko-bombowe, przy czym w sierpniu 1944 roku 27. IAP otrzymał Airacobry.

Ponadto lotnictwo Floty Północnej dysponowało pułkiem rozpoznawczym 118. RAP, wyposażonym w Bostony, Kittyhawki, Jaki-9 oraz Spitfire’y.

W ramach uzupełnień i rozbudowy w pierwszym kwartale 1944 roku lotnictwo Floty Północnej otrzymało 55 P-39 oraz 80 P-40, a w drugim kwartale 85 P-39 i cztery P-40.

Pełna wersja artykułu w magazynie TW Historia nr specjalny 2/2019