Kolejne polskie modernizacje rodziny T-72/PT-91

Tomasz Kwasek

Zainteresowanie modernizacją czołgów typoszeregu T-72 powoduje, że Zakłady Mechaniczne Bumar-Łabędy S.A. na tegorocznym Międzynarodowym Salonie Przemysłu Obronnego w Kielcach przedstawiły dwie propozycję unowocześnienia pojazdów rodziny T-72/PT-91, wskazujące dwa kierunki zmian w konstrukcji wozów: modernizację „płytką” pod oznaczeniem PT-91M2 oraz „głęboką” – oznaczoną PT-17.

PT-91M2

Pojazd stanowi kolejne ogniwo ewolucji czołgu PT-91 Twardy i ma swoje korzenie w pojazdach PT-91M Malaj (Pendekar), PT-91Ex, PT-91P i PT-72U (PT-91U). Oznaczenie PT-91M2 nawiązuje bezpośrednio do Malaja, ale faktycznie to propozycja ograniczonej modernizacji pojazdów rodziny T-72/PT-91, z wykorzystaniem sprawdzonych i przebadanych na Malaju (Pendekarze) systemów i podzespołów. Opracowanie koncepcji i wykonanie modernizacji to dzieło gliwickich zakładów, ale realizacja ewentualnej modyfikacji wybranych pojazdów wymaga współpracy z podmiotami zagranicznym – dostawcami komponentów i technologii wykonania praca (know-how) – m.in. z Bośni i Hercegowiny, Słowacji oraz Ukrainy, także krajów Zachodniej Europy, czy nawet państw pozaeuropejskich.

Założeniem powstania PT-91M2 było zwiększenie siły ognia i uzyskanie lepszych charakterystyk manewru ogniem, poprawa własności trakcyjnych oraz uzyskanie większej przeżywalności wozu na polu walki, tj. zwiększenie bezpieczeństwa czołgu. Zwrócono także uwagę na polepszenie warunków pracy załogi, poprawę ergonomii i parametrów techniczno-użytkowych oraz wydłużenie czasu działania na polu walki. Unowocześnię pojazdu odbyło się za pomocą dostępnych sił i środków oraz w taki sposób, aby nie pogarszać innych charakterystyk wozu, tj. poprzez modyfikacje i modernizacje podzespołów, a dodatkowe elementy modernizacji mogą być wprowadzone na życzenie odbiorcy.

Demonstrator PT-91M2 powstał poprzez przebudowę pokazanego na Międzynarodowym Salonie Przemysłu Obronnego w Kielcach w 2011 roku prototypu czołgu PT-72U (PT-91U), dostosowanego do działania w terenie zurbanizowanym i zachowuje część z jego modyfikacji. Dodatkowo obecna wersja otrzymała kolejne ulepszenia, wynikające tak z dostępności różnych rozwiązań zagranicznych, jak i nowych polskich systemów pojazdowych. Modernizacja zakłada remonty głownych podzespołów czołgu i ich modernizację w trakcie procesu remontowego oraz wymianę przestarzałych systemów analogowych na układy cyfrowe. Zmiany dotyczą wszystkich zasadniczych parametrów wpływających na wartość bojową czołgu, tj. mobilności, ochrony wnętrza i siły ognia czołgu, ale nie uwzględniają wymiany armaty na działo kalibru 120 mm i karuzelowego układu automatycznego załadowania.

W układzie zawieszenia zmodernizowanego pojazdu zastosowano wzmocnione wałki skrętne, mocowane pod zmienionym katem, modyfikacja umożliwia osiągnięcie takich samych parametrów trakcyjnych przy masie pojazdu zwiększonej do 49 ton. Modyfikacja zmniejsza także kołysanie czołgu w ruchu, w tym w trakcie strzelania z różnymi prędkościami i na postoju oraz poprawiają płynność jazdy. Przy pierwszej, drugiej i szóstej parach kół zastosowano zderzaki elastomerowe, zmniejszające wartość sił (udarów) mechanicznych przenoszonych na korpus, wieżę, systemy pojazdu oraz na załogę. PT-91M2 miałby gąsienice produkcji Zakładów Mechanicznych Bumar-Łabędy lub niemieckiej firmy Diehl z nakładkami gumowymi i przystosowane do nich wieńce kół napędowych i napinających.

Poprawę mobilności planuje się osiągnąć poprzez remont i modernizację silnika W-46-6 do wariantu S-12-U, w postaci montażu wzmocnionych tulei i koszulek cylindrów, nowych zaworów wydechowych, zmian w pompie wtryskowej i filtrze powietrza (przeróbka na 108 cyklonów), a także wymiany podgrzewacza rozruchowego na model firm Webasto lub Eberspracher. Wzmocniona jednostka napędowa osiąga moc maksymalną 625,5 kW (850 KM) przy 2000 obr./min. (moc jednostkowa 13,5 kW/t) i moment obrotowy około 3400 Nm przy 1300-1400 obr./min. Wyższa moc S-12-U i moment obrotowy wymagają zastosowania wzmocnionych przekładni bocznych w wersji Cx, opracowanych przez ZM Bumar-Mikulczyce S.A. Wraz z modyfikacją układu napędowego przeprowadzony ma być także remont skrzyni pośredniej i planetarnych skrzyń biegów. Według informacji przedstawicieli zakładów w przypadku modernizacji silnik podlega uprzedniemu remontowi, tylko jeśli jego stan zachowania na to pozwala. Wymiana wprawdzie dotyczy większości komponentów, ale dla jej poprawnego przeprowadzenia korpus, karter i głowice cylindrów muszą być w wymaganym stanie technicznym. W przypadku konieczności wymiany silnika na nowy, zakłada się zakup jednostek napędowych wskazanych przez odbiorcę/zamawiającego lub bazowych W-46-6 i poddanie ich opisanej powyżej modernizacji. Opisane zmiany przyczyniają się do wzrostu prędkości maksymalnej i przyspieszenia od 0 km/h do 32 km/h.

Pełna wersja artykułu w magazynie NTW 10/2017