Konie robocze Royal Canadian Navy. Fregaty patrolowe typu Halifax

Sławomir J. Lipiecki

Królewska Kanadyjska Marynarka Wojenna stanowi znaczącą siłę w rejonie północnych rubieży naszego globu. Do jej zasadniczych zadań należy przede wszystkim patrolowanie rozległych wód terytorialnych Kanady, w tym prowadzenie szeroko zakrojonych operacji o skrytym charakterze na akwenach arktycznych.

Trzon kanadyjskiej floty stanowi 12 zbudowanych w latach 1992–1996 średniej wielkości (ok. 5000 t) fregat rakietowych typu Halifax, klasyfikowanych oficjalnie jako fregaty patrolowe (FFH). Są to obecnie jedyne liczące się uderzeniowe okręty nawodne RCN, gdyż ostatni z niszczycieli rakietowych, należący do zmodyfikowanego typu Iroquois – HMCS Athabaskan (DDG 282) – wycofano z eksploatacji w 2017 r. Budowa tych niezwykłych jednostek wlokła się niemiłosiernie, a to m.in. ze względu na niezdecydowanie zarówno analityków, jak i samej kanadyjskiej MW (nazwa angielska: Royal Canadian Navy, RCN, francuska – Marine Royale Canadienne) co do dzielności morskiej (w tym możliwości operowania na akwenach zalodzonych), uzbrojenia, systemów obserwacji technicznej czy też warunków socjalnych zapewnionych załogom. Projekt i budowa pochłonęły ok. 6,2 mld dolarów kanadyjskich, co było jednym z najkosztowniejszych programów zbrojeniowych realizowanych w Kanadzie w okresie powojennym. Zrezygnowano przy tym całkowicie z budowy mniejszych jednostek, takich jak np. korwety rakietowe, uznając je za zbyt małe i zbyt słabo uzbrojone.Tym samym obecnie RCN oprócz 12 Halifaksów posiada jeszcze 4 okręty podwodne z napędem konwencjonalnym (Victoria), 12 okrętów patrolowych (Kingston), 8 okrętów szkolnych (Orca) i żaglowiec szkolny HMCS Oriole. Do tego dochodzą 24 nieuzbrojone jednostki pomocnicze, działające w ramach CFAV – Canadian Forces Auxiliary Vessel.

Fregaty patrolowe

W okresie zimnej wojny głównym zadaniem ówczesnego Maritime Command była ochrona rozległych linii komunikacyjnych – przede wszystkim na Atlantyku – oraz wsparcie sił morskich NATO w działaniach zwalczania okrętów podwodnych, stąd siły główne stacjonowały zwykle na wschodnim wybrzeżu Kanady (12 niszczycieli i fregat w dwóch eskadrach plus 3 okręty podwodne brytyjskiego typu Oberon oraz 2 okręty zaopatrzeniowe). Trzon Floty Pacyfiku stanowiło osiem niszczycieli (również zgrupowanych w dwóch eskadrach) należących do typów Iroquois, Annapolis, Mackenzie oraz nieco starszych – Restigouche i St. Laurent, a także okręt zaopatrzeniowy. Do tego dochodziła spora liczba jednostek przeciwminowych i patrolowych (w tym Fort, Bay i Porte).

Po rozpadzie ZSRR wyspecjalizowana strategia wymierzona przeciwko radzieckim okrętom podwodnym patrolującym wody północnego Atlantyku straciła rację bytu (jak się później okazało – tylko teoretycznie). Nowe zadania stawiane przed RCN wymogły posiadanie okrętów wielozadaniowych, co zaowocowało m.in. modernizacją niszczycieli typu Iroquois w ramach programu TRUMP. Zdawano sobie również sprawę z faktu, że – mimo zmniejszenia zagrożenia zewnętrznego – dotychczasowe siły ZOP mocno się zestarzały i musiały zostać jak najszybciej zastąpione przez nowe okręty. Mając to na uwadze, powstał program budowy fregat patrolowych (mimo iż miały one realizować bardzo szeroką gamę zadań, pretendujących je do miana jednostek wielozadaniowych) CPF, czyli Canadian Patrol Frigate, którego bezpośrednim wynikiem są jednostki typu Halifax (zwane potocznie typem City).

Głównym wykonawcą okrętów tego typu została stocznia Saint John Shipbuilding z Saint John (New Brunswick), która wybudowała dziewięć fregat, natomiast pozostałe trzy powstały w stoczni MIL Davie Shipbuilding z Lauzon (Quebec). Budowa kadłuba prototypu trwała nieco ponad rok, ale problemy zaczęły się dopiero później. Pierwsze próby wykazały bowiem, że fregata dysponuje zbyt lekkim (w stosunku do wyśrubowanych wymagań RCN) kadłubem. Ponadto dochodziło do różnego rodzaju awarii, na ogół związanych z typową „chorobą wieku dziecięcego”. Ostatecznie testy i próby morskie ciągnęły się do połowy 1990 r. W wyniku wprowadzonych zmian w konstrukcji wyporność projektowana (normalna) fregaty wzrosła o ok. 500 ts. Poprawki były od razu (na bieżąco) wprowadzane na budowane pozostałe okręty serii. Ostatni – HMCS Ottawa – zasilił szeregi RCN 28 września 1996 r.

Pełna wersja artykułu w magazynie MSiO 7-8/2021