Koniec niemieckich Phantomów

Marco Dijkshoorn

Niewielki punkcik na niebie, ciągnący za sobą grube smugi dymu, dźwięk dwóch huczących turbinowych silników odrzutowych General Electric J79, to widok, który znają wszyscy którzy kiedykolwiek widzieli samolot McDonnell Douglas F-4 Phantom II w locie. Coraz trudniej zobaczyć je w Europie, kolejny użytkownik tego typu maszyn wycofał je z eksploatacji. W czerwcu tego roku ostatnia jednostka Sił Powietrznych Niemiec pożegna się ze swoimi Phantomami, po czterdziestu latach służby. Dla licznych pilotów, operatorów systemu uzbrojenia i członków personelu technicznego będzie to trudna chwila, jest to bowiem samolot lubiany przez wielu, także przez entuzjastów lotnictwa.

W 1971 r. niemiecki rząd zamówił 175 wielozadaniowych samolotów myśliwskich F-4F Phantom, by wypełnić lukę po wycofywanych samolotach myśliwsko-bombowych F-104G Starfighter i myśliwsko-szturmowych Fiat G.91, a przed wprowadzeniem do eksploatacji ich następcy, wielozadaniowych samolotów bojowych Tornado. Dostawa pierwszego F-4F dla Sił Powietrznych RFN miała miejsce 19 sierpnia 1973 r., ale egzemplarz ten pozostał w Stanach Zjednoczonych do prób wyposażenia pokładowego samolotu. Wkrótce, 31 sierpnia 1973 r., pierwsze dwa F-4F, wylądowały w Wittmund. Początkowo zakładano, że pozostaną one w służbie nie dłużej niż piętnaście lat, ale ponieważ zachodnioniemiecka Luftwaffe nie zdecydowała się na zakup samolotów myśliwskich Tornado ADV, F-4F nie zostały przez nie zastąpione. Mniej więcej połowa floty F-4F była pierwotnie używana do zadań związanych z obroną powietrzną, a pozostałe do zwalczania obiektów naziemnych. Wraz z wprowadzeniem samolotów myśliwsko-bombowych Tornado IDS, F-4F stały się podstawowym myśliwcem Sił Powietrznych RFN, tym samym unikając wycofania. Po upływie trzech lat od dostawy pierwszego Phantoma, ostatni z zamówionych samolotów dostarczono w kwietniu 1976 r.

Pierwszy egzemplarz F-4F, który opuścił linię produkcyjną zakładów McDonnell Douglas w St. Louis w Missouri, otrzymał niemiecki numer 37+01. Wykonał on pierwszy lot 18 maja 1973 r. i co ciekawe, jest to jeden z samolotów do dziś używanych przez skrzydło JG71! Zostanie on pomalowany w specjalne, okolicznościowe barwy „Żegnaj Phantomie”. Po oficjalnym wycofaniu samolotów tego typu ze służby, zostanie on umieszczony na pomniku przy bramie bazy lotniczej Wittmund.

Szkolenie
W 1974 r. rozpoczęło się szkolenie pierwszych niemieckich załóg w 35. Taktycznym Skrzydle Myśliwskim Sił Powietrznych Stanów Zjednoczonych (baza George, Kalifornia). Do tego celu wykorzystano pierwsze osiem samolotów F-4F, które opuściły linie produkcyjne. W 1976 r. owa ósemka została zastąpiona przez dziesięć F-4E, które Siły Powietrzne RFN zakupiły wyłącznie do szkolenia w Stanach Zjednoczonych. W 1992 r. samoloty te zostały przeniesione do 20. Eskadry Myśliwskiej Sił Powietrznych Stanów Zjednoczonych do bazy Holloman w Nowym Meksyku. W 1997 r. zastąpiono je 24 samolotami F-4F, przebazowanymi z Niemiec. Pozostały one w Stanach Zjednoczonych do 2004 r., do zakończenia tam szkolenia załóg niemieckich Phantomów. Od tego momentu szkoleniem nowych załóg obarczono JG71, do 2011 r. szkolono tu średnio czterech nowych pilotów rocznie. Po 2011 r. nie szkolono już nikogo na Phantoma i liczba wyszkolonych na F-4F pilotów i operatorów systemu uzbrojenia systematycznie maleje.

Jednostki bojowe
F-4F Phantom częściowo zastąpiły dwa inne typy używane w Luftwaffe, F-104G Starfighter i Fiat G.91. Były one używane zarówno do zadań obrony powietrznej w skrzydłach myśliwskich (Jagdgeschwader), jak i do zwalczania obiektów naziemnych w skrzydłach myśliwsko-bombowych (Jagdbombergeschwader). Skrzydło JG71 było wyposażone w myśliwce F-104G i otrzymało F-4F jako pierwsza jednostka, przechodząc przezbrojenie na ten typ w latach 1973-1974.

Innymi jednostkami Sił Powietrznych RFN, które otrzymały wielozadaniowe samoloty myśliwskie F-4F Phantom, były:

Skrzydło myśliwskie-bombowe JBG35 stacjonujace w Pferdsfeld. Po upadku Muru Berlińskiego w 1989 r., w następstwie czego nastąpiła rstruktyryzacja Bundeswehry, jednostki Phantomów przestały być wykorzystywane do zwalczania obiektów naziemnych. W związku z tym JBG35 zostało przekształcone w skrzydło myśliwskie JG73 „Steinhoff” i w lipcu 1997 r. przeniesione do Laage, gdzie zgromadzono też flotę eks enerdowskich MiG-29. Jednostka była wyposażona w Fiat G.91 do 1976 r., a następnie w samoloty Phantom do 2002 r.
Skrzydło myśliwsko-bombowe JBG36 używało F-104G w bazie Hopsten do 1975 r., po czym zostało przezbrojone w F-4F. W styczniu 1991 r. przeformowano je w skrzydło myśliwskie JG72 „Westfalen”. JG72 zostało rozwiązane w 2002 r. Phantomy pozostały jednak w Hopsten do 2005 r. w sformowanym tu Centrum Szkolenia na F-4F – FlZ F-4F (Fluglehrzentrum F-4F).
Skrzydło myśliwskie JG74 „Mölders” (stosowania tej nazwy zaniechano w 2005 r.) używało F-104G stacjonując w bazie Neuburg, zostało przezbrojone w Phantomy w 1975 r. Używano ich do 12 czerwca 2008 r.

Poza JG71, drugą jednostką wciąż używającą F-4F jest ośrodek doświadczalny WTD61 (Wehrtechnische Dienststelle 61) w Manching.

Skrzydła Sił Powietrznych Niemiec (Geschwader) składają się z eskadr (Staffeln), które nie posiadają jednak własnych samolotów, te należą bezpośrednio do skrzydła, eskadry grupują wyłącznie załogi lotnicze. JG71 składa się z dwóch eskadr, Jagdstaffel 711 i Jagdstaffel 712.

Pełna wersja artykułu w magazynie Lotnictwo 5/2013

Wróć