„Królewska Arka”
Łukasz Pacholski
„Królewska Arka”
- pierwszy „prawdziwy” lotniskowiec Royal Navy
HMS Ark Royal był pierwszym zaprojektowanym od podstaw dużym lotniskowcem Royal Navy. Jednostka ta miała stać się protoplastą nowej generacji okrętów tej klasy, powstałej po zakończeniu „wakacji morskich”, wynikających z postanowień traktatu waszyngtońskiego. Pracując nad nim Brytyjczycy wykorzystali doświadczenia z eksploatacji już posiadanych lotniskowców oraz sięgnęli po nowe zdobycze nauki i techniki. Wraz z krążownikiem liniowym HMS Hood, bohater niniejszego artykułu tworzył bodaj najsłynniejszą parę floty Albionu okresu międzywojennego i pierwszych lat wojny.
Brytyjskie doświadczenia z wykorzystaniem lotniskowców sięgają 1917 roku, kiedy do służby wcielono przebudowany wielki krążownik lekki HMS Furious. Wkrótce po tym rozpoczęto budowę pierwszej jednostki zaprojektowanej od podstaw jako okręt tej klasy – był nim lekki lotniskowiec Hermes, który zasilił flotę w lipcu 1923 roku (wcielony 18 lutego 1924 r.). W Royal Navy pojawiły się też:
Geneza – droga ku HMS Ark Royal
Idąc wzorem Stanów Zjednoczonych oraz Japonii, decydenci z Londynu rozpoczęli rozważania na temat przekształcenia części posiadanych krążowników liniowych w lotniskowce. Krok ten wiązał się m.in. z bolesnymi doświadczeniami bitwy jutlandzkiej, w czasie której Grand Fleet straciła trzy takie jednostki. Ostatecznie wybór padł na parę Courageous i Glorious – stały się zalążkiem ofensywnych sił lotniczych Royal Navy wraz z przebudowanym do zbliżonego standardu Furiousem. W myśl koncepcji zatwierdzonej w 1924 roku, flota brytyjska miała posiadać dwie podklasy lotniskowców: duże (o wyporności standardowej dochodzącej do 32 tys. ts), służące do wykonywania zadań na rzecz sił głównych oraz lekkie (o wyporności około 17 tys. ts), których podstawowym celem było zapewnienie bezpieczeństwa na morskich szlakach handlowych w czasie działań wojennych. Osobą posiadającą decydujący wpływ na przyszłość okrętów lotniczych na Wyspach Brytyjskich był Szef Konstrukcji Morskich Royal Navy, Sir Eustace Tennyson d’Eyncourt, który zaproponował (już w 1921 r.) projekt przebudowy Furiousa. Według jego koncepcji jednostka miałaby być rozebrana do pokładu ciągnącej się daleko do tyłu dziobówki, po czym od nowa zbudowana byłaby część lotnicza – m.in. dwa pokłady hangarowe (obsługiwane przez te same podnośniki wynoszące samoloty do góry) oraz płaski i pozbawiony przeszkód pokład startowy. System odprowadzania spalin miał być oparty na kominie umieszczonym na jednej z burt lub w rejonie rufy, tak aby dym nie zmniejszał widzialności w czasie lądowania. Większość z tych założeń wykorzystano w czasie faktycznej modernizacji okrętu, która rozpoczęła się w 1922 roku. „Nowy” Furious miał możliwość przenoszenia 36 samolotów pokładowych. Do podobnego standardu doprowadzono także oba wspomniane krążowniki, których transformację rozpoczęto w 1923 roku. Cała trójka stanowiła trzon floty lotniskowców Royal Navy do końca okresu międzywojennego.
- wcielony we wrześniu 1918 roku Argus, przebudowany z powstającego dla Włochów nieukończonego liniowca pasażerskiego Conte Rosso;
- krążownik Vindictive, który nieco mniejszym nakładem pracy również zaadaptowano do tej roli i przekazano flocie w październiku 1918 roku;
- wcielony 26 czerwca 1924 roku Eagle, czyli przebudowany ex-chilijski nieukończony pancernik Almirante Cochrane.
Geneza – droga ku HMS Ark Royal
Idąc wzorem Stanów Zjednoczonych oraz Japonii, decydenci z Londynu rozpoczęli rozważania na temat przekształcenia części posiadanych krążowników liniowych w lotniskowce. Krok ten wiązał się m.in. z bolesnymi doświadczeniami bitwy jutlandzkiej, w czasie której Grand Fleet straciła trzy takie jednostki. Ostatecznie wybór padł na parę Courageous i Glorious – stały się zalążkiem ofensywnych sił lotniczych Royal Navy wraz z przebudowanym do zbliżonego standardu Furiousem. W myśl koncepcji zatwierdzonej w 1924 roku, flota brytyjska miała posiadać dwie podklasy lotniskowców: duże (o wyporności standardowej dochodzącej do 32 tys. ts), służące do wykonywania zadań na rzecz sił głównych oraz lekkie (o wyporności około 17 tys. ts), których podstawowym celem było zapewnienie bezpieczeństwa na morskich szlakach handlowych w czasie działań wojennych. Osobą posiadającą decydujący wpływ na przyszłość okrętów lotniczych na Wyspach Brytyjskich był Szef Konstrukcji Morskich Royal Navy, Sir Eustace Tennyson d’Eyncourt, który zaproponował (już w 1921 r.) projekt przebudowy Furiousa. Według jego koncepcji jednostka miałaby być rozebrana do pokładu ciągnącej się daleko do tyłu dziobówki, po czym od nowa zbudowana byłaby część lotnicza – m.in. dwa pokłady hangarowe (obsługiwane przez te same podnośniki wynoszące samoloty do góry) oraz płaski i pozbawiony przeszkód pokład startowy. System odprowadzania spalin miał być oparty na kominie umieszczonym na jednej z burt lub w rejonie rufy, tak aby dym nie zmniejszał widzialności w czasie lądowania. Większość z tych założeń wykorzystano w czasie faktycznej modernizacji okrętu, która rozpoczęła się w 1922 roku. „Nowy” Furious miał możliwość przenoszenia 36 samolotów pokładowych. Do podobnego standardu doprowadzono także oba wspomniane krążowniki, których transformację rozpoczęto w 1923 roku. Cała trójka stanowiła trzon floty lotniskowców Royal Navy do końca okresu międzywojennego.
Pełna wersja artykułu w magazynie MSiO 12/2010