Kryzys bliskiego wsparcia lotniczego w Siłach Powietrznych Stanów Zjednoczonych

Michał Fiszer, Jerzy Gruszczyński

Bliskie wsparcie lotnicze – CAS (Close Air Support), to bardzo specyficzny rodzaj działań lotniczych. Są elementy i wymogi, które nie zmieniły się pomimo gwałtownego postępu technicznego. Wciąż jest jednym z nielicznych rodzajów misji bojowych, które bardzo często wymagają wzrokowego kontaktu z celem, istnieje bowiem niebezpieczeństwo porażenia własnych wojsk na ziemi, co we współczesnym świecie może o wiele poważniejsze konsekwencje, nawet co do udziału państwa w toczącym się konflikcie.

Obowiązująca amerykańska doktryna mówi (Joint Publication 3-09.3 Close Air Support z 8 lipca 2009 r.), że: chociaż koncepcja bliskiego wsparcia lotniczego jest stosunkowo prosta, to jednak wymaga dokładnego planowania, koordynacji i szkolenia, by zadanie to wykonać efektywnie i bezpiecznie. Synchronizacja bliskiego wsparcia lotniczego co do czasu, miejsca i celu jego prowadzenia ze wspieranymi siłami manewrowymi zwiększa efektywność działania sił połączonych. Bliskie wsparcie lotnicze pomaga wojskom lądowym, siłom morskim, amfibijnym i siłom specjalnym przemieszczać się, manewrować, kontrolować terytorium, ludność, obszary wodne. Dowódca wspieranych sił ustala priorytetowe cele do ataku oraz czas ataku w swojej strefie odpowiedzialności. (…) Bliskie wsparcie lotnicze to ataki samolotów i śmigłowców na przeciwnika znajdującego się w bezpośredniej bliskości własnych wojsk i wymaga zintegrowania z ogniem i manewrem tych wojsk.
W myśl doktryny określenie „bezpośrednia bliskość” nie ma ścisłych ram w sensie odległości, a ma raczej charakter sytuacyjny. Natomiast czas oznacza wybór odpowiedniego momentu ataku, dla optymalnego wykorzystania okazji pojawiających się polu walki, dla uzyskania przewagi taktycznej.
Każdy rodzaj wojsk wydziela określone siły lotnicze, które mają zostać wyszkolone i przygotowane do przeprowadzenia misji bliskiego wsparcia lotniczego, z wykorzystaniem bądź to naziemnego kontrolera naprowadzania – FAC (Forward Air Controller), bądź kontrolera naprowadzania na pokładzie innego statku powietrznego – FAC(A) (Forward Air Controller [Airborne]). Bliskie wsparcie lotnicze prowadzi się w dzień i w nocy, a do tego celu wykorzystuje się śmigłowce uzbrojone (bojowe) oraz różne typy samolotów. Co do tych ostatnich, to mogą być to samoloty wyspecjalizowane w tej roli, jak A-10, ale też zwykłe samoloty myśliwsko-bombowe i wielozadaniowe. Jednakże od samolotów CAS wymaga się kilku cech: możliwości precyzyjnego ataku na wskazany cel (najczęściej nieznany przed startem samolotu), przenoszenia uzbrojenia zdolnego do efektywnego porażenia obiektów pola walki oraz możliwości długotrwałego dyżurowania w powietrzu, by wykonanie ataku w ramach CAS nastąpiło jak najkrócej po wezwaniu z pola walki. Planowanie pozwala na ustalenie bramki czasowej, kiedy wojska wchodzące w kontakt z przeciwnikiem mogą potrzebować dodatkowej siły ognia, którą nie może zastąpić ogień posiadanych przez te wojska środków ogniowych. Jednakże w ramach owej bramki czasowej sam dokładny moment ataku zależy od rozwoju sytuacji na polu walki. Najczęściej wymaga to natychmiastowej interwencji po wezwaniu, więc podstawowym sposobem operowania w ramach CAS jest dyżurowanie w powietrzu.

Pełna wersja artykułu w magazynie  Lotnictwo 6/2016