Legion „Wolne Indie”
Leszek Molendowski
Legion „Wolne Indie”
Na początku 1941 roku, parę miesięcy przed operacją „Barbarossa”, z Kalkuty do Moskwy przybył Subhas Chandra Bose. Ten socjalista i lider, wspólnie z Jawarhalalem Nehru, lewicowego skrzydła Indyjskiego Kongresu Narodowego (partii politycznej głoszącej hasła niepodległości Indii), liczył na pomoc ZSRR w planowanym powstaniu, które miało wypędzić Anglików z Indii. Rosjanie zbyli go jednak jedynie niewielkim wsparciem finansowym. Bose udał się więc w kwietniu do stolicy Rzeszy, aby u Hitlera uzyskać aprobatę i pomoc w realizacji swoich celów. Drogę miał przetartą, ponieważ w latach 1933-1936 przebywał już w Europie i spotkał się wówczas zarówno z Hitlerem, jak i Benito Mussolinim. Natychmiast po przybyciu do Berlina rozpoczął spotkania i negocjacje z dwoma niemieckimi ministrami: Propagandy i Spraw Zagranicznych.
O wolne Indie
Wspomniany polityk indyjski był współpracownikiem, a zarazem głównym rywalem Mahatmy Ghandiego, o przywództwo w indyjskim ruchu niepodległościowym i Indyjskim Kongresie Narodowym. W przeciwieństwie do Ghandiego, Bose popierał bardziej agresywną konfrontację i walkę z brytyjskim imperializmem. Co prawda głodówki Gandhiego z lat 1932-1933, a także polityka biernego oporu, doprowadziły do pewnego rozszerzenia się praw ludności, ale w zamian „ojciec Indii” zgadzał się na ustępstwa wobec Brytyjczyków, a także usuwał radykałów z Kongresu. Tymczasem Bose widział w wojnie w Europie możliwość odzyskania niepodległości Indii. Chciał wykorzystać do tego słabość Wielkiej Brytanii i jej zaangażowanie na kontynencie europejskim. Wtórowali mu radykałowie. W końcu Bose zrezygnował z przewodnictwa Kongresu. Został aresztowany przez angielską policję i osadzony w areszcie domowym, z którego niedługo uciekł (podobno w tej akcji pomogli mu agenci Abwehry, którzy zapewnili zbiegowi pieniądze, dokumenty i trasę przerzutową do Afganistanu; na granicy z ZSRR przejęli go już funkcjonariusze NKWD). Zbiegiem okoliczności po przyjeździe Bose dowiedział się, że 3. Brygada Zmotoryzowana (indyjska) została wzięta w większości do niewoli pod El Machali w Libii. Stwierdził, wraz ze swoimi niemieckimi sponsorami, iż otwiera to przed nim możliwość starań o stworzenie eksperymentalnej jednostki indyjskiej w ramach niemieckich sił zbrojnych. W planach nowa formacja miała wziąć udział w niemieckim natarciu na Kaukaz. Z Kaukazu miała przemaszerować następnie przez Persję, Afganistan i wyzwolić Indie, oczywiście na czele ze swoim wodzem (Netaji) Bose. Już 15 maja 1941 roku oddelegowano oficera Luftwaffe do rozmów z mówiącymi po angielsku żołnierzami brygady. Poza tym odwołano się do doświadczeń włoskiego sojusznika.
Pełna wersja artykułu w magazynie Poligon 3/2009