Liniowce typu Albert Ballin

 

ALBERT BALLIN
Statek był budowany pod numerem stoczniowym 403. Zwodowano go 16 grudnia 1922, a ukończono 17 czerwca 1923 roku. Podczas dokonanego przez Marianne Ballin chrztu liniowiec otrzymał imię mające uczcić słynnego twórcę potęgi niemieckiej marynarki handlowej pochodzenia żydowskiego. Albert Ballin miał radiowy sygnał rozpoznawczy (jednocześnie wywoławczy) RDKN, później zmieniony na DHAO. W swoją dziewiczą podróż na linii Hamburg-Southampton-Nowy Jork transatlantyk wypłynął 5 lipca 1923 roku. W 1926 roku rejs na nim na trasie Niemcy-Stany Zjednoczone odbyło słynne małżeństwo aktorskie – Emil Jennings i Gussy Holl. W lutym 1928 roku statek przeszedł swoją pierwszą modernizację pomieszczeń pasażerskich. 11 września 1929 roku wyszedł w rejs na trasie Hamburg-Boulogne-Southampton- -Nowy Jork, po powrocie z którego został skierowany do stoczni, gdzie miano dokonać wymiany siłowni. Po zakończeniu prac 11 marca 1930 roku wyszedł na próby morskie. 21 marca wyruszył w pierwszy rejs po modernizacji, na linii Hamburg- -Southampton-Cherbourg-Nowy Jork. 21 grudnia 1933 roku wypłynął z Hamburga w rejs do Nowego Jorku, po powrocie z którego ponownie trafił do stoczni, gdzie miano dokonać przebudowy. Prace związane z przedłużeniem jednostki w części dziobowej trwały od 10 kwietnia do 6 czerwca 1934 roku, kiedy to rozpoczęły się trzydniowe próby morskie. Wcześniej jednak, 12 maja, podczas odejścia od nabrzeża w Bremerhaven, Albert Ballin staranował dziobem holownik Merkur (1913 / 394 BRT), który zatonął i osiadł na dnie basenu portowego. W wyniku kolizji śmierć poniosło siedmiu członków załogi holownika. 1 października 1935 roku ze względów ideologicznych nastąpiła przymusowa zmiana nazwy transatlantyku na Hansa /II/. Oficjalne pismo od „czynników partyjnych” do armatora w sprawie „niepoprawnej” politycznie nazwy zostało wystosowane już 19 października 1934 roku. Wcześniej, w roku 1921, nazwę Hansa przeznaczono dla transatlantyku Deutschland. Była ona także jedną z propozycji dla trzeciej jednostki typu Imperator /I/, która ostatecznie otrzymała imię Bismarck /I/ (1922/56 551 BRT, po ukończeniu budowy przejęty w ramach reparacji wojennych przez Brytyjczyków i nazwany Majestic /II/).

31 października tego roku liniowiec wypłynął w kolejny rejs z Hamburga do Nowego Jorku. W sierpniu 1936 roku przeszedł następną modernizację pomieszczeń pasażerskich. 27 lipca 1939 roku Hansa wypłynęła z Hamburga w ostatni w swojej historii rejs do Stanów Zjednoczonych. 4 sierpnia liniowiec dotarł do Nowego Jorku, który opuścił sześć dni później i skierował się do kraju. Według części danych wkrótce po zakończeniu kampanii w Polsce, statek miał pełnić funkcję hulku w Gdyni (zwanej ówcześnie Gotenhafen). Od 26 września 1940 roku pełnił w Hamburgu funkcję hulku dla pracowników prowadzących prace wykończeniowe przy pancerniku Tirpitz. 2 grudnia tego roku stał się okrętem-bazą 2. Szkolnego Dywizjonu U-bootów w Gdyni. Co ciekawe, na przełomie listopada i grudnia 1941 roku jednostka stała się obiektem zainteresowania dla wywiadu morskiego Związku Walki Zbrojnej (późniejsza Armia Krajowa) i znalazła się w raportach dotyczących miejsca postoju poszczególnych jednostek w porcie gdyńskim2. Od czerwca 1943 roku Hansa pełniła funkcję bazy 8. Flotylli U-bootów, stacjonującej w Gdańsku (razem z Hamburgiem).

Pełna wersja artykułu w MSiO 2/2010