Liniowiec pasażerski AMERICA

Jacek Jarosz

Pomimo swojej przeciętności zarówno pod względem wielkości, jak i prędkości, w latach 50. America była bardzo popularna i odnosiła spore sukcesy komercyjne. Wielu miłośników morskich podróży doceniało jej ładnie udekorowane wnętrza i panującą sympatyczną atmosferę, a dla wielu Amerykanów miało duże znaczenie, że została zbudowana w krajowej stoczni i pływała pod amerykańską flagą. Pasażerowie chwalili panujący na liniowcu komfort, jak i bardzo dobre jedzenie oraz obsługę na odpowiednio wysokim poziomie. W czynnej cywilnej eksploatacji pozostawał on 35 lat, natomiast 6 spędził w służbie wojskowej. Znajdował się na 31. miejscu pod względem pojemności, na 4. pod względem długości służby (54 lata) i 23. pod względem mocy siłowni (pod uwagę brane są jednostki wodowane do II wojny światowej).

Projekt budowy liniowca pasażerskiego dla United States Lines

Pod koniec I wojny światowej Stany Zjednoczone znajdowały się w posiadaniu sporej floty zarekwirowanych w 1917 r., a wcześniej internowanych, ex-niemieckich jednostek pasażerskich, które były pod kontrolą wchodzącego w skład Departamentu Handlu (Department of Commerce) państwowego zarządcy – United States Shipping Board (USSB). W 1920 r. część z nich została przekazana przez USSB nowo utworzonemu armatorowi – United States Mail Steamship Company, który miał prowadzić żeglugę pasażersko-towarową do Europy. Przedsiębiorstwo to posiadało jednak niewielki kapitał i miało małe doświadczenie w takiej działalności, toteż wkrótce się okazało, że nie było w stanie wypełnić warunków umowy z USSB.

21 sierpnia 1921 r. podjęto decyzję o zwrocie jednostek USSB. Wkrótce kilku innych armatorów postanowiło utworzyć przedsiębiorstwo żeglugowe, które by sobie poradziło z utrzymaniem żeglugi na trasie Stany-Europa, na której nie było już Niemców, a i strumień pasażerów znacznie się zmienił. Nowy armator-operator – United States Lines (USL) został utworzony przez Alberta Moore’a (Moore & McCormack Line), Kermita Roosevelta (Roosevelt Steamship Company) i W. Averilla Harrimana (United American Lines). W pierwszy rejs w barwach nowego armatora wypłynął z Nowego Jorku do Plymouth, Cherbourga i Bremerhaven już 27 sierpnia ex-niemiecki liniowiec America /I/ (1905/22 620 BRT). Wkrótce na linię północnoatlantycką weszły także inne poniemieckie transatlantyki – Republic (1907/17 910 BRT), George Washington (1909/25 570 BRT) i Leviathan (1914/59 956 BRT).

W latach 1921-1922 jako uzupełnienie luksusowych poniemieckich jednostek USL wprowadził do eksploatacji 6 nowych, prostszych statków budowy amerykańskiej, przejętych od USSB. Były to 4 jednostki towarowo- pasażerskie tzw. serii 502-stopowej (153,0 m) – Panhandle State (1920/10 533 BRT), Blue Hen State (1921/10 558 BRT), Centennial State (1921/10 558 BRT) i Granite State (1921/10 533 BRT) oraz 2 pasażersko-towarowe serii 535-stopowej (163,1 m) – Lone Star State (1922/14 187 BRT) i Peninsula State (1922/14 187 BRT). W 1923 r. z przedsięwzięcia wycofały się – United American Lines i Moore & McCormack Line, a operatorem na kilka lat stał się USSB. W 1929 r. firmę za 16,3 mln dolarów kupił finansista z Chicago – Paul Wadsworth Chapman, który nadał jej nową nazwę United States Lines Incorporation of Delaware. Zmieniła się ona raz jeszcze w 1931 r. po wejściu armatora w skład koncernu International Mercantile Marine Company, tym razem na United States Lines Company of Nevada. Na początku lat 30. do służby weszły większe i nowocześniejsze bliźniacze statki pasażerskie – Manhattan (1932/24 289 BRT) i Washington (1933/24 289 BRT), które miały zastąpić nieekonomicznego olbrzyma – Leviathana. W maju 1943 r. USL połączył się z przedsiębiorstwem International Mercantile Company of New Jersey, a nazwę armatora zmieniono na United States Lines Company of New Jersey. Przedsiębiorstwo zakończyło przewóz pasażerów w 1969 r., w 1989 – przewóz towarów, zaś w 1992 zostało zlikwidowane.

W połowie lat 30., już po wyjściu z wielkiego kryzysu gospodarczego, USL postanowił zamówić trzecią – podobną do liniowców typu Manhattan, lecz nieco większą jednostkę, która będzie bohaterem poniższego opracowania. Podczas uroczystości wodowania, które odbyło się na dzień przed wybuchem II wojny światowej, najnowszy nabytek armatora otrzymał imię America /II/. Wcześniej nazwę tę nosił wymieniony wyżej ex-niemiecki transatlantyk armatora, który po wycofaniu z eksploatacji w 1931 r. został odstawiony na 10 lat. Według planów USL, nowy statek po ukończeniu budowy miał wejść na trasę Nowy Jork-Cobh- -Hawr-Southampton-Bremerhaven.

Kontrakt na budowę liniowca uzyskała znana i ceniona stocznia Newport News Shipbuilding and Drydock Company w Newport News (Wirginia). Został on podpisany 21 października 1937 r. Decyzję o budowie jednostki podjęto jednak jeszcze w 1936 r. Jej koncepcję opracowała nowojorska firma Gibbs & Cox, której głównym projektantem był znany amerykański okrętowiec William Francis Gibbs, późniejszy twórca planów słynnego supertransatlantyka United States (1952/53 329 BRT), także zbudowanego dla USL. Powstanie liniowca w dużej części miało być subsydiowane przez United States Maritime Commission (USMC), w zamian za co w jego konstrukcji miano wprowadzić szereg elementów o charakterze militarnym, co w razie potrzeby mogło szybko włączyć jednostkę do służby wojennej jako transportowiec wojska. Elementami takimi były m.in. miejscowe wzmocnienia pokładów pod instalację armat i broni przeciwlotniczej, zastosowanie zaawansowanego systemu przeciwpożarowego i rozbudowanej sieci elektrycznej, czy też zaprojektowanie stosunkowo obszernych pomieszczeń.

Pełna wersja artykułu w magazynie MSiO 12/2013

Wróć