Lotnictwo Klonowego Liścia – cz. II

Mateusz Rankowski

W drugiej części artykułu przedstawiającego strukturę Royal CanadianAir Force opisujemy lotnictwo śmigłowcowe i szkolne oraz system dozoru przestrzeni powietrznej.

Kanadyjskie wiropłaty

Podstawowym śmigłowcem w kanadyjskich siłach zbrojnych jest CH-146 Griffon (Gryf). Wielozadaniowa maszyna jest militarną wersją amerykańskiego śmigłowca Bell 412HP, który nosił też oznaczenie Bell  412CP. Kanada złożyła na niego zamówienie w 1992 r. jako następcę trzech typów maszyn – poszukiwawczo-ratowniczych CH-118 Iroquois (Bell UH-1D), wielozadaniowych CH-135 Twin Huey (Bell UH-1N) i obserwacyjnych CH-136 Kiowa (Bell OH-58). Produkcję Griffonów uruchomiono w kanadyjskich zakładach Bella w Mirabel, w prowincji Quebec. Pierwsze egzemplarze CH-146 dostarczono w 1995 r. Maszyna ma maksymalną masę startową 5398 kg, jej prędkość przelotowa to 219 km/h, a promienie działania – 656 km.

W latach 1995-1998 wyprodukowano 100 śmigłowców tego typu (w tym dwa egzemplarze testowe) w dwóch wersjach. Jedną z nich jest maszyna wielozadaniowa (Utility Tactical Transport Helicopter, UTTH). Śmigłowiec ten ma trzyosobową załogę, dwóch pilotów i technika pokładowego. W UTTH mieści się ośmioosobowa drużyna piechoty z wyposażeniem (maksymalnie w kabinie transportowej jest miejsce dla 13 osób). Drugą wersją CH-146 jest maszyna przeznaczona do misji poszukiwawczo-ratowniczych: w kabinie jest miejsce na sześć noszy dla rannych. Śmigłowce posiadają urządzenia optoelektroniczne pracujące w podczerwieni oraz bardzo silny reflektor.

CH-146 ma opancerzoną podłogę i siedzenia załogi. Istnieją dodatkowe zestawy wyposażenia dla Gryfa, m.in. zwiększające jego zasięg czy poziom ochrony, wyciągarka i hak do transportu podwieszonych ładunków. CH-146 można uzbroić w montowane w drzwiach kabiny transportowej karabiny maszynowe: C6 7,62 mm, wielolufowy M134D Minigun 7,62 mm lub GAU-21 12,7 mm.

W trakcie użytkowania utracono trzy CH-146, w tym jeden w 2009 r. na południu Afganistanu. Według planów resortu obrony śmigłowce te mają być wycofane ze służby w 2021 r., ale możliwe, że okres ich eksploatacji zostanie przedłużony.

Największą jednostką  w RCAF użytkującą „gryfy” jest 1. Skrzydło. Od 26 czerwca 1997 r. jego dowództwo znajduje się w CFB Kingston, w prowincji Ontario. Jednostka ma obecnie siedem dywizjonów lotniczych, z których sześć jest wyposażonych w CH-146: cztery śmigłowce taktyczne (Tactical Helicopter Squadron, THC), jeden operacji specjalnych (Special Operations Aviation Squadron, SOA Sqn) i jeden szkolny (Helicopter Operational Training Squadron, Hel OTS). Jednostki te stacjonują w różnych bazach na terenie kraju.

400. THS stacjonuje w CFB Borden w Ontario i liczy 237 żołnierzy podzielonych pomiędzy sześć kluczy. W czasie pokoju jednostka wspiera operacyjnie i szkoleniowo wojska lądowe na Obszarze Centralnym oraz uczestniczy w operacjach pokojowych. Dodatkowo prowadzi też misje poszukiwawczo-ratownicze. W razie mobilizacji ma za zadanie wydzielić elementy wzmacniające 427. SOA Sqn w CFB Petawawa w prowincji Ontario. Zadaniem 400. THS jest wsparcie Dowództwa Kanadyjskich Sił Operacji Specjalnych (Canadian Special Operations Forces Command, CANSOFCOM). Dywizjon z Petawawy zapewnia też taktyczny transport ludzi i sprzętu jednostkom armii. 408. THS natomiast stacjonuje w CFB Edmonton, razem Kanadyjską Brygadową Grupą Zmechanizowaną (Canadian Mechanized Brigade Group). Ta jednostka uczestniczy zarówno w operacjach w kraju, jak i misjach zagranicznych, m.in. w Afganistanie, Bośni i Hercegowinie, Kosowie, Haiti, Półwyspie Synaj i Hondurasie. Początkowo w Afganistanie żołnierze 408. THS obsługiwali drony Sperwer.

430. THS znajduje się obecnie w CFB Valcartier w Quewbecku. Jego zadaniem jest wsparcie brygadowej grupy zmechanizowanej – 5e Groupe Brigade Mecanise du Canada, a pięć śmigłowców dywizjonu brało udział w misji ONZ na Haiti. 438. THS z St. Hubert w Quebecu jest jednostką rezerwową (Total Force Air Reserve Squadron). Rezerwiści obsadzają ponad 60% stanowisk etatowych. 403. Hel OTS stacjonuje w CFB Gagetown w Nowym Brunszwiku. Trafiający tam piloci przechodzą trzymiesięczne szkolenie zanim otrzymają przydział do operacyjnych jednostek śmigłowców. Poza szkoleniem załóg, operacyjnymi testami, opracowania i taktyki działań dywizjon zabezpiecza też oczekiwania pobliskiego Centrum Szkolenia Bojowego (Combat Training Centre).

Poza 1. Skrzydłem istnieją inne jednostki śmigłowców latające na CH-146 Griffon, a posiadają je trzy dywizjony wsparcia bojowego (Combat Support Squadron, CS Sqn) w 3., 4. i 5. Skrzydle. Te dywizjony śmigłowców są jednostkami poszukiwawczo-ratowniczymi. Faktycznie mają one liczebność klucza. 417. i 444. CS Sqn posiadają tylko po trzy Gryfy. CH-146 znajdują się również w 424. TRS w CFB Trenton.

Pełna wersja artykułu w magazynie Lotnictwo 10/2015