Lotnictwo wojskowe Słowenii
Leszek A. Wieliczko
Słowenia (oficjalnie: Republika Słowenii; słoweń. Slovenija, Republika Slovenija) to niewielki kraj leżący w Europie Środkowej nad Morzem Adriatyckim. Od zachodu graniczy z Włochami, od północy z Austrią, od północnego-wschodu z Węgrami, a od wschodu i południa z Chorwacją. Od 2004 roku jest członkiem Sojuszu Północnoatlantyckiego i Unii Europejskiej. Przynależność do obu organizacji jest fundamentem słoweńskiej polityki w zakresie obrony i bezpieczeństwa.
Słoweńskie lotnictwo wojskowe nie jest samodzielnym rodzajem sił zbrojnych, lecz jednym z rodzajów wojsk zunifikowanych Słoweńskich Sił Zbrojnych (Slovenska vojska, SV; Slovenian Armed Forces, SAF). Najważniejszymi zadaniami SV/SAF są: zapewnienie gotowości do obrony kraju, wypełnianie zobowiązań przyjętych przez państwo w organizacjach i traktatach międzynarodowych oraz współpraca z innymi służbami państwowymi w zakresie ochrony, ratownictwa i pomocy ludności w przypadku katastrof i klęsk żywiołowych. Oprócz zawodowych sił zbrojnych obronę kraju prowadzi pozamilitarna część systemu obronnego, która wspiera działania SV/SAF i sił sojuszniczych zdolnościami i środkami cywilnymi. System obronny kraju jest uruchamiany w odpowiedzi na ewentualny kryzys, wojnę lub stan wyjątkowy. Według danych z sierpnia 2021 roku w SV/SAF służy 7049 żołnierzy i pracowników cywilnych, w tym 6347 zawodowych (5282 mężczyzn i 1065 kobiet) i 696 kontraktowych rezerwistów.
Zadaniem lotnictwa wojskowego jest ochrona przestrzeni powietrznej kraju samodzielnie lub we współpracy z siłami sojuszniczymi, dozór przestrzeni powietrznej i kierowanie operacjami lotniczymi, zapewnienie stałej gotowości zdolności lotniczych do samodzielnego działania lub wsparcia innych rodzajów wojsk, obrony cywilnej, służb porządkowych i ratowniczych zarówno w kraju, jak i podczas misji zagranicznych, uczestnictwo w systemie ochrony i ratownictwa w przypadku katastrof i klęsk żywiołowych oraz szkolenie personelu. Do ich realizacji służy 39 statków powietrznych (samolotów i śmigłowców).
Ponieważ Słowenia nie dysponuje samolotami myśliwskimi, od chwili przystąpienia do NATO 29 marca 2004 roku za ochronę i obronę jej przestrzeni powietrznej odpowiada Sojusznicze Dowództwo Lotnictwa (Allied Air Command, AIRCOM) w bazie Ramstein w Niemczech. Początkowo misje Air Policing nad Słowenią realizowały włoskie myśliwce stacjonujące w Grosseto we Włoszech (początkowo F-16A Block 15ADF Fighting Falcon, potem Eurofighter Typhoon). Od 1 października 2014 roku, na mocy umowy podpisanej 17 stycznia przez ministrów obrony Słowenii i Węgier, w misjach tych biorą udział także węgierskie myśliwce JAS 39C Gripen z bazy Kecskemét na Węgrzech.
Słowenia jest uczestnikiem kilku międzynarodowych porozumień i programów wojskowych, których celem jest współdzielenie własnych i korzystanie ze wspólnych zasobów lotniczych. W ramach Strategic Airlift Capability (SAC) w bazie Pápa na Węgrzech stacjonuje Heavy Airlift Wing (HAW), dysponujące trzema ciężkimi samolotami transportowymi Boeing C-17 Globemaster III. Słowenia wykupuje 60 godzin lotu rocznie (1,9%). Alliance Ground Surveillance (AGS) to natowski program rozpoznania elektronicznego i obrazowego ziemi, wykorzystujący pięć bezzałogowych statków powietrznych (BSP) Northrop Grumman RQ-4D Phoenix. Ich bazą macierzystą jest Sigonella na Sycylii. W ramach Movement Coordination Centre Europe (MCCE) kraje członkowskie udostępniają swoje środki transportowe, w tym samoloty. Słowenia przystąpiła do tej inicjatywy w czerwcu 2007 roku. Ponadto uczestniczy we wspólnym programie szkolenia załóg samolotów transportowych (European Air Transport Fleet, EATF), koordynowanym przez Europejską Agencję Obrony (European Defence Agency, ADA) przy współpracy Europejskiego Dowództwa Transportu Lotniczego (European Air Transport Command, EATC).
Pełna wersja artykułu w magazynie Lotnictwo 10/2021