Lotniskowce Shōkaku i Zuikaku cz. 2, służba operacyjna

Leszek A. Wieliczko

Lotniskowce Shōkaku i Zuikaku zadebiutowały w boju w grudniu 1941 r. podczas ataku na Pearl Harbor. W następnych 11 miesiącach brały udział w atakach na Rabaul, Nową Gwineę i Cejlon oraz w bitwach na Morzu Koralowym, koło wschodnich Wysp Salomona i koło wysp Santa Cruz. Podczas bitwy na Morzu Filipińskim w czerwcu 1944 r. Shōkaku został zatopiony przez amerykański okręt podwodny. Zuikaku zatonął wskutek ataków amerykańskich samolotów podczas bitwy koło przylądka Engaño cztery miesiące później.

Oficerem nadzorującym budowę i wyposażanie lotniskowca Shōkaku (gisōin-chō) był od 20 maja 1940 r. kmdr (taisa) Michio Sumikawa. 15 października tego samego roku zastąpił go kmdr Takatsugu Jōjima, który 17 kwietnia 1941 r. objął funkcję dowódcy okrętu (kanchō). Budowę i wyposażanie lotniskowca Zuikaku nadzorował od 15 listopada 1940 r. kmdr Ichihei Yokokawa, który 25 września 1941 r. został mianowany dowódcą. 1 września 1941 r. Shōkaku został przydzielony do 5. Dywizjonu Lotniskowców (Dai-go Kōkū Sentai; w skrócie: 5 Kōsen) w ramach 1. Floty Powietrznej (Dai-ichi Kōkū Kantai). Jej dowódca, wiceadm. (chūjō) Chūichi Nagumo, przeniósł nawet na krótko swoją flagę na Shōkaku. 25 września dołączył Zuikaku, który 14 listopada został okrętem flagowym 5. Dywizjonu Lotniskowców, dowodzonego przez kadm. (shōshō) Chūichi Harę.

W związku z planowanym atakiem na Pearl Harbor załogi samolotów przeznaczonych dla 5. Dywizjonu Lotniskowców szkoliły się w bazach na Kiusiu: bombowców torpedowych B5N2 w Usa, bombowców nurkujących D3A1 w Ōita, a myśliwców A6M2 w stacjonującej w Ōmura Sasebo Kaigun Kōkūtai (Grupie Powietrznej Marynarki Wojennej Sasebo). Do 19 listopada wszystkie samoloty zostały przeniesione na pokłady lotniskowców. Grupy lotnicze Shōkaku i Zuikaku liczyły po 72 samoloty operacyjne (18 myśliwców A6M2, 27 bombowców nurkujących D3A1 i 27 bombowców torpedowych B5N2) i 9 rezerwowych (po 3 każdego typu). 22 listopada oba lotniskowce przybyły do zatoki Hitokappu na wyspie Etorofu na Kurylach. 26 listopada Zespół Ruchomy (Kidō Butai), zorganizowany wokół sześciu lotniskowców 1. Floty Powietrznej, wyruszył w kierunku Hawajów.

Atak na Pearl Harbor

7 grudnia o godzinie 6:00 czasu hawajskiego (8 grudnia o 1:30 czasu tokijskiego) zaczęły startować samoloty wyznaczone do pierwszej fali nalotu na Pearl Harbor. Wzięło w nim udział 51 bombowców nurkujących D3A1 z 5. Dywizjonu Lotniskowców, w tym 26 z Shōkaku (dowódca kmdr ppor. [shōsa] Kakuichi Takahashi) i 25 z Zuikaku (dowódca kpt. mar. [taii] Akira Sakamoto). Wśród 43 myśliwców eskorty znalazło się 5 A6M2 z Shōkaku (dowódca kpt. mar. Tadashi Kaneko) i 6 z Zuikaku (dowódca kpt. mar. Masao Satō). Wszystkie bombowce uzbrojone były w 242-kg bomby lądowe Typ 98 (98-shiki 25-ban rikuyō bakudan – Type 98 No 25 land bombs). Bombowce z Shōkaku rozdzieliły się na dwie grupy – dziewięć D3A1 z eskadry (chūtai) Takahashiego zaatakowało bazę wodnosamolotów US Navy na wyspie Ford, a siedemnaście maszyn z pozostałych dwóch eskadr uderzyło na lotnisko US Army Air Force (USAAF) Hickam Field. Celem bombowców z Zuikaku było lotnisko USAAF Wheeler Field i Naval Air Station Kaneohe. D3A1 zaatakowały wyznaczone cele najpierw bombami, a następnie ogniem karabinów maszynowych, niszcząc na ziemi wiele samolotów, hangarów i zabudowań.

W drodze powrotnej na okręt, kilkanaście kilometrów na północny zachód od Kaena Point, bombowce z Shōkaku natknęły się na amerykańskie bombowce nurkujące SBD Dauntless z USS Enterprise, zmierzające na lotnisko na wyspie Ford. SBD-2 nr 6-B-3 z dywizjonu VB-6 został zestrzelony przez D3A1. Z powodu błędu nawigacyjnego załoga D3A1 nr EI-239 nie odnalazła okrętów Kidō Butai i po wyczerpaniu paliwa z rozmysłem uderzyła w wodę, tonąc wraz z samolotem. Pozostałe bombowce, w tym cztery uszkodzone, wróciły na Shōkaku. Bombowce z Zuikaku nie poniosły strat i w komplecie wróciły na okręt, ale aż 13 było uszkodzonych.

Tymczasem o godz. 7:15 z pokładów lotniskowców Kidō Butai zaczęły startować samoloty do drugiej fali nalotu. Wśród nich były 54 bombowce horyzontalne B5N2, po 27 z Shōkaku (dowódca kpt. mar. Tatsuo Ichihara) i Zuikaku (dowódca kmdr ppor. Shigekazu Shimazaki, który dowodził całą formacją). B5N2 uzbrojone były w 242-kg bomby lądowe Typ 98 lub 60-kg bomby lądowe Typ 97 (97-shiki 6-ban rikuyō bakudan – Type 97 No 6 land bombs). Ich celem było lotnisko Hickam Field oraz bazy lotnicze US Navy na wyspie Ford i w zatoce Kaneohe. Wszystkie bombowce 5. Dywizjonu wróciły w komplecie na lotniskowce. W drugiej fali nalotu nie brały udziały myśliwce z Shōkaku i Zuikaku – ich zadaniem w tym czasie była osłona powietrzna Kidō Butai.

Pełna wersja artykułu w magazynie MSiO 11-12/2019