Lotniskowce typu Lexington
Krzysztof Zalewski
Lotniskowce typu Lexington
Lotniskowce typu Lexington w okresie międzywojennym były największymi okrętami tej klasy na świecie. Stanowiły symbol i chlubę US Navy. Choć projektowane jako krążowniki liniowe, po przebudowie okazały się dobrymi lotniskowcami. Wojenne szczęście nie sprzyjało obu okrętom. Lexington został zatopiony w pierwszej bitwie okrętów tej klasy na Morzu Koralowym, natomiast Saratoga najbardziej gorący okres wojny na Pacyfiku, kiedy to przewagą była po stronie przeciwnika spędził w stoczni remontowej.
Krążownik liniowy dla US Navy
Marynarka Wojenna Stanów Zjednoczonych krążownikami liniowymi zainteresowała się jeszcze przed wybuchem I wojny światowej. Pierwsze szkice zaczęły powstawać w 1913 r. W trzy lata później opracowano projekty wstępne, które ulegały ciągłym modyfikacjom. Początkowo miał to być okręt o wyporności ok. 35 500 ts, uzbrojony w 10 dział kal. 356 mm, 18 x 127 mm, 4 x 76 mm plot. i 8 podwodnych wyrzutni torpedowych kal. 533 mm. Ze względu na konieczność zapewnienia dużej prędkości maksymalnej przewidziano zespół napędowy, składający się m.in. z aż 24 kotłów oraz niespotykaną dotąd na okrętach ilością siedmiu kominów. Żywot projektu nie był długi. Bitwa Jutlandzka i utrata kilku brytyjskich krążowników liniowych zmusiła do weryfikacji założeń. Kolejny projekt uwzględniał już te doświadczenia bojowe, choć stanowił modyfikację wcześniej opracowanego. Zwiększono opancerzenie jednostki, działa 356 mm zastąpiono ośmioma kal. 406 mm, kaliber artylerii średniej zwiększono do 152 mm, jednocześnie zmniejszając ilość dział do 16. Zachowano wymóg dużej prędkości maksymalnej (35 w), ale ilość kotłów zmniejszono do 20 i zrezygnowano z dwóch kominów. Ostatecznie projekt nie został zaakceptowany, gdyż po ocenie dostarczonych przez stronę brytyjską planów budowy krążownika liniowego Hood uznano, że jest jednak wymagane stworzenie okrętu tej klasy od podstaw. W 1919 r. opracowano kolejny projekt, który oceniono pozytywnie. Krążowniki liniowe typu Lexington zostały zaprojektowane w oparciu o doświadczenia zebrane podczas działań brytyjskich krążowników liniowych Lion oraz niemieckich Van der Tann. Miały one wyporność pełną 43 500 ts oraz rozwijać prędkość 33 w. Uzbrojenie stanowiło 8 dział 406 mm, 16 dział 152 mm i 4 działa plot. 76 mm. Osiem wyrzutni torpedowych miało zostać zabudowanych powyżej linii wodnej. W porównaniu do wcześniejszych projektów, jeszcze większą uwagę zwrócono na opancerzenie jednostki, a także dokonano kolejnej redukcji ilości kotłów z 20 do 16 (po osiem na każdej z burt). Spaliny miały być odprowadzane dwoma wysokimi i szerokimi kominami, wzorowanymi na brytyjskim krążowniku liniowych Hood. Jeszcze w 1916 r. planowano budowę czterech jednostek tej klasy (od CC-1 do CC-4), rok później zamówienie rozszerzono o jeszcze jedną jednostkę, a w 1919 r. dodano kolejną. Miały one otrzymać nazwy: Lexington, Constellation, Saratoga, Ranger, Constitution, United States. Krążowniki liniowe były częścią szeroko zakrojonego planu rozbudowy floty amerykańskiej uchwalonego przez Kongres Stanów Zjednoczonych 29 sierpnia 1916 r. Obok wspomnianych krążowników liniowych szeregi US Navy miało zasilić 10 okrętów liniowych (4 typu Colorado, 6 typu South Dakota), nielicząc wielu mniejszych jednostek wojennych. Według zmodyfikowanego planu do budowy krążowników liniowych miano przystąpić w 1920 r. (4 jednostki) i w 1921 r. (2 jednostki).
Marynarka Wojenna Stanów Zjednoczonych krążownikami liniowymi zainteresowała się jeszcze przed wybuchem I wojny światowej. Pierwsze szkice zaczęły powstawać w 1913 r. W trzy lata później opracowano projekty wstępne, które ulegały ciągłym modyfikacjom. Początkowo miał to być okręt o wyporności ok. 35 500 ts, uzbrojony w 10 dział kal. 356 mm, 18 x 127 mm, 4 x 76 mm plot. i 8 podwodnych wyrzutni torpedowych kal. 533 mm. Ze względu na konieczność zapewnienia dużej prędkości maksymalnej przewidziano zespół napędowy, składający się m.in. z aż 24 kotłów oraz niespotykaną dotąd na okrętach ilością siedmiu kominów. Żywot projektu nie był długi. Bitwa Jutlandzka i utrata kilku brytyjskich krążowników liniowych zmusiła do weryfikacji założeń. Kolejny projekt uwzględniał już te doświadczenia bojowe, choć stanowił modyfikację wcześniej opracowanego. Zwiększono opancerzenie jednostki, działa 356 mm zastąpiono ośmioma kal. 406 mm, kaliber artylerii średniej zwiększono do 152 mm, jednocześnie zmniejszając ilość dział do 16. Zachowano wymóg dużej prędkości maksymalnej (35 w), ale ilość kotłów zmniejszono do 20 i zrezygnowano z dwóch kominów. Ostatecznie projekt nie został zaakceptowany, gdyż po ocenie dostarczonych przez stronę brytyjską planów budowy krążownika liniowego Hood uznano, że jest jednak wymagane stworzenie okrętu tej klasy od podstaw. W 1919 r. opracowano kolejny projekt, który oceniono pozytywnie. Krążowniki liniowe typu Lexington zostały zaprojektowane w oparciu o doświadczenia zebrane podczas działań brytyjskich krążowników liniowych Lion oraz niemieckich Van der Tann. Miały one wyporność pełną 43 500 ts oraz rozwijać prędkość 33 w. Uzbrojenie stanowiło 8 dział 406 mm, 16 dział 152 mm i 4 działa plot. 76 mm. Osiem wyrzutni torpedowych miało zostać zabudowanych powyżej linii wodnej. W porównaniu do wcześniejszych projektów, jeszcze większą uwagę zwrócono na opancerzenie jednostki, a także dokonano kolejnej redukcji ilości kotłów z 20 do 16 (po osiem na każdej z burt). Spaliny miały być odprowadzane dwoma wysokimi i szerokimi kominami, wzorowanymi na brytyjskim krążowniku liniowych Hood. Jeszcze w 1916 r. planowano budowę czterech jednostek tej klasy (od CC-1 do CC-4), rok później zamówienie rozszerzono o jeszcze jedną jednostkę, a w 1919 r. dodano kolejną. Miały one otrzymać nazwy: Lexington, Constellation, Saratoga, Ranger, Constitution, United States. Krążowniki liniowe były częścią szeroko zakrojonego planu rozbudowy floty amerykańskiej uchwalonego przez Kongres Stanów Zjednoczonych 29 sierpnia 1916 r. Obok wspomnianych krążowników liniowych szeregi US Navy miało zasilić 10 okrętów liniowych (4 typu Colorado, 6 typu South Dakota), nielicząc wielu mniejszych jednostek wojennych. Według zmodyfikowanego planu do budowy krążowników liniowych miano przystąpić w 1920 r. (4 jednostki) i w 1921 r. (2 jednostki).
Pełna wersja artykułu w magazynie TW Historia 5/2010