Ltn. Erich Hartmann i dywizjon III./JG 52 w walkach nad Sewastopolem

Iwan Ławrinenko

Niemiecki dywizjon myśliwski III./JG 52 przeszedł do historii jako najbardziej utytułowana jednostka myśliwska II wojny światowej. Jego piloci zgłosili przez całą wojnę ponad 4000 zwycięstw powietrznych, przez co na trwale zapisali się w historii lotnictwa wojskowego. To właśnie w tej Jagdgruppe latali przez większość kariery bojowej dwaj z trzech najskuteczniejszych pilotów myśliwskich wszech czasów – Erich Hartmann i Günther Rall, a aż dwudziestu jej pilotów zostało odznaczonych prestiżowymi Krzyżami Rycerskimi. W czasie wojny lotnicy III./JG 52 mieli okazję doświadczyć zarówno radości z wielkich zwycięstw armii niemieckiej, jak i goryczy porażek. Jedną z najcięższych bitew powietrznych, w których uczestniczyła niemiecka jednostka, były działania lotnicze towarzyszące bitwie o Sewastopol stoczonej wiosną 1944 r.

Ponieważ w czasie ostatecznej ofensywy radzieckiej na Krym jedyną formacją myśliwską w rejonie północnego Krymu był dywizjon II./JG 52 dowodzony przez Hauptmanna Gerharda Barkhorna, 11 kwietnia 1944 roku z Rumunii na lotnisko w Chersoniu na południowy zachód od Sewastopola przyleciał dywizjon III./JG 52, dowodzony przez czołowego wówczas asa Luftwaffe w osobie Majora Günthera Ralla, który do tego czasu zapisał na swoim koncie 269 zwycięstw powietrznych. Wraz z kolegami z II./JG 52 i pilotami Fokke-Wulfów z II./SG 2 piloci tego dywizjonu mieli ponieść ciężar walki z rosyjskim lotnictwem nad Krymem w drugiej połowie kwietnia i na początku maja 1944 r.

Na początku kwietnia 1944 r. wywiad radziecki szacował niemieckie siły lotnicze na Krymie na 85–95 myśliwców, 140 bombowców i 30 samolotów rozpoznawczych. Dane te okazały się słuszne w odniesieniu do myśliwców, liczba bombowców została jednak znacznie przeszacowana. Lotnicy radzieccy mieli się o tym szybko przekonać – podczas walk o Sewastopol ich głównymi przeciwnikami byli piloci Messerschmittów i Focke-Wulfów.

Podczas miesiąca walk powietrznych, tj. od 7 kwietnia do 9 maja, dywizjony II./JG 52, III./JG 52 i II./SG 2 meldowały łącznie ponad 650 zwycięstw powietrznych, co było bardzo wysoką liczbą. Niestety, analiza większości zwycięstw i skorelowanie ich ze stratami sowieckimi w wielu przypadkach nie są doskonałe, głównie z uwagi na brak szczegółowych danych o większości sukcesów osiągniętych przez grupę szturmową II./SG 2. Od sierpnia 1943 roku do maja 1944 roku piloci myśliwsko-bombowych Fw 190 z tej jednostki meldowali bowiem aż 247 zestrzeleń, z których aż 84 były dziełem najlepszego asa grupy, Leutnanta Augusta Lamberta, który większość ze swoich zestrzeleń odnotował właśnie nad Krymem, w tym 47 w okresie 9 kwietnia – 6 maja ¬. Z tego powodu mimo potwierdzenia części zwycięstw lotników II./JG 52 i III./JG 52 podczas końcowych walk nad Krymem obraz starć powietrznych nie jest pełny.

Po rozpoczęciu radzieckiej ofensywy rankiem 8 kwietnia 1944 roku związki operacyjne 4. Frontu Ukraińskiego, tj. 2. Armia Gwardyjska i 51. Armia, dość szybko przełamały nieprzyjacielską obronę na północy półwyspu i 10 kwietnia zaczęły wkraczać na jego terytorium. Aby nie dopuścić do okrążenia, w nocy z 10 na 11 kwietnia wojska niemieckie rozpoczęły szeroko zakrojony odwrót, w tym z Półwyspu Kerczeńskiego. Jednak już 15 kwietnia, docierając do zewnętrznego pierścienia linii obronnych Sewastopola, gdzie Niemcy wcześniej przygotowali głęboko urzutowaną obronę, wojska radzieckie spotkały się z twardym oporem.

Po podejściu w dniach 16–18 kwietnia do zewnętrznego pierścienia obrony Sewastopola i napotkaniu silnego oporu, jednostki radzieckie przeszły do obrony. Do walki weszła w tym czasie również Samodzielna Armia Nadmorska, która wcześniej walczyła o Półwysep Kerczeński. Rosjanie podejmowali ataki na miasto jeszcze kilka razy w dniach 23–25 kwietnia, ale nie osiągnęli znaczącego sukcesu. Rozpoczęli zatem metodyczne eliminowanie poszczególnych rejonów oraz punktów oporu i stopniowo przesuwając linię frontu, zaczęli przygotowywać się do ostatecznego szturmu na Sewastopol.

Od 15 kwietnia lotnictwo radzieckie rozpoczęło masowe naloty na niemieckie lotniska, a najczęściej bombardowana była baza na przylądku chersońskim. Spośród 441 lotów bojowych 8. Armii Lotniczej aż 174 stanowiły ataki na lotniska. Lotnicy radzieccy zgłosili 11 zwycięstw w powietrzu, ale ich straty były znaczne: dwa Iły-2, Jak-1 i Jak-9 zostały zestrzelone w walkach powietrznych, cztery Iły-2 i jeden Pe-2 padły ofiarami artylerii przeciwlotniczej, a trzy kolejne Iły-2, jeden Jak-1 i jeden Jak-9 nie powróciły z misji bojowej z nieznanych przyczyn.

Pełna wersja artykułu w magazynie Lotnictwo 2/2020