Luftflotte 6 – cel Warszawa!
Norbert Bączyk
Wielka bitwa miejska, jaka rozegrała się na ulicach Warszawy latem 1944 roku, a która przeszła do historii jako powstanie warszawskie, była militarnym ewenementem. Był to bowiem bój niesymetryczny, gdzie regularnym wojskom opór stawiali żołnierze organizacji dotąd konspiracyjnych, pozbawieni praktycznie jakiejkolwiek broni ciężkiej. Siłom pacyfikacyjnym zapewniało to na wielu płaszczyznach zupełną bezkarność. Bezwzględna przewaga techniczna szczególnie brutalnie uwidoczniła się w działalności niemieckiego lotnictwa nad Warszawą.
Wiosną, a następnie latem 1944 roku, obszar okupowanej wówczas przez Niemców Warszawy znajdował się pod względem organizacji ich sił zbrojnych w jurysdykcji jednej z flot powietrznych (odpowiednik armii powietrznej) Luftwaffe, to jest 6. Floty Powietrznej (Luftflotte 6), którą dowodził gen. płk Robert Ritter von Greim, natomiast funkcję szefa sztabu pełnił gen. mjr Friedrich Kless. Oznaczało to, że obszar Warszawy, na lądzie wciąż pozostający terenem nie dotkniętym bezpośrednio działaniami wojennymi, „w powietrzu” znajdował się już na terenie aktywnym operacyjnie. W tym okresie na froncie wschodnim operowały trzy niemieckie floty powietrzne – w państwach nadbałtyckich 1. Flota Powietrzna, na obszarze centralnej Polski i Białorusi wzmiankowana 6. Flota Powietrzna oraz odpowiedzialna za kierunek galicyjski i rumuński 4. Flota Powietrzna. Rejon Warszawy podlegał dowództwu tyłowemu obszarów operacyjnych Luftflotte 6, czyli Dowództwu Polowego Okręgu Lotniczego XXVII (Feld-Luftgau-Kommando XXVII), pod dowództwem gen. lotnictwa Veita Fischera. Sztab tej jednostki do czerwca 1944 roku był ulokowany w białoruskim Mińsku. Na miejscu funkcje administracyjne pełnił z kolei sztab General der Luftwaffe in Warschau, to jest sztab komendanta lotniczego miasta. Tuż przed powstaniem stanowisko to pełnił gen. por. Ernst Dörffler.
W wyniku klęski niemieckiej Grupy Armii „Środek” Wojsk Lądowych (Heer) na Białorusi w trzeciej dekadzie czerwca 1944 roku, wywołanej ofensywą Armii Czerwonej o kryptonimie „Bagration”, rozmieszczone na tym obszarze jednostki Luftwaffe zaczęto wycofywać na zachód. Już27 czerwca wydano rozkaz do ewakuacji z Mińska do Warszawy dowództwa 6. Floty Powietrznej. Tym samym na początku lipca okupowana stolica, jak również okalające je miejscowości, gdzie rozwinięto część zaplecza dowództwa floty (np. Konstancin, Ożarów, Wilanów, Bielany), stały się nowym centrum kierowania poczynaniami niemieckiego lotnictwa na środkowym odcinku frontu wschodniego. Stan ten utrzymał się aż do wybuchu powstania, przy czym do końca lipca 1944 roku do Warszawy przegrupowano również dowództwa części związków operacyjnych i taktycznych podległych Luftflotte 6. Przede wszystkim były to: sztab IV Korpusu Lotniczego (IV Fliegerkorps) gen. lotnictwa Rudolfa Meistera, odpowiedzialny za kierowanie działaniami bombowców horyzontalnych na dalekim zapleczu przeciwnika, oraz sztab 1. Dywizji Lotniczej (1. Fliegerdivision), związku taktycznego wyspecjalizowanego w działaniach bezpośredniego wsparcia pola walki, na czele z gen.mjr. Robertem Fuchsem. Jednocześnie, na ówczesne dwa aktywne warszawskie lotniska – Okęcie i Bielany – przetransportowano część dywizjonów i eskadr operacyjnych Luftwaffe wchodzących w skład 1. Dywizji Lotniczej lub bezpośrednio podległych dowództwu 6. Floty. Niemieckie samoloty znajdowały się na stołecznych lotniskach aż do godzin popołudniowych 1 sierpnia.
Pełna wersja artykułu w magazynie TW Historia nr specjalny 4/2021