Luftwaffe 1933-1936 cz. II

Szymon Tetera

Luftwaffe 1933-1936:

samoloty bombowe, rozpoznawcze i szkolne

(część II)

Olbrzymi wzrost produkcji lotniczej uzyskany w III Rzeszy w latach 1933-1936 miał na celu stworzenie optymalnych warunków do zorganizowania i dynamicznej rozbudowy niemieckiego lotnictwa wojskowego. Pierwsze jednostki bojowe Luftwaffe były organizowane skrycie, ale kiedy w 1935 r. ujawniono istnienie odrodzonego niemieckiego lotnictwa wojskowego, ich liczba zaczęła szybko wzrastać.

Tymczasowy bombowiec Ju 52/3m g3e
Pod koniec 1933 r. Komisariat Lotnictwa zadecydował o utworzeniu tzw. pomocniczych pułków bombowych, zadaniem których było przygotowanie kadr dla dynamicznie odradzającej się Luftwaffe. Wyposażeniem tych jednostek stała się specjalnie opracowana wersja samolotu komunikacyjnego Ju 52/3m oznaczona g3e. Samoloty te tymczasowo miały pełnić funkcję bombowca, po wdrożeniu zaś do produkcji maszyn o lepszych osiągach, miały zostać przesunięte do zadań transportowych i szkolnych. Napęd stanowiły 9-cylindrowe silniki gwiazdowe BMW 132A o mocy nominalnej 550 KM, maksymalnej 660 KM i maksymalnej startowej 725 KM. Pomiędzy dźwigarami skrzydeł zamontowano dwa wyrzutniki bombowe, na każdym z nich można było podwiesić dwie bomby o masie 250 kg lub 10 o masie 50 kg. Kolejny taki wyrzutnik znalazł się w kadłubie, za krawędzią spływu skrzydeł. Uzbrojenie strzeleckie samolotu stanowiły kaemy MG 15 kal. 7,92 mm. Jeden z nich (z zapasem amunicji 1050 nabojów w czternastu magazynkach) znalazł się na odkrytym stanowisku grzbietowym, które zostało osłonięte niewielkim wiatrochronem. Drugi kaem (z zapasem 750 nabojów w dziesięciu magazynkach) umieszczono na wysuwanym stanowisku podkadłubowym, w którym znajdował się też celownik bombardierski Görtz GV219d. Dodatkowo w burtach kadłuba umieszczono po jednym takim kaemie z zapasem 1050 nabojów. Produkcja Ju 52/3m g3e rozpoczęła się pod koniec 1933 r. i do 1937 r. zbudowano 1027 sztuk tej wersji, z tego 873 w zakładach Junkersa i 154 na licencji w zakładach ATG.

Pierwsze bombowce Dorniera – Do 11 i Do 23

Jeszcze przed dojściem Hitlera do władzy, w zakładach Dornier rozpoczęto prace nad bombowcem ciężkim oznaczonym Dornier P. Oficjalnie był on budowany na zlecenie ministerstwa transportu jako maszyna komunikacyjna. Samolot otrzymał całkowicie metalową konstrukcję, częściowo krytą płótnem. Kadłub o prostokątnym przekroju mieścił sześcioosobową załogę, w tym dwóch pilotów zasiadających w otwartej kabinie. Maszyna otrzymała układ grzbietopłata z trójdzielnym płatem o prostokątnym obrysie, z zaokrąglonymi końcówkami, opartym o rozwiązanie zastosowane w łodzi latającej Dornier Superwal. Napęd stanowiły cztery silniki Siemens-Halske (licencja Bristol) Jupiter VI o mocy startowej 530 KM każdy. Tradycyjnie dla Dorniera jednostki napędowe były zamontowane parami w gondolach, gdzie przedni silnik napędzał śmigło ciągnące, tylny zaś śmigło pchające. Gondole zamontowano nad płatem, w pobliżu kadłuba. Podwozie stałe, z kołami podwozia głównego umieszczonymi w aerodynamicznych osłonach, i kółkiem ogonowym.

Prace nad maszyną rozpoczęły się w połowie 1929 r., a prototyp (Wk Nr 130) oblatano 31 marca 1930 r. w Friedrichshafen. Długość samolotu wynosiła 23,40 m, rozpiętość 30 m, wysokość 6,91 m, powierzchnia nośna 152,60 m2, masa startowa 12 000 kg, prędkość maksymalna 210 km/h, pułap 3500 m. Próby wojskowe maszyny prowadzono w powołanej do życia w 1927 r. szwajcarskiej filii firmy mieszczącej się w Altenrhein, pod szwajcarską rejestracją CH-302. Po odkryciu kłopotów ze statecznością podłużną, między dwoma statecznikami pionowymi zainstalowano dodatkowy statecznik poziomy. Po zdemontowaniu wyposażenia wojskowego maszyna przeleciała do Niemiec, gdzie oficjalnie latała jako samolot transportowy pod oznaczeniem cywilnym D-1982, jednak faktycznie służyła do dalszych prób wojskowych. M.in. testowano na niej stanowiska strzeleckie dla kaemów MG 15 kal. 7,92 mm. W październiku 1933 r. Dornier P został przekazany do ZSRR.

Wariantem Dorniera P był Dornier Y, budowany przez Dorniera jako maszyna transportowa, która w ramach reperacji wojennych miała być dostarczona dla Jugosławii. Ta maszyna otrzymała pojedynczy statecznik pionowy i nową konfigurację napędu, który składał się z trzech silników. W przypadku samolotów Wk Nr 232 i 233 były to silniki Jupiter VI, z tego dwa zabudowano w gondolach w skrzydłach, trzeci zaś został umieszczony w gondoli zainstalowanej na wspornikach nad płatem, w osi kadłuba, napędzając śmigło ciągnące. Maszyny te miały rozpiętość 28 m, długość 18,2 m, wysokość 6,8 m i powierzchnię nośną 111 m2. Maksymalna masa startowa wynosiła 8500 kg. Prędkość maksymalna 244 km/h, a przelotowa 210 km/h, pułap 5200 m, czas wznoszenia na wysokość 4000 m – 27,8 min, a zasięg 1500 km. Pierwszy z tych samolotów został oblatany 17 października 1931 r. i oba trafiły do Jugosławii w roku następnym.

Kolejne dwa samoloty, Wk Nr 555 i 556, otrzymały 9-cylindrowe gwiazdowe silniki Gnome-Rhône 9Kers o mocy nominalnej 440 KM i maksymalnej 625 KM, rozpiętość ich skrzydeł została zredukowana do 26,5 m, powierzchnia nośna zaś do 108,8 m2. Prędkość maksymalna wzrosła do 300 km/h, przelotowa do 240 km/h, pułap wynosił 8000 m, wnoszenie na 4000 m zajmowało 14,3 min, a zasięg wynosił 1400 km. Ich uzbrojenie obronne stanowiły cztery kaemy kal. 7,92 mm, rozmieszczone w dwóch zdwojonych stanowiskach do obrony przedniej i tylnej półsfery samolotu (ładunek bojowy: 12 bomb 100 kg). Obie maszyny były testowane w Szwajcarii pod oznaczeniami HB-GOE i HB-GOF i dopiero w marcu 1937 r. przekazano je Jugosławii.

Na bazie doświadczeń z samolotami Dornier P i Dornier Y, opracowano bombowiec Dornier F. Samolot otrzymał nieco smuklejszy kadłub z pojedynczym usterzeniem. Komora bombowa była umieszczona poniżej płata i mieściła sześć pionowo mocowanych zamków, na których można było podwiesić 30 bomb o masie 50 kg lub 120 bomb o masie 10 kg. Nowością na skalę europejską było wciągane w locie podwozie główne, zastosowane rok wcześniej w oblatanych w Stanach Zjednoczonych bombowcach Douglas XB-7 i Fokker YB-8. Napęd Dorniera F (później Do 11a, Wk Nr 230, D-2279, D-ABEL) stanowiły dwa osłonięte pierścieniami Towneda silniki Jupiter VI, które poruszały czterołopatowe drewniane śmigła. Załoga samolotu składała się z pięciu osób: pilota, pilota/mechanika, bombardiera/ przedniego strzelca, radiooperatora i górnego strzelca. Dornier F został oblatany 7 maja 1932 r. w Altenrhein. Samolot osiągał prędkość maksymalną 250 km/h, prędkość przelotową 220 km/h, a jego zasięg wynosił ponad 1200 km.

Po przeprowadzeniu prób Sztab Lotniczy Ministerstwa Obrony Rzeszy skierował samolot bombowy Dornier F do produkcji seryjnej w zakładach Friedrichshafen, w 1933 r. nadając samolotowi nowe oznaczenie – Do 11. W 1932 r. powstał drugi prototyp, Do 11b (Wk Nr 231, D-2485, D-ADUL), a rok później trzeci – Do 11c (Wk Nr 241, D-3017, D-AFEZ).

Pełna wersja artykułu w magazynie Lotnictwo 4/2014