Luftwaffe 1933-1936

Szymon Tetera

Luftwaffe 1933-1936:

samoloty myśliwskie

(część I)

W marcu 1933 r. do władzy w Niemczech doszła Narodowosocjalistyczna Niemiecka Partia Robotników – NSDAP (Nationalsozialistische Deutsche Arbeiterpartei), ze stojącym na jej czele Adolfem Hitlerem. Nowa władza w kwietniu powołała do życia Ministerstwo Lotnictwa Rzeszy – RLM (Reichsluftfahrtministerium) mające za zadanie pod zwierzchnictwem Hermanna Göringa zdynamizować rozwój niemieckiego przemysłu lotniczego. W maju w strukturę ministerstwa włączono Biuro Obrony Powietrznej (Luftschutzamt) dotychczas wchodzące w skład armii z Erhardem Milchem na czele, które z kolei miało zapewnić odpowiednie uzbrojenie dla odrodzonej Luftwaffe.

Zadanie stojące przed Luftschutzamt było trudne. Co prawda w latach 1920-1932 zbudowano w Niemczech 3284 samolotów, lecz jeśli liczbę tę porówna się z 44 tys. samolotów i 48 tys. silników, jakie zbudowano podczas I wojny światowej oraz 15 714 samolotami (kolejne 574 przekazane aliantom) oraz 27 757 silnikami lotniczymi zniszczonymi w ramach działania pilnującej wypełnienia postanowień traktatu wersalskiego mieszanej komisji alianckiej, niemiecka powojenna produkcja lotnicza okazuje się nad wyraz skromna. Co więcej, jej szczyt przypadł na 1928 r., kiedy powstało w Niemczech 409 samolotów. Późniejszy gwałtownie rozwijający się kryzys gospodarczy spowodował spadek produkcji, i tak w 1929 r. zbudowano 379 maszyn, w 1930 r. – 332, w 1931 r. – 310, w 1932 r. – 231.

Zwrot przyniosło dopiero ogłoszenie w maju 1933 r. rządowego programu budowy samolotów, który zakładał wytworzenie tylko na potrzeby lotnictwa wojskowego do kwietnia roku następnego 295 maszyn. Wśród nich miało być: 60 myśliwców, 56 bombowców, 80 samolotów rozpoznawczych, 20 wodnosamolotów, 6 łodzi latających oraz 73 samoloty szkolne. Dzięki temu jeszcze w tym samym roku dało się dostrzec dużą dynamikę wzrostu zatrudnienia w przemyśle lotniczym, gdyż o ile 31 stycznia zatrudnienie tej gałęzi gospodarki wynosiło 3988 osób, z tego 2813 w fabrykach płatowców i 1175 w wytwórniach silników, to już rok później było to 11 635 osób, z tego 4144 w wytwórniach silników. Przełożyło się to na wzrost produkcji i w 1933 r. powstało w Niemczech 368 samolotów, w tym 196 na potrzeby lotnictwa wojskowego oraz 172 cywilnych i na eksport.

Wśród maszyn dla Luftwaffe większość stanowiły samoloty szkolne – 119 jednosilnikowych i 31 dwusilnikowych, jednak obok dwóch samolotów transportowych Junkers Ju 52/3m i pięciu maszyn innego przeznaczenia dostarczono też pierwsze maszyny bojowe dla wciąż tajnego lotnictwa wojskowego. Wśród tych ostatnich było 11 myśliwców Heinkel HD 38 i pojedyncze egzemplarze Arado Ar 64 i Ar 65 oraz Heinkel He 51 i He 51W. Wśród 10 odebranych maszyn bombowych było 5 Dornierów Do Y, 2 Do 11, 1 Do 13 oraz dwa Ju 52/3m. Oddano też prototypy samolotów rozpoznawczych He 45 i He 46, natomiast lotnictwo morskie wzbogaciło się o 3 Do J, 1 He 59 i 8 He 60.

Z początkiem 1934 r. wszedł w życie tzw. nadreński program produkcji lotniczej (Rhineland Programme). Przewidywał on budowę do 30 września 1935 r. aż 4021 samolotów. Zakładano budowę: 450 bombowców pomocniczych Ju 52/3m, 372 bombowców Do 11 i Do 13, 104 myśliwców Ar 64 i Ar 65, 141 myśliwców He 51, 320 samolotów rozpoznawczych bliskiego zasięgu He 45 oraz 270 rozpoznawczych dalekiego zasięgu He 46, a także 51 bombowców nurkujących He 50. Jeśli chodzi o samoloty morskie przewidywano budowę 149 maszyn: 81 He 60, 21 Do 15, 14 He 51W, 12 He 38 i 21 He 59. Zamówiono także nowe typy samolotów bombowych (bombowo-rozpoznawczych): 72 He 70, 7 Do 17, 9 He 111, 3 Ju 86 oraz 4 łodzie latające Do 18. Ponadto na liście znalazło się 89 maszyn łącznikowych oraz 1760 szkolnych.

W 1934 r. wzrost produkcji w przemyśle lotniczym był już wyraźnie odczuwalny, gdyż zbudowano w Niemczech 1968 samolotów, z tego 840 przekazanych Luftwaffe. Wśród tych ostatnich znalazło się: 109 myśliwców (18 Ar 64, 79 Ar 65, 12 He 51), 240 bombowców (179 Ju 52/3m, 57 Do 11, 3 Do 13, 1 Ju 86), 20 bombowców nurkujących He 50, 234 samoloty rozpoznawcze (143 He 45, 83 He 46, 9 He 70), 90 morskich (28 He 42, 19 He 60, 14 He 51W, 13 He 59, 13 Do Wal, 3 Do 18) i 147 szkolnych. Jednocześnie odnotowano znaczący wzrost potencjału produkcyjnego. 31 stycznia 1935 r. w przemyśle lotniczym zatrudnienie znajdowało 53 865 osób z tego 37 869 w fabrykach płatowców oraz 15 996 w fabrykach silników. W porównaniu z kwietniem 1933 r. powierzchnia zakładów lotniczych wzrosła z 30 tys. do 200 tys. m2.

Pełna wersja artykułu w magazynie Lotnictwo 3/2014