Luftwaffe przeciwko mostom na Odrze
Szymon Tetera
W ostatnich tygodniach drugiej wojny światowej w Europie najważniejszymi obiektami ataków Luftwaffe stały się mosty na Odrze, Nysie i Wiśle przez które przeprawiały się oddziały nacierającej w kierunku Berlina Armii Czerwonej oraz ich zaopatrzenie. Zadaniu temu Niemcy usiłowali sprostać organizując przeznaczony do ataków precyzyjnych improwizowany pułk lotniczy, w wyposażeniu którego znalazły się zestawy Mistel oraz kierowane bomby lotnicze.
Pomysłodawcą zestawów Mistel był oblatywacz zakładów Junkersa Flugkapitan Siegfried Holzbauer, który pracując nad nowym celownikiem automatycznym zaproponował jego wykorzystanie do naprowadzania na cel przekształconego w latającą bombę bombowca Ju 88. Nad kadłubem samolotu na odstrzeliwanych podporach miał zostać umieszczony myśliwiec, w którym miał się znaleźć sterujący zestawem pilot. W czasie ataku miał on umieścić cel w celowniku, a po rozłączeniu maszyn kurs Ju 88 miał być utrzymywany przez układ żyroskopowy. Próby, przeprowadzone w pierwszej połowie 1942 r. z użyciem Ju 88 wyposażonego w układ automatycznej kontroli lotu, wykazały, że faktycznie jest on w stanie trafić w cel o wymiarach 15x15 m.
Na komponent pilotowany zestawu wybrano myśliwce Messerschmitt Bf 109F-4, natomiast samolotami-bombami miały się stać przebudowane zużyte Ju 88A-4. Pierwszy taki zestaw (CI+MX) ukończono pod koniec 1943 r., a jego testy zakończono z pozytywnym wynikiem w lutym roku następnego. Równocześnie opracowano i przetestowano zawierającą 1800 kg materiałów wybuchowych (70% hexogen i 30% trinitrotoluol) głowicę bojową SHL 3500 o łącznej masie 3500 kg. Zastępowała ona całą część kabinową Ju 88, która była demontowana przed wykonaniem lotu bojowego, co miało na celu uniknięcie długotrwałego obciążenia opon podwozia w przypadku zabudowania głowicy bojowej.
Jeszcze zanim zakończono próby z zestawem prototypowym, zamówiono 15 kolejnych, oznaczonych Mistel 1, których budowę rozpoczęto w kwietniu 1944 r. Zestaw z zamontowaną częścią kabinową przed użyciem do wykonania zadania bojowego służył do szkolenia i nosił oznaczenie Mistel S1.
Tymczasem pierwszy test zrzutu samolotu wyposażonego w głowicę bojową, który przeprowadzono w lutym 1944 r., zakończył się niepowodzeniem, gdyż zestaw wszedł w lot nurkowy i nie dał się z niego wyprowadzić, w wyniku czego pilot musiał dokonać przedwczesnego rozłączenia. Drugi test, który zakończył się powodzeniem, zrealizowano dopiero 25 maja 1944 r., w momencie kiedy dostępne stały się kolejne przebudowane maszyny.
W tym czasie przeszkolenie na Mistelach odbyli piloci skupieni w 2. Staffel (eskadrze) szkolnej Gruppe (dywizjonu) II/KG 101. Pierwsze szkolne samoloty jednostka otrzymała w marcu, a zadaniem pierwotnie stojącym przed nią, było przeprowadzenie ataku na bazę Royal Navy w Scapa Flow. Przed osiągnięciem gotowości do realizacji tych planów, alianci dokonali desantu w Normandii i to właśnie tam Mistele ostatecznie zadebiutowały bojowo. Zanim do tego doszło nocą z 14 na 15 czerwca 1944 r. w czasie lotu treningowego stracono jednego Mistela zestrzelonego przez Mosquito. Pierwszą misję bojową przeprowadzono nocą z 24 na 25 czerwca z użyciem czterech zestawów, ale na skutek problemów technicznych dwóch pilotów musiało przedwcześnie pozbyć się swoich Ju 88, a pozostali dwaj zaginęli. Brytyjczycy potwierdzili jednak ciężkie uszkodzenie fregaty HMS Nithi, w pobliżu której eksplodował jeden z przenoszonych bombowców. Akcje bojowe nad Normandią przeprowadzono jeszcze 7 i 18 oraz w nocy z 10 na 11 sierpnia, lecz jedynym sukcesem było trafienie podczas drugiej z tych akcji starego francuskiego pancernika Courbert, uprzednio zresztą zatopionego przez aliantów jako element sztucznego falochronu.
Po klęsce w Normandii eskadrę wycofano do Rzeszy. 3 października przeprowadziła nieudany atak z użyciem pięciu Misteli 1 na most w Nijmegen. W drodze do celu, trzy zespoły rozbiły się w trudnych warunkach atmosferycznych, grzebiąc w szczątkach pilotów, natomiast pozostałe dwa celu nie odnalazły.
10 października eskadra 2./KG 101 została włączona w skład dywizjonu III/KG 66, który miesiąc później został jako II Gruppe podporządkowany pułkowi do zadań specjalnych KG 200. Wobec konieczności prowadzenia operacji pod osłoną nocy, wchodząca w jej skład eskadra 5.(Bel)/KG 200 posiadała samoloty oświetlające cele Ju 88S i Ju 188A/E, eskadra 6./KG 200 była jednostką bojową Misteli, natomiast eskadra 7./(Erg)/KG 200 zajmowała się przeszkalaniem ich pilotów. W tym czasie odżyły plany ataku na Scapa Flow, tym razem także z użyciem kilkunastu przenoszących torpedy samolotów Fw 190G z III/KG 200. 10 stycznia 1945 r. 6./KG 200 miała na stanie 19 Misteli 1 oraz 13 Misteli 2. Plan ataku wyznaczonego na 11 lutego został zniweczony 3 lutego, kiedy nad Niemcami amerykańskie myśliwce Mustang z 55. FG zestrzeliły trzy zestawy, które były w trakcie etapowego lotu na lotnisko Tirstrup, skąd miał być wyprowadzony atak na bazę Royal Navy. 14 lutego dwa Mistele 2 zostały zniszczone na lotnisku Tirstrup. Dzień wcześniej operację ukrytą pod kryptonimem „Drachenhöhle” odłożono na czas nieokreślony, koncentrując wszystkie siły na przygotowaniach do wykonania operacji „Eisenhammer”, o której w szczegółach dalej.
Tymczasem pojawił się pomysł na udoskonalenie zestawu Mistel poprzez zastąpienie w roli górnego komponentu samolotu Bf 109F pozbawionym uzbrojenia strzeleckiego myśliwcem Fw 190A. Pierwszy zestaw z Ju 88A-4 oblatano 30 listopada 1944 r. Docelowo w konfiguracji z Fw 190A zastosowano nocny myśliwiec Ju 88G-1 napędzany tymi samymi co Fw 190A silnikami gwiazdowymi BMW 801 o mocy startowej 1730 KM, co dawało znaczny wzrost mocy w porównaniu do stosowanych w Ju 88A-4 silników Jumo 211J (1400 KM). Dzięki temu było możliwe wydłużenie zasięgu zestawu poprzez zastosowanie pod oboma samolotami zbiorników podwieszanych. 5 grudnia 1944 r. oblatano pierwszego Mistela 2. Ponieważ w niemieckich dokumentach prezentujących stany jednostek występuje niewiele zestawów określonych jako Mistel 2, przypuszczalnie większość zestawów Fw 190/Ju 88G-1 otrzymała oznaczenie Mistel 3B i – wobec przygotowań do ataku dalekiego zasięgu na sowieckie elektrownie – od Mistela 2 różniła się dostosowaniem Fw 190A do pobierania paliwa ze zbiorników w kadłubie Junkersa. Wiadomo, że do połowy lutego ukończono 62 zestawy będące połączeniem Fw 190A z Ju 88G-1.
Z uwagi na coraz mniejszą dostępność myśliwców nocnych Ju 88G-1 zdecydowano się na opracowanie kolejnych wariantów. Szkolny Mistel S3A składał się z Ju 88A-4 w roli komponentu dolnego i Fw 190A w roli komponentu górnego W połowie lutego złożono też zamówienie na 50 Misteli 3C o zasięgu zwiększonym do 2500 km. Zestaw ten bazował na wyposażonym w silniki Jumo 213 płatowcu myśliwca nocnego Ju 88G-6, który wzorem samolotu rozpoznawczego Ju 88H-1 otrzymał dodatkową sekcję kadłuba o długości 2,74 m, w której mieściły się dwa zbiorniki paliwa o pojemności 1220 i 1050 l. Obok tego w kadłubie Junkersa znajdowały się też dwa zbiorniki po 1220 l każdy, z przeznaczeniem dla Fw 190A. Tak zmodyfikowany Ju 88G-6 otrzymał nowe oznaczenie Ju 88G-10. Fw 190A miał mieć nakładane na górną powierzchnię skrzydeł dwa dodatkowe opływowe zbiorniki o pojemności po 270 l i standardowy podkadłubowy odrzucany zbiornik o pojemności 300 l. Do czasu zakończenia działań wojennych zdołano zbudować zaledwie cztery egzemplarze tego wariantu. Łącznie zbudowano około 250 zestawów Mistel.
Pełna wersja artykułu w magazynie TW Historia 2/2015