Luftwaffe – Siły Powietrzne Niemiec

Leszek A. Wieliczko

W styczniu 2016 r. Siły Powietrzne Republiki Federalnej Niemiec obchodziły okrągłą, 60. rocznicę utworzenia. W ostatnich kilkunastu latach ich liczebność została znacznie zredukowana, podobnie jak w wielu innych krajach NATO. Mimo to pozostają jednymi z najliczniejszych i najlepiej wyposażonych sił powietrznych w Europie. Pod względem liczby samolotów bojowych ustępują jedynie siłom powietrznym Wielkiej Brytanii i Włoch. Ciekawostką jest liczna flota samolotów służących do przewozu bardzo ważnych osobistości.

Siły Powietrzne Niemiec – Luftwaffe (ang.: German Air Force, GAF) – są jednym z trzech rodzajów Federalnych Sił Zbrojnych (Bundeswehr) obok Wojsk Lądowych (Heer) i Marynarki Wojennej (Marine). Liczą 28 tys. osób personelu i ponad 470 samolotów, śmigłowców i bezzałogowych statków powietrznych (BSP). Ich podstawowym zadaniem jest obrona przestrzeni powietrznej kraju. Do zadań dodatkowych w czasie pokoju i w sytuacjach kryzysowych należą: udział w misjach humanitarnych, pokojowych i stabilizacyjnych pod egidą ONZ, Unii Europejskiej i NATO oraz w operacjach poszukiwawczo-ratowniczych, ewakuacyjnych i likwidacji skutków katastrof i klęsk żywiołowych zarówno na terytorium Niemiec, jak i poza granicami kraju, a także edukacja i szkolenie personelu. W czasie wojny Luftwaffe ma ściśle współpracować z pozostałymi rodzajami niemieckich sił zbrojnych oraz wojskami sojuszniczymi i sprzymierzonymi. Priorytetowym zadaniem Sił Powietrznych jest wówczas wywalczenie i utrzymanie panowania w powietrzu w celu ochrony ludności i infrastruktury (zarówno wojskowej, jak i cywilnej), zachowania integralności terytorialnej kraju oraz zapewnienia suwerenności i swobody działania władz politycznych.

Od kilkunastu lat niemieckie siły zbrojne – w tym powietrzne – aktywnie uczestniczą w operacjach międzynarodowych. Obecnie zaangażowane są w operację Resolute Support w Afganistanie, misje ochrony przestrzeni powietrznej krajów sojuszniczych (Air Policing), operację pokojową w Kosowie w ramach sił międzynarodowych Kosovo Force (KFOR), misję szkoleniową w Mali (European Training Mission in Mali, EUTM Mali), operację stabilizacyjną w Mali (Mission multidimensionnelle intégrée des Nations Unies pour la stabilisation au Mali, MINUSMA), operację pokojową w Sudanie Południowym (United Nations Mission in Sudan, UNMIS) oraz walkę z tzw. państwem islamskim w Syrii i Iraku w ramach amerykańskiej operacji wojskowej Inherent Resolve. Luftwaffe aktywnie uczestniczy w sojuszniczych i międzynarodowych ćwiczeniach i manewrach organizowanych w Niemczech i innych krajach.

Zarys historii

Po zakończeniu drugiej wojny światowej Niemcy zostały zdemilitaryzowane i podzielone przez zwycięskie mocarstwa (Stany Zjednoczone, Wielką Brytanię, Związek Radziecki i Francję) na cztery strefy okupacyjne. W październiku 1949 r. proklamowano Republikę Federalną Niemiec (Bundesrepublik Deutschland), obejmującą strefy amerykańską, brytyjską i francuską. Pięć lat później mocarstwa zachodnie podjęły decyzję o formalnym zakończeniu okupacji Niemiec, przyznały im prawo do posiadania sił zbrojnych i postanowiły przyjąć RFN do NATO. W ślad za tym w listopadzie 1955 r. przy pomocy Amerykanów utworzono Bundeswehrę, w której ramach 9 stycznia 1956 r. powstała Luftwaffe. Jednym z jej twórców był Brigadegeneral Johannes Steinhoff. We wrześniu tego samego roku pozyskano pierwsze samoloty – szkolne Piper L-18C Super Cub, CCF Harvard Mk IV (T-6) i Lockheed T-33A, transportowe Douglas C-47D Skytrain i Nord Aviation N.2501 Noratlas oraz myśliwskie Republic F-84F Thunderstreak. Szkolenie pierwszej grupy pilotów rozpoczęto w Nörvenich. 1 czerwca 1957 r. utworzono Sztab Dowodzenia Sił Powietrznych (Führungsstab der Luftwaffe, FüL) i stanowisko Inspektora Sił Powietrznych. Pierwszym szefem sztabu Luftwaffe został Brigadegeneral Werner Panitzki, a inspektorem Generalleutnant Josef Kammhuber. W tym samym roku przejęto od Wojsk Lądowych jednostki rakietowej obrony przeciwlotniczej.

Do końca lat 50. do uzbrojenia Luftwaffe przyjęto jeszcze samoloty myśliwskie Canadair CL-13A Sabre Mk 5/6 i North American (Fiat) F-86K Sabre, rozpoznawcze Republic RF-84F Thunderflash, szkolno-treningowe Fouga CM.170R Magister i Piaggio P.149D, transportowe Hunting Percival Pembroke Mk 54, Convair CV-340/440 Metropolitan i de Havilland DH-114 Heron oraz łącznikowe Dornier Do 27A/B, a także śmigłowce Bristol Sycamore Mk 52 i Bell 47G-2. W latach 60. Luftwaffe wzbogaciła się o naddźwiękowe myśliwce Lockheed F-104F/G Starfighter (oraz rozpoznawcze RF-104G i dwumiejscowe treningowe TF-104G), samoloty szturmowe i rozpoznawcze Fiat G.91R/T, transportowe Douglas DC-6B Liftmaster i Transall C-160D (używane do dziś), pasażerskie Boeing 707-307C i Lockheed C-140 JetStar, szkolne Pützer Elster B/C, wielozadaniowe Dornier Do 28A/B i HFB-320 Hansa Jet (te drugie wykorzystywano m.in. do szkolenia w walce elektronicznej) oraz śmigłowce Sikorsky H-34G Choctaw i Bell UH-1D. Starfightery przetrwały w służbie aż do 1991 r., ale zapisały się w historii Luftwaffe czarnymi zgłoskami, zyskując ponure miano „latających trumien” lub „twórców wdów”. W trakcie całego okresu eksploatacji utracono w wypadkach aż 292 Starfightery, a 116 pilotów poniosło śmierć. Jednym z efektów kryzysu wywołanego bardzo dużą liczbą wypadków F-104 było zapoczątkowanie szkolenia bojowego pilotów Luftwaffe poza granicami Niemiec – w Kanadzie, Stanach Zjednoczonych (co jest kontynuowane do dziś), Portugalii i Włoszech. Na potrzeby programu szkolenia w USA w połowie lat 60. kupiono samoloty Cessna T-37A Tweet i Northrop T-38A Talon. Te drugie w zmodernizowanej wersji T-38C nadal są w użyciu.

Pełna wersja artykułu w magazynie Lotnictwo 4/2018