M551 Sheridan
Michał Nita
M551 Sheridan
– czołg aeromobilny
Będący przedmiotem niniejszego artykułu specyficzny M551 Sheridan był niewątpliwie najpotężniejszym spośród czołgów lekkich jaki kiedykolwiek zbudowano. Brał on udział w wojnie wietnamskiej oraz w operacji wyzwolenia Kuwejtu w 1991 roku. Pomimo wielu lat służby w US Army, nie był jednak całkowicie udaną konstrukcją. Obecnie wszystkie czołgi tego typu wycofano już z jednostek liniowych.
Amerykanie mają długą tradycję w konstruowaniu czołgów lekkich, zaś od czasów II wojny światowej pojazdy tej klasy zaczęły się jeszcze dzielić na modele klasyczne oraz dla wojsk powietrzno- desantowych. Wówczas to do amerykańskich arsenałów trafiła cała gama nowych czołgów lekkich, w tym takie konstrukcje jak T9E1/M22 tzw. Aero Light Tank (brytyjska nazwa Loctus – wyprodukowano 830 sztuk) oraz standardowy M24 Chaffee, który produkowano do sierpnia 1945 roku, wytwarzając łącznie 4731 sztuk. M24 stał się w 1945 roku podstawowym czołgiem lekkim US Army, wypierając starsze M3/M5 Stuart. Wkrótce po zakończeniu wojny w USA rozpoczęto prace nad kolejną generacją czołgów lekkich, rozważając dla nich już nie tylko działa kal. 76 mm, ale nawet większe – armaty kal. 90 mm czy haubice kal. 105 mm. W 1948 roku zdecydowano również, że produkcją nowego czołgu lekkiego zajmą się zakłady Cadillac Motor Car Division of General Motors Corporations, które faktycznie zaczęły monopolizować tę część rynku pancernego w Stanach Zjednoczonych. Tymczasem w 1946 roku ruszył program czołgu T37, nadal jednak uzbrojonego w działo kal. 76 mm, którego pierwszy prototyp został ukończony w roku 1949. Kolejna odmiana, oznaczona jako T41 (T41E1), została ostatecznie skierowana do produkcji w 1951 roku w obliczu kryzysu koreańskiego. Czołg ten, standaryzowany następnie jako M41 Walker Bulldog (od nazwiska gen. Waltona H. Walkera, który zginął w Korei), wytwarzano do 1954 roku, łącznie przekazując wojsku 3729 egzemplarzy. Czołg M41, mimo szeregu nowych rozwiązań, nie był specjalnie dużą zmianą jakościową w stosunku do M24 z czasów II wojny światowej. Zwracano uwagę zwłaszcza na zbyt słabe uzbrojenie, przydatne w różnych sytuacjach bojowych, ale coraz bardziej niewystarczające w konfrontacji z najnowszymi wozami z ZSRR. Dlatego już w czasie produkcji M41 testowano nowe warianty uzbrojenia, zaś Walker Bulldog z działem kal. 90 mm z roku 1954 otrzymał oznaczenie T49. Czołg ten nie wszedł jednak do produkcji seryjnej, tym bardziej, że koniec aktywnych działań w Korei ponownie doprowadził do pewnego zwolnienia tempa prac nad nowymi modelami. W tym czasie szansę rozwoju otrzymał projekt niezwykłego, lekkiego czołgu T92, którego dwa prototypy wykonano w latach 1956-1957. Jednak w 1958 roku projekt tej maszyny, pierwotnie znów uzbrojonej w działo kal. 76 mm, został anulowany. Amerykanie chcieli bowiem wyraźnie czołgu lepiej uzbrojonego, mogącego z powodzeniem zwalczać nawet czołgi podstawowe wojsk Układu Warszawskiego. Ponieważ montaż odpowiedniej armaty w układzie klasycznym narzucałby znaczne rozmiary i masy, potrzebne było rozwiązanie niekonwencjonalne.
Pełna wersja artykułu w magazynie Poligon 6/2010