Salon MAKS 2011

Pierwsze doświadczenie nie było więc zbyt zachęcające i kolejne zamówienie na samoloty bojowe Ministerstwo Obrony Federacji Rosyjskiej złożyło dopiero po trzech latach: w grudniu 2008 r., w zamian za anulowany kontrakt na 18 samolotów bombowych Su-34 zamówiono 32 takie bombowce z dostawą w latach 2010-2013. Pierwsze cztery samoloty z tego kontraktu (z numerami bocznymi od 06 do 09) przyleciały do ośrodka badań wojskowych w Lipiecku w grudniu 2010 r. W 2011 r. zakład NAPO w Nowosybirsku obiecuje przekazać sześć takich samolotów bombowych, a począwszy od 2012 r. – po dwanaście bombowców rocznie. W salonie MAKS 2011 uczestniczyły trzy Su-34: samolot z numerem bocznym 48 należący do biura konstrukcyjnego Suchoja towarzyszył T-50 i Su-35 we wspólnym przelocie, samolot z numerem 04 należący do Sił Powietrznych Rosji pokazał akrobację pilotowany przez gen. Aleksandra Charczewskiego, dowódcę ośrodka w Lipiecku, trzeci zaś samolot z numerem 08, również ze składu sił powietrznych stał na wystawie statycznej. Głównodowodzący Sił Powietrznych Rosji Aleksander Zelin zapowiedział podczas MAKS, że rosyjskie siły powietrzne kupią 120 samolotów bombowych Su-34 i wyposażą nimi pięć baz lotniczych. Pierwszą jednostką operacyjną wyposażoną w bombowce Su-34 ma być 7000. AB w Woroneżu, obecnie mająca Su-24M; pod koniec tego roku Woroneż ma otrzymać pierwsze sześć samolotów. Su-34 jest samolotem niepodobnym do innych, niemającym odpowiednika na zachodzie. Jest to ważący 38 240 kg bombowiec taktyczny, którego głównym zadaniem jest przełamywanie obrony powietrznej przeciwnika i izolacja rejonu działań bojowych, to jest wykonywanie uderzeń w głębi terytorium przeciwnika w locie z prędkością do 1400 km/h na wysokości 200 m. Dlatego Su-34 ma opancerzoną kabinę pilotów i zabiera 8 ton uzbrojenia, w tym rakiety przeciwradiolokacyjne Ch-31P i Ch-58 oraz rakiety radiokomendowo-telewizyjne dalekiego zasięgu Ch-59M. Po założeniu kontenerów specjalistycznych Su-34 przekształca się w samolot walki elektronicznej albo  rozpoznawczy.

Nowe odmiany Su-27
Kolejną serię zamówień Ministerstwo Obrony złożyło dwa lata temu, podczas wystawy MAKS 2009: zamówiono wtedy cztery myśliwce Su-30M2, 12 Su-27SM(3) oraz 48 Su-35S. Zamówienie na Su-30M2 i Su-27SM(3) jest w miarę proste do wykonania, gdyż oba te samoloty były w produkcji wcześniej, trzeba tylko wymienić ich wyposażenie z odmiany eksportowej na rosyjską. Dwumiejscowy Su-30M2 to „zrusyfikowany” wariant eksportowego samolotu Su-30MK2, sprzedawanego do Chin, Wenezueli, Indonezji i innych państw. Wszystkie cztery zamówione samoloty zostały wyprodukowane pod koniec 2010 r. W rosyjskich siłach powietrznych Su-30M2 służą jako samoloty szkolne dla jednomiejscowych zmodernizowanych Su-27SM i dlatego przydzielono je do tych samych baz, co Su-27SM: jeden (z numerem bocznym 20) trafił do bazy lotniczej w Dzmegi, jeden (z numerem 40) do Centralnaja Ugłowaja, a dwa (10 i 30) – do 6972. AB w Krymsku na Kaukazie; z numerem bocznym 10 przybył na MAKS 2011.

W lutym 2011 r. baza w Krymsku dostała też pierwsze cztery Su-27SM(3) z numerami od 51 do 54 (samolot 51 był na wystawie); pozostałe osiem Su-27SM(3) jest oczekiwanych w Krymsku pod koniec tego roku. Wcześniej zakład KnAAPO w Komsomolsku nad Amurem zmodernizował 55 myśliwców Su-27 do postaci Su-27SM i przekazał je do baz w Dzemgi i Centralnaja Ugłowaja. W odróżnieniu od Su-27SM, myśliwce Su-27SM(3) to samoloty nowej produkcji. Ich wyposażenie zostało po raz kolejny ulepszone; m.in. Su-27SM(3) ma cyfrową awionikę, podobną do tej z Su-35. W uzbrojeniu wersji Su-27SM(3) dodano nową rakietę „powietrze-powietrze” średniego zasięgu K-77-1; po raz pierwszy rakieta K-77-1 została odpalona z myśliwca Su-27SM(3) w końcu września 2010 r. Uprzedzając pytanie o wariant Su-27SM(2) powiem, że był taki projekt, ale nie został zrealizowany. Miał to być zmodernizowany samolot z systemem uzbrojenia (w tym radarem Irbis) wziętym z myśliwca Su-35. Jednakże na pokładzie Su-27 brakowało zapasu energii elektrycznej dla obsługi nowego radaru; żeby umożliwić jego pracę trzeba by znacznie bardziej przerobić Su-27, co uznano za nieopłacalne.

Jak widać, pierwszy kontrakt podpisany na MAKS 2009 jest zrealizowany, drugi – prawie zrealizowany. Gorzej jest z trzecim, na 48 myśliwców Su-35S z dostawą w latach 2012-2015. W wystawie MAKS 2011 udział wzięły dwa samoloty Su-35: pierwszy prototyp z numerem bocznym 901 codziennie uczestniczył w pokazach w powietrzu, drugi zaś z numerem 902 stał na wystawie statycznej. Niestety, oba są już dobrze znane z poprzednich wystaw. Nie zobaczyliśmy trzeciego samolotu tego typu (a pierwszego wersji Su-35S zamówionej przez rosyjskie siły powietrzne), który obecnie jest w badaniach w Achtubinsku. Dość niespodziewanie, na konferencji prasowej na tydzień przed MAKS głównodowodzący Siłami Powietrznymi Rosji Aleksander Zelin zganił Suchoja za realizację programu Su-35S. Stworzenie tego samolotu traci tempo, powiedział, dodając, że wyposażenie Su-35 ustępuje samolotom amerykańskim. Jeśli tak, to niedobrze to rokuje również T-50 PAK FA, który jest przecież programem nieporównanie trudniejszym w realizacji, niż Su-35.