Manticore i Anaconda – nowe pojazdy IVECO DV
Jarosław Brach
Odpowiedzialna za prowadzenie tzw. biznesu zbrojeniowego IVECO Defence Vehicles (IDV), spółka zależna włoskiego koncernu produkującego pojazdy użytkowe IVECO S.p.A. – IVECO Group Company, sukcesywnie zwiększa liczbę pojazdów typowo militarnych, ale bazujących na cywilnych, komercyjnie dostępnych podwoziach. W ostatnim okresie do oferty dołączyły dwa takie wyroby, o odmiennym przeznaczeniu i odmiennej klasie tonażowej – Manticore oraz Anaconda. Oba, pomimo że się bardzo od siebie różnią, zachowują jeden kluczowy wspólny atrybut – zmodyfikowany cywilny nośnik wraz z układem napędowym, co wbrew pozorom w dzisiejszych realiach przynosi więcej korzyści niż ewentualnych strat. Korzyści mają głównie wymiar ekonomiczno-logistyczno-serwisowy, podczas gdy ewentualne niedogodności mogą wynikać z pewnych jednak ograniczeń w zakresie mobilności, jakie daje baza cywilna w porównaniu z produktem od początku do końca powstałym pod kątem potrzeb sił zbrojnych.
Średni pojazd taktyczny MTV Manticore
Aby odmłodzić starzejącą się flotę pojazdów kołowych w siłach zbrojnych, holenderskie Ministerstwo Obrony uruchomiło program Defensiebrede Vervanging Operationele Wielvoertuigen (DVOW, Joint Replacement Program of Wheeled Vehicles – Wspólny Program Wymiany Pojazdów Kołowych), obejmujący pojazdy w różnych klasach masowych i o odmiennym przeznaczeniu. W jego ramach IVECO wraz z modelem MTV zostało wybrane do kategorii 12 kN, co oznacza, że pojazd miał móc przewozić ładunki o masie około 1200 kilogramów (dokładnie 1224 kg). Do tego miał działać w różnych warunkach klimatycznych i terenowych oraz występować jako baza dla wielu odmiennych zabudów i być przejęty przez holenderskie jednostki lądowe, marynarkę wojenną i piechotę morską, siły powietrzne oraz żandarmerię wojskową. W parku armii holenderskiej miał zatem zastąpić wiele starzejących się pojazdów, w tym warianty pojazdów dowodzenia M577, auta terenowe Mercedes-Benz G-Wagen Wolf 290GD Królewskiej Armii Holenderskiej, Land Rover Holenderskiego Korpusu Piechoty Morskiej oraz pozostałe transportery opancerzone YPR-765 Królewskich Holenderskich Sił Powietrznych i Królewskiej Holenderskiej Żandarmerii (Marechaussee).
W dniu 15 sierpnia 2019 roku sekretarz stanu w Ministerstwie Obrony, Barbara Visser, poinformowała, że resort wybrał włoskiego producenta ciężarówek IVECO na dostawcę nowych, lekkich pojazdów taktycznych dla holenderskich sił zbrojnych. Ponadto projekt objął dostawę zdalnie sterowanych stanowisk uzbrojenia (RCWS), które mogą być instalowane na nich. Dnia 12 września 2019 roku IVECO Defence Vehicles ogłosiło przyznanie mu kontraktu przez stronę holenderską na opracowanie i dostawę do 1275 „średnich pojazdów wielozadaniowych” o nazwie 12 kN. Faktyczne podpisanie umowy na pierwszą partię 918 pojazdów nastąpiło pod koniec listopada tego samego roku – dokładnie 28 listopada sekretarz stanu podpisał umowę z IVECO na wystawie NIDV Exhibition Defence & Security, które odbyła się w Rotterdamie. Pozostałe 357 egzemplarzy z tego zamówienia ma być przekazywane w kolejnych partiach warunkowych. Przejęcie jest częścią wspólnego programu wymiany pojazdów kołowych holenderskiego Ministerstwa Obrony, z dostawami zaplanowanymi na lata 2023–2026. Ogólnie kontrakt objął przygotowanie i dostawę 918 pojazdów i 120 RCWS, dodatkowe 357 pojazdów i 10 RCWS występuje jako opcja w tym kontrakcie. Daje to w sumie 1275 pojazdów i 130 RCWS, podczas gdy dodatkowe pojazdy mogą być zamówione w ciągu pięciu lat po dostarczeniu ostatniego egzemplarza z pierwszej pełnej transzy.
W przeglądzie Defensie Projectoverzicht (DPO, Defence Projects Overview) z września 2020 roku holenderskie Ministerstwo Obrony poinformowało, że zamówienie na dodatkowe 357 pojazdów zostało opóźnione. Analiza projektu wykazała mianowicie, że ówczesny podział samochodów pomiędzy poszczególne ich rodzaje okazał się nieoptymalny. W związku z tym z przedsięwzięcia usunięto wymóg dostarczenia 100 pojazdów i przeniesiono go do nowego projektu pojazdów amfibijnych dla Holenderskiego Korpusu Piechoty Morskiej. Pozostałe 257 pojazdów zamówiono w ramach istniejącej w kontrakcie opcji.
Pierwotna nazwa auta wskazywała na wymaganą ładowność, równą 1224 kg, ale wartość ta została negatywnie zweryfikowana przez rzeczywistość. Kontrakt został bowiem wygrany dzięki pojazdowi istniejącemu tylko na papierze – holenderskie Ministerstwo Obrony złożyło propozycję otwierającą go na nowe projekty, w których prototypy nie były jeszcze dostępne. Jak podkreślają analitycy z państw zachodnich, stanowi to mimo wszystko dość rzadkie zjawisko w sferze obronności.
W rzeczywistości holenderski wymóg ewoluował na przestrzeni lat: pierwszy dokument opublikowany w Hadze datowany był na 2006 rok, a ten, który faktycznie doprowadził do zawarcia umowy w 2019 roku, był piątą iteracją. W międzyczasie IVECO DV zaczęło myśleć o pojeździe, który byłby w stanie wypełnić lukę między LMV Lince a większymi i cięższymi pojazdami opancerzonymi, należącymi do kategorii nieco powyżej 10 000–12 000 kg dopuszczalnej masy całkowitej. Niemniej z czasem okazało się, że ze względu na wzrost liczby przewidzianych do zabrania osób i wymagane poziomy ochrony nastąpiłby wzrost dopuszczalnej masy całkowitej do ponad 18 000 kg, co nieuchronnie doprowadziło do znacznego wzrostu kosztów. Kiedy pojawiło się holenderskie zapotrzebowanie na pojazd większy niż LMV, dostępne były dwie opcje: powiększenie LMV lub zaprojektowanie de facto od podstaw całkowicie nowego pojazdu, z innym celem pod względem objętości, masy oraz zabezpieczanego stopnia ochrony. Przedstawiciel IVECO DV powiedział „EDR On-Line”: Zdecydowaliśmy się pójść drugą ścieżką. Kwestia dotyczyła tu także uzyskania jak największej synergii z gamą cywilnych pojazdów – tzw. światem komercyjnym IVECO, aby utrzymać koszty pod kontrolą w jak największym stopniu oraz pół roku przed podpisaniem umowy, aby potencjalnie móc dotrzymać bardzo rygorystycznych terminów dostaw. Pierwsze pojazdy do testów kwalifikacyjnych miały bowiem zostać dostarczone klientowi już w 2022 roku.
Pełna wersja artykułu w magazynie NTW 12/2022