Masakra w dniu świętego Walentego
Jacek Pukropp
14 lutego 1943 roku przy południowym wybrzeżu Wyspy Bougainville'a doszło do walki powietrznej, która przeszła do historii jako „masakra w dniu świętego Walentego”. W starciu z myśliwcami Cesarskiej Japońskiej Marynarki Wojennej Amerykanie ponieśli bolesną porażkę i to pomimo faktu, że uczestniczyły w nim Lightningi i Corsairy – wówczas najnowsze myśliwce na południowym Pacyfiku, które miały wkrótce wpłynąć na wywalczenie przewagi w powietrzu w tym rejonie. Dla Corsaira był to zresztą nieudany debiut bojowy. Japończycy we wzorcowy sposób zastosowali wówczas taktykę walki myśliwców Zero.
Po południu 12 lutego 1943 roku na lotnisko Fighter Two (Kukum) na wyspie Guadalcanal przybyło 17 nowych myśliwców Vought F4U-1 Corsair z dywizjonu VMF-124. Jeszcze tego samego dnia dotarło siedem kolejnych. Dwa z tych ostatnich kilka godzin po lądowaniu eskortowały łódź latającą Consolidated PBY Catalina wysłaną w celu uratowania dwóch zestrzelonych pilotów US Marine Corps Lt Jeffersona DeBlancka i SSgt Jamesa Felitona. Była to pierwsza misja bojowa Corsairów.
Następnego dnia 11 F4U z VMF-124 wraz z czterema armijnymi P-38 eskortowało dziewięć bombowców Consolidated PB4Y-1 Liberator z dywizjonu VP-51 (VB-101) wysłanych w celu zaatakowania japońskich statków przy południowym wybrzeżu Wyspy Bougainville'a w rejonie Buin–Shortland. Dla Liberatorów US Navy była to pierwsza misja bojowa. Zauważono w powietrzu kilka japońskich myśliwców Zero, które jednak nie zaatakowały tej wyprawy. Japońskie myśliwce, w sile 29 Zero i 11 wodnosamolotów myśliwskich Rufe, starły się natomiast z drugą amerykańską formacją. Składała się ona z sześciu armijnych B-24D z 307. Bombardment Group lecących w eskorcie czterech P-40F (cztery inne przerwały misję) i czterech P-38G, z których dwa nie wzięły udziału w walce. Stracono wówczas trzy Liberatory – jednemu w momencie zrzutu bomb ogon odstrzeliła artyleria przeciwlotnicza, która trafiła także drugi samolot, który płonąc tracił wysokość aż do uderzenia w wodę, trzeci zaś po długim pościgu został zestrzelony przez Zera i Rufe, wodując koło wyspy Choisel. Ponadto japońscy piloci uszkodzili pozostałe trzy B-24, przy czym OPL zaliczono tylko jedno zestrzelenie.
Eskorta straciła dwa Warhawki z 68. FS (jeden miał zostać zestrzelony przez artylerię przeciwlotniczą) oraz Lightninga z 339. FS. Trzy pozostałe Lightningi wodowały w drodze powrotnej z powodu braku paliwa, przy czym ich pilotów uratowano. W sumie zginęło aż 25 amerykańskich lotników, w tym trzech pilotów myśliwców. Myśliwcom przyznano zestrzelenie pięciu Zero, a strzelcom bombowców trzech. Pilotom Zer zaliczono natomiast łącznie 20 zwycięstw, w tym sześć nad B-24. Z kolei piloci Rufe mieli zestrzelić jednego P-38 i prawdopodobnie „P-39” oraz zespołowo jednego B-24. Pomimo dużych strat, nazajutrz Amerykanie ponowili atak.
Siły amerykańskie
W misji 14 lutego wzięło udział dziewięć samolotów patrolowo-bombowych PB4Y-1 Liberator z VP-51 (VB-101) US Navy, które były eskortowane przez dziesięć dwusilnikowych myśliwców P-38G Lightning z 339. FS USAAF oraz dwanaście nowych myśliwców F4U-1 Corsair z VMF-124 USMC. Wszystkie trzy typy samolotów niedawno weszły do służby, a dla Corsaira ta misja okazała się pierwszą, podczas której doszło do starcia z przeciwnikiem.
PB4Y-1 to wersja bombowca B-24 Liberator przystosowana do wymagań US Navy. Na PB4Y-1 przebudowano w sumie 977 egz. B-24 (w tym 278 egz. B-24D, 368 egz. B-24J, 186 egz. B-24L i 145 egz. B-24M). Latający do tej pory na Catalinach Patrol Squadron 51 (VP-51) dostał trzy pierwsze maszyny tego typu na początku października 1942 roku. Wykorzystano je do szkolenia w NAS Barbers Point. Na początku stycznia 1943 roku VP-51 otrzymał tuzin nowych PB4Y-1, a dwie maszyny używane do szkolenia przekazano do NAS Kaneohe. 18 stycznia Liberatory dywizjonu wylądowały na Bomber Strip 2 na wyspie Espiritu Santo. Pierwszą misję bombową przeprowadzono z tej bazy 23 stycznia, a pomiędzy 27 stycznia a 10 lutego VP-51 wziął udział w siedmiu misjach patrolowych. Jednostka dotarła na Guadalcanal 12 lutego, w tym samym dniu, co Corsairy z VMF-124. Zazwyczaj podaje się, że w misji 14 lutego brał udział VB-101. W opracowaniach występują rozbieżności odnośnie formalnego przemianowania jednostki z VP-51 na VB-101 – miało to miejsce z dniem 1 lutego lub 1 marca 1943 roku.
Pełna wersja artykułu w magazynie Lotnictwo 2/2025