Mi-24PN i Mi-35M2 - druga młodość ognistego rydwanu z Afganistanu-cz. I

Marek Furtak

Po rozpadzie Związku Radzieckiego w 1991 roku, w wyniku zmian geopolitycznych będących następstwem tego wydarzenia, przez kolejne lata Rosyjskie Lotnictwo Wojsk Lądowych (AA – Armiejskaja Awiacja), będące jednym z rodzajów Sił Zbrojnych Federacji Rosyjskiej, przeżyło bardzo burzliwy i niespokojny okres, kiedy to kontrola nad nim była wielokrotnie przerzucana pomiędzy Siłami Lądowymi (SW – Suchoputnje Wojska) a Siłami Powietrznymi (WWS FR – Wojenno-Wozdusznije Siły Rossijskoj Federacjii) , od sierpnia br. w wyniku połączenia z innym rodzajem sił zbrojnych – WKO, ostatecznie przekształcone w WKS FR: Wozduszno-Kosmiczeskie Siły Rossijskoj Federacji)

Lotnictwo rosyjskich wojsk lądowych zmagało się w tym okresie z wieloma niedostatkami, będąc nieomal w 100% wyekwipowane w stopniowo starzejące się, a przede wszystkim mocno wyeksploatowane śmigłowce bojowe Mi-24, jak również śmigłowce Mi-8 i Mi-26 rozlicznych modyfikacji. Szczególnie wiele do życzenia pozostawiało ich uzbrojenie oraz awionika. Sytuacja ta połączona była z poważnym kryzysem w niedoinwestowanym przemyśle zbrojeniowym, związanym ze znacznym spadkiem wydajności i mocy produkcyjnych. W konsekwencji tego oraz z powodu chronicznego braku środków finansowych rosyjskie  lotnictwo wojskowe w ciągu kolejnych lat praktycznie nie dokonywało żadnych zakupów nowych wzorów uzbrojenia.

Wiele z tych niedostatków szczególnie mocno dało się we znaki w toku szeregu konfliktów zbrojnych prowadzonych przez Rosję na jej południowych flankach. W wyniku ostatniego z nich, w Południowej Osetii w 2008 roku, przymierzono się do kolejnej reorganizacji funkcjonowania rosyjskiego lotnictwa wojskowego. Co więcej, w ciągu ostatnich paru lat notowany jest dość intensywny rozwój wskutek znacznego zwiększenia dostaw nowych samolotów i śmigłowców. Dostawy sprzętowe określone są w ramach Państwowego Programu Uzbrojenia na lata 2011–2020 (GPW-2020), zatwierdzonego dnia 31 grudnia 2010 r., zakładającego zakup do 2020 r. ponad 600 samolotów bojowych i przeszło 1000 śmigłowców. ukierunkowanej na poprawę efektywności

W przypadku zakupów sprzętowych dla lotnictwa wojsk lądowych niewątpliwie szczególne miejsce zajmują śmigłowce bojowe – dość wspomnieć, że na dzień dzisiejszy Rosjanie rokrocznie odbierają z fabryk łącznie kilkadziesiąt nowych wiropłatów. Z całą

pewnością szczególną uwagę zwracają wzbudzające najwięcej emocji wśród entuzjastów lotnictwa czołowe rosyjskie konstrukcje tego typu: śmigłowce szturmowe Mi-28N oraz Ka-52, których kolejne wyprodukowane egzemplarze rokrocznie wchodzą na stan etatowy kolejnych brygad i baz lotniczych AA. Jednakże warto również zwrócić uwagę na trzeci typ śmigłowca bojowego wprowadzanego na wyposażenie ww. formacji w ostatnich latach – śmigłowca Mi-35M2 (wersja rosyjska izdielije 758, oznaczona lokalnie jako Mi-24WM2), produkowanego przez zakłady Roswiertoł w Rostowie nad, będącego znacznie unowocześnionym wariantem Mi-24, z nowym wyposażeniem i uzbrojeniem, dostosowanym do działań o każdej porze doby. Razem z Mi-28N i Ka-52 stanowi trio śmigłowców bojowych wprowadzanych do uzbrojenia AA.

Wszystko to świadczy o tym, że pomimo zachodzących zmian paradoksalnie nie zanosi się na to, aby rosyjska AA szybko rozstała się ze śmigłowcami rodziny Mi-24, którego starsze warianty (dominują tutaj Mi-24W oraz Mi-24P, można w pulę włączyć również m.in. nieliczne Mi-24WP) będące przez lata koniem roboczym Armiejskiej Awiacjii, obecnie w liczbie około 100–150 sztuk, ciągle pozostają jeszcze w aktywnej służbie, choć należy przyznać że ich liczba stopniowo kurczy się z roku na rok i kolejne egzemplarze podlegają zmagazynowaniu, jednocześnie będąc wypieranymi przez nowsze typy. Co jest jeszcze bardziej komiczne, śmigłowiec wzbudza spore zainteresowanie wśród szeregu zagranicznych odbiorców i chętnych na niego nie brakuje, wskutek czego popyt na zmodernizowane śmigłowce bojowe Mi-35M2 nadal się utrzymuje na wysokim poziomie: po dziś dzień zakłady Roswiertoł ciągle budują ich rokrocznie więcej niż nowych Mi-28N (sic). Dzieje się tak z wielu powodów. Po pierwsze – i najważniejsze – zmodernizowany śmigłowiec jest szczególnie atrakcyjny dla szeregu użytkowników zaznajomionych z poprzednimi wersjami Mi-24 (bądź też kierowanymi na eksport Mi-25 i Mi-35 / Mi-35P), czyniąc wdrożenie i zapoznanie się z nową techniką bojową, jak również proces przeszkolenia personelu latającego dużo łatwiejszymi. Po drugie, Mi-35M2 ma odziedziczoną po śmigłowcach serii Mi-24 dużą ładownię, która może być wykorzystana do transportu i ewakuacji desantu 8 żołnierzy ze strefy działań bojowych, jak również i do szeregu innych zadań, włączywszy w to wywiezienie rannych z pola walki, misje poszukiwawczo-ratownicze, a nawet w niektórych przypadkach doraźne zapewnienie zaopatrzenia drogą powietrzną. Po trzecie: śmigłowiec jest wyraźnie tańszy od innych konstrukcji oferowanych przez holding Wiertoliety Rosji – przykładowo cena Mi-35M2 kształtuje się na poziomie około 70–80% ceny nowych Mi-28N. I wreszcie, co jest równie istotne, według danych Roswiertołu dotyczących bieżącej eksploatacji śmigłowców (czynności obsługowe, bieżące prace, usterki oraz ew. remonty), jak i wstępnych informacji spływających z jednostek bojowych, na dzień dzisiejszy Mi-35M2 jest stosunkowo dopracowaną konstrukcją i wykazuje się większą niezawodnością od Mi-28N.

Śmigłowiec Mi-35M2, podobnie jak wiele innych rosyjskich konstrukcji, począwszy od pierwszej publicznej prezentacji makiety nowego śmigłowca oznaczonego jako Mi-24WM (Mi-35M na eksport) mającej miejsce w roku 1995 podczas pokazów lotniczych MAKS 1995, w toku dalszego rozwoju przeszedł bardzo długą i wyboistą drogę do wersji, która obecnie znajduje się w ofercie holdingu. Bezpośrednią przyczyną jej powstania była – z uwagi na ówczesną sytuację geopolityczną i niewielkie szanse rozpoczęcia produkcji nowych wzorów uzbrojenia – krytyczna sytuacja sprzętowa, w jakiej przez lata znajdowała się rosyjska Armiejskaja Awiacja i wynikająca z tego konieczność modernizacji oraz wydłużenia resursów posiadanych śmigłowców Mi-24. Z całą pewnością najbardziej rzucającymi się w oczy zewnętrznymi cechami wyróżniającymi wiele modyfikacji śmigłowca

proponowanymi w ciągu ostatnich lat przez zakłady OAO Roswiertoł, w tym nowo produkowanych obecnie Mi-35M2, jak również np. wariantu Mi-24PN będącego swego czasu standardem dla przebudowy będących w linii rosyjskich Mi-24P, są bez wątpienia zauważalnie skrócone skrzydła szczątkowe z nowymi wysięgnikami na uzbrojenie typu BD3-UW, niejednokrotnie dumnie prezentując na zewnętrznych belkach ośmioprowadnicowe wyrzutnie APU-8/4-U z kontenerami startowymi ppk 9M120 systemu Ataka-W oraz stale wypuszczone podwozie – wszystko w celu zaoszczędzenia na masie.

Niniejszy artykuł postara się zatem przybliżyć kulisy powstania oraz kilka podstawowych informacji na temat tej wartej uwagi konstrukcji oraz jej pochodnych. Należy oczywiście pamiętać, że nie tylko Rosjanie mają na tym polu pewne osiągnięcia – wystarczy przytoczyć m.in. nie mniej udane prace południowoafrykańskiego przedsiębiorstwa ATE nad modyfikacjami śmigłowców Mi-24W, których najnowsze wersje rozwojowe z nową awioniką i uzbrojeniem znane są pod nazwami Mi-24 SuperHind Mk.III i Mi-24 SuperHind Mk.IV. Niemniej jednak tym razem zajmiemy się wyłącznie modyfikacjami proponowanymi przez przemysł rosyjski. Aby jednak w pełni zrozumieć okoliczności, w jakich powstała tytułowa głęboka modernizacja śmigłowców rodziny Mi-24, którą znamy dzisiaj, warto jednak na początek cofnąć się nieco w czasie.

Pełna wersja artykułu w magazynie Lotnictwo 11/2015