Mi-8 w polskim lotnictwie wojskowym – cz. I
Adam Gołąbek, Andrzej Wrona
Śmigłowiec Mi-8 można spokojnie określić mianem konia roboczego lotnictwa polskich wojsk lądowych. Z chwilą jego wprowadzenia do służby w grudniu 1967 roku rozpoczął się w Polsce nowy okres w dziejach śmigłowców wielozadaniowych, który trwa do dziś. Choć czas tej znakomitej konstrukcji już dawno minął, przed nami jeszcze co najmniej kilka lat eksploatacji śmigłowców Mi-8, przy czym istnieje realna szansa, że poszczególne egzemplarze ósemek będą miały za sobą 50 lat eksploatacji.
Pierwsze Mi-8 w Polsce
W 1967 roku podpisano umowę na dostarczenie do polskich wojsk lądowych pierwszej partii śmigłowców Mi-8T. W tym czasie do współdziałania z wojskami lądowymi przewidziano pułki śmigłowców, lotnictwa łącznikowo-sanitarnego, rozpoznania artyleryjskiego oraz klucze śmigłowców łącznikowych. Jednostki te były wyposażone w lekkie śmigłowce Mi-1, SM-1/2 oraz średnie Mi-4. Planowana rozbudowa komponentu Wojsk Lotniczych, przewidzianego w czasie wojny do wsparcia działań wojsk lądowych, spowodowała, że poza lekką maszyną o napędzie turbinowym typu Mi-2, która stała się następcą dysponujących napędem tłokowym Mi-1 SM-1/2, postanowiono pozyskać partię napędzanych silnikami turbinowymi wielozadaniowych średnich śmigłowców typu Mi-8.
Pierwsza umowa na dostawę takich maszyn opiewała na pięć egzemplarzy, które postanowiono przydzielić do 56. Pułku Śmigłowców bazującego na lotnisku Latkowo koło Inowrocławia, mającego na wyposażeniu śmigłowce SM-1 oraz SM-2. Zanim jednak śmigłowce Mi-8 weszły na uzbrojenie lotnictwa Wojska Polskiego, wytypowano grupę pilotów, techników pokładowych, naziemnych oraz inżynierów, która przeszła przeszkolenie lotnicze oraz z obsługi sprzętu w bazie szkoleniowej w miejscowości Frunze (obecnie Biszkek), stolicy ówczesnej Kirgiskiej SRR (po rozpadzie ZSRR od sierpnia 1991 roku Republika Kirgiska). Grupa oficerów pod dowództwem ppłk. pilota Bolesława Andrychowskiego przeszła przeszkolenie teoretyczne i praktyczne w okresie od lipca do września 1967 roku w bazie we Frunze. Oprócz Andrychowskiego w szkoleniu uczestniczyli m.in. piloci: Wiesław Warelis, Józef Wietecha, Stefan Stanc, Walenty Wirbuł, Stanisław Czerwiński, Kazimierz Pogorzelski, inżynier pułku Kazimierz Ślusarczyk, oraz technicy: Korzeń, Konopa, Ameryk, Ratajczak. Na zakończenie przeszkolenia każdy z uczestników otrzymał stosowne świadectwo potwierdzające zdobytą specjalność. Po powrocie do kraju grupa przeszkolonych oficerów stała się zalążkiem nieetatowego klucza śmigłowców transportowych powstałego w ramach 56. Pułku Śmigłowców. Podobne przeszkolenie, tym razem z użycia bojowego śmigłowca Mi-8, odbyło się w 1969 roku.
Pierwsze dwa egzemplarze Mi-8T, o numerach seryjnych 0414 i 0314 – i odpowiednio taktycznych 414 i 414 – dostarczono na lotnisko w Modlinie 4 i 20 grudnia 1967 roku. Trzecia maszyna, o numerze seryjnym 0614 i taktycznym 614, przyleciała do Polski 21 stycznia 1968 roku. Jako kolejny 29 sierpnia 1968 roku przybył do kraju Mi-8T o numerze seryjnym 0720 i taktycznym 720. Z kolei 10 września dostarczono pierwszego Mi-8P o numerze seryjnym 0523 i taktycznym 523. Wszystkie maszyny trafiły do 56. PŚ. W ciągu pierwszego półrocza służby Mi-8 służyły do dalszego szkolenia personelu latającego i naziemnego oraz zapoznania z nowym sprzętem młodych pilotów skierowanych do szkolenia na tym typie śmigłowca. Doświadczenie zdobyte podczas szkolenia w ZSRR przez pilotów i techników pokładowych z pierwszej grupy przeszkolonej na Mi-8 pozwoliło zrealizować szkolenie nowych pilotów oraz pilotów i techników już latających na innych typach śmigłowców. Był to przeważnie personel, który wcześniej miał do czynienia z maszynami Mi-2 i Mi-4, ale przechodzili je również lotnicy wcześniej zasiadający za sterami lub obsługujący śmigłowce SM-1 i SM-2.
W 1968 roku utworzono w ramach pułku nieetatowy klucz śmigłowców transportowych złożony z maszyn typu Mi-4 i Mi-8, następnie rozbudowany do stanu eskadry, na stanie której znalazło się sześć Mi-4A oraz pięć Mi-8. Na mocy Zarządzenia szefa Sztabu Generalnego nr 086/Org. z 19 listopada 1969 roku na lotnisku w Inowrocławiu na jego bazie utworzono 37. Eskadrę Śmigłowców Transportowych według etatu 20/076 o stanie 188 żołnierzy i jednego pracownika kontraktowego. Dowódcą nowej jednostki został mjr pil. Bronisław Gawdzis. Wszystkich pięć posiadanych Mi-8 zostało wpisanych na stan 37. EŚT na początku marca 1970 roku.
Pełna wersja artykułu w magazynie Lotnictwo 2/2020