Mi-8MSB-W – modernizacja ukraińskich „koni roboczych”
Tomasz Kwasek
W toczonej obecnie przez Ukrainę wojnie obronnej udział biorą śmigłowce Mi-8MSB-W. Są one rezultatem podjętego przez zakłady Motor Sicz programu modernizacji siłami wyłącznie ukraińskiego przemysłu starszych wersji legendarnej „ósemki” – Mi-8T/SMW/PPA oraz Mi-9. Zakres realizowanych na nich prac obejmuje remont i wzmocnienia struktury kadłuba oraz łopat wirników, instalację nowych silników i zmodyfikowanego układu przeniesienia napędu, wprowadzenie nowych elementów wyposażenia pilotażowo-nawigacyjnego oraz uzbrojenia. Wykorzystano przy tym m.in. doświadczenia wyniesione z konfliktu w Donbasie.
Śmigłowce ukraińskich sił zbrojnych uczestniczyły w działaniach bojowych od początku wojny w Donbasie. W marcu 2014 roku do akcji transportowo-bojowych Mi-8 oraz bojowych Mi-24. Te pierwsze wykonywały głównie loty zaopatrzeniowe, transportowo-desantowe, misje ewakuacji rannych z pola walki i poszukiwawczo-ratownicze. Intensywne działania lotnictwo ukraińskie rozpoczęło dopiero w następnym miesiącu w ramach ogłoszonej 14 kwietnia 2014 roku tzw. operacji antyterrorystycznej przeciwko separatystom w Donbasie. Mi-8 były w niej intensywnie wykorzystywane, a straty bojowe (w wyniku działań zbrojnych) wyniosły dziewięć śmigłowców tego typu, w tym dwa należące do Państwowej Służby ds. Sytuacji Nadzwyczajnych Ministerstwa Spraw Wewnętrznych (Derżawna Służba Ukrainy z Nadzwyczajnych Situacij Ministerstwa Wnutrisznich Spraw, DSUNS MWS). W czasie aktywnej fazy działań, 17 śmigłowców odniosło uszkodzenia, które wymusiły przymusowe lądowania w warunkach zagrożenia ostrzałem, ale zostały ewakuowane. 10 śmigłowców odniosło uszkodzenia, ale powróciły do miejsca bazowania lub lądowało na terenie zajętym przez własne siły. Dwa śmigłowce odniosły uszkodzenia na ziemi podczas walk w pobliżu lotnisk (lądowisk), ale zostały ewakuowane.
Zużycie śmigłowców Mi-8 oraz brak możliwości większej liczby zakupów nowych średnich wiropłatów dla sił zbrojnych Ukrainy skutkuje koniecznością modernizacji znajdujących się na stanie Mi-8. Rozważania w tym zakresie w ukraińskim ministerstwie obrony były prowadzone już wcześniej, ale nie podejmowano działań z uwagi na brak decyzji i brak środków finansowych. Wojna w Donbasie i tlący się przez ostatnie osiem lat konflikt ukraińsko-rosyjski wymusiły jednak przyspieszone działania w celu unowocześnienia parku statków powietrznych przy ograniczonych środkach. Z drugiej strony ukraiński przemysł lotniczy i zbrojeniowy pracował (pracuje) nad modernizacją śmigłowców proweniencji sowieckiej – nie tylko z uwagi na potrzeby własnych sił zbrojnych oraz innych użytkowników, w tym instytucjonalnych i cywilnych, ale także mając na względzie operatorów zagranicznych. Śmigłowce rodziny Mi-8 są na świecie bardzo rozpowszechnione i nie jest tajemnicą, że Ukraińcy liczą na zagraniczne zamówienia na pakiety modernizacyjne.
Aspekty techniczne modernizacji
Już w pierwszych latach XXI wieku w ukraińskiej firmie Motor Sicz rozpoczęto prace nad ulepszeniem niektórych agregatów i podzespołów śmigłowca Mi-8. Przedsiębiorstwo, założone w 1907 roku (w czasie ZSRR funkcjonujące jako Zaporoskie Zjednoczenie Produkcyjne Motostroitiel) to ukraiński producent silników lotniczych. Oprócz napędów podmiot specjalizuje się naprawą i modyfikacją przekładni silnikowych oraz innych agregatów i elementów mechanicznych wiropłatów. W ostatnich latach firma poszerzyła swoje portfolio o wyroby kompozytowe, co obejmuje produkcję elementów struktury płatowców oraz łopat śmigieł.
Modernizacja śmigłowców Mi-8 daje im faktycznie nowe drugie życie, a pakiety modernizacyjne opracowane przez Motor Sicz mogą być wprowadzone na płatowcach różnych wersji tego śmigłowca. Ulepszenia obejmują trzy aspekty: remotoryzację, wprowadzenie nowych elementów wyposażenia pilotażowo-nawigacyjnego oraz systemów uzbrojenia i samoobrony wiropłatów. Zestawy modernizacyjne składają się prawie w całości ze sprzętu i systemów dostarczonych przez ukraińskie firmy.
Pełna wersja artykułu w magazynie Lotnictwo 3/2022