MiG-29N w służbie Królewskich Malezyjskich Sił Powietrznych

Marek Furtak

Samoloty MiG-29N weszły w skład dwóch dywizjonów myśliwskich RMAF (TUDM) zgrupowanych w 1. Dywizji Lotniczej (1st Air Division, mal. No.1 Divisyen Udara). Do 17. Dywizjonu (No.17. Squadron/No.17 Skuadron "Typhoons" trafiły MiG-i-29N  o numerach ewidencyjnych od M43-03 do M43-10. Z kolei  19. Dywizjon (No.19. Squadron/No.19 Skuadron „Cobras”) otrzymał samoloty o numerach ewidencyjnych od M43-11 do M43-18. Każdemu dywizjonowi przydzielono również po jednym z zamówionych dwusterów.

Początki służby w RMAF

Bazą macierzystą dla MiG-ów-29 stało się lotnisko wojskowe RMAF (TUDM) Kuantan, funkcjonujące w ramach portu lotniczego Sultan Haji Ahmad Shah (kod ICAO: WMKD). W początkowym okresie eksploatacji samoloty miały naniesione charakterystyczne dla RMAF znaki rozpoznawcze, standardowe dla seryjnie produkowanych MiG-ów-29 zielono-szare malowanie z dodaną charakterystyczną błyskawicą namalowaną na obu statecznikach pionowych oraz napisem TUDM (a pod nim numerem burtowym) dość jednoznacznie określającym przynależność maszyny.

Wiosną 1996 roku MiG-i po raz pierwszy wzięły udział w dużych ćwiczeniach Królewskich Malezyjskich Sił Powietrznych o nazwie kodowej Jaguh. Oprócz wykonywania standardowych działań w ramach obrony powietrznej samoloty wykonały również kilka ataków na cele naziemne przy wykorzystaniu bomb FAB-500-M62 oraz npr typu S-8 z wyrzutni B-8M1. Wstępne noty ekspertów wystawione nowemu nabytkowi na podstawie ćwiczeń były bardzo wysokie. Natępnie pomiędzy 22 a 30 czerwcem tego samego roku jeden z malezyjskich MiG-29N (nr ewid.: M43-05) został zaprezentowany na wystawie lotniczej w Dżakarcie w Indonezji.

Pomiędzy 12 a 30 kwietnia 1997 roku na akwenie Morza Południowochińskiego odbyły się wielkoskalowe manewry wojskowe Flying Fish'97, w których wzięły udział wydzielone elementy sił powietrznych oraz marynarki wojennej pięciu krajów: Malezji, Singapuru, Wielkiej Brytanii, Australii i Nowej Zelandii. Były to największe do tamtej pory manewry wojskowe w ramach SEATO (Southeast Asia Treaty Organization) oraz pięciostronnego porozumienia obronnego FPDA (Five Power Defence Arrangement) podpisanego przez ww. państwa w roku 1971. W manewrach wzięło udział łącznie ponad 12 tysięcy żołnierzy, 39 okrętów i 164 samolotów. RMAF reprezentowane były przez F-5E oraz MiG-i-29N. Program ćwiczeń bazował na symulowanej interakcji pomiędzy siłami zbrojnymi wszystkich pięciu krajów w odparciu ataku z użyciem kombinowanych sił powietrzno-morskich na wybrzeża Malezji i Singapuru. W ramach ćwiczeń malezyjskie MiG-i-29N wykonały szereg wspólnych lotów z pozostałymi maszynami bojowymi koalicji państw. Samoloty wywarły wówczas pozytywne wrażenie na personelu wojskowym większości krajów uczestniczących w manewrach. Zarówno piloci, jak i personel technicznych oraz samo dowództwo RMAF wyrazili zadowolenie z własności lotno-pilotażowych oraz walorów bojowych wyprodukowanych w Rosji samolotów. Według wstępnych szacunków nowo nabyte myśliwce oraz personel latający pomyślnie wykonał wszystkie powierzone im zadania bojowe. Po części wysoka ocena mogła jednak wynikać z tego, że na manewrach samolot zwyczajnie nie miał zbyt wielu godnych przeciwników. Ciekawostką była również stosunkowo wysoka odnotowana gotowość operacyjna – zdolnych do działań miało być w tym czasie aż 14 z 16 jednomiejscowych MiG-ów-29N. Przygotowaniem maszyn zajęła się spółka ATSC oraz oddelegowani eksperci MAPO „MiG” wraz z przedstawicielami przemysłu obronnego Rosji.

Kolejne interesujące międzynarodowe manewry z udziałem malezyjskich MiG-ów-29N miały miejsce jesienią 1998 roku. Ćwiczenia o kryptonimie Churinga'98 przeprowadzone w dwóch dużych etapach obejmujących łącznie ponad 1000 godzin lotów zaangażowały jednostki lotnicze z sił zbrojnych 12 krajów regionu oraz państw sojuszniczych, w tym oprócz RMAF również m.in. Królewskie Australijskie Siły Powietrzne (ang.: RAAF – Royal Australian Air Force). Manewry były pierwszą okazją do starcia w powietrzu z australijskimi F/A-18A Hornet należącymi do No.77 Squadron RAAF na co dzień stacjonującego w bazie lotniczej Williamtown AFB. Na czas ćwiczeń kilkanaście australijskich myśliwców tego typu przeleciało do malezyjskiej bazy Kuantan AFB, w której stacjonowały MiG-i-29N z 17. i 19. Dywizjonu. Zdecydowana większość spotkań w powietrzu obejmowała symulowane manewrowe walki powietrzne, najczęściej w formie 1 vs 1 bądź też parami. W takich warunkach zaprojektowany przez CKB „Arsenał”, kompleks Szczel-3UM z celownikiem nahełmowym NWU-2M (NSC, ros.: НСЦ – Нашлемной Систем Целеуказания), z którego możliwości malezyjscy piloci rzecz jasna skrzętnie korzystali, zapewnił MiG-om przewagę w starciu. Niemniej jednak dzięki efektywnemu wykorzystaniu manewrów obronnych, flar oraz innych środków australijskim pilotom udało się wyjść ze starć ze stosunkiem strat 1:1,2 (na korzyść MiG-ów). Niewykluczone, że wynik wyglądałby inaczej, gdyby zakres ćwiczeń został rozszerzony choćby o walkę spoza zasięgu wzrokowej widzialności celu powietrznego. Zaobserwowano również, że piloci malezyjskich MiG-ów przedkładali walkę oraz manewrowanie w płaszczyźnie pionowej – a więc w obszarze, w którym mieli znaczną przewagę – piloci RAAF starali się natomiast narzucić MiG-om klasyczną walkę kołową. W większości lotów malezyjskie MiG-i-29N przenosiły ćwiczebne wersje kpr R-27R1 oraz R-73K, F/A-18A Hornet uzbrojone były natomiast w parę rakiet bliskiego zasięgu AIM-9M Sidewinder oraz kpr średniego zasięgu naprowadzane półaktywnie AIM-7M Sparrow (w tamtym czasie australijskie maszyny nie były jeszcze przystosowane do przenoszenia nowych kpr AIM-120A/B  oraz AIM-132 ASRAAM). Program manewrów dostarczył cennych doświadczeń wszystkim uczestnikom ćwiczeń w zakresie bliskiej walki powietrznej, połączonych operacji lotniczych oraz interoperacyjności różnych rodzajów wojsk.

Warto pamiętać, że mniej więcej w tym samym czasie Królewskie Malezyjskie Siły Powietrzne dodatkowo sfinalizowały zakup 8 wielozadaniowych dwumiejscowych myśliwców F/A-18D Hornet. Weszły one na wyposażenie 18. Dywizjonu stacjonującego w Butterworth AFB. Ostatni z nich trafił do RMAF w 1997 roku. Wraz ze starszymi F-5E Tiger oraz niedawno zakupionymi MiG-ami wszystkie wymienione maszyny stały się podstawą lotnictwa wojskowego Malezji, reprezentując RMAF na licznych ćwiczeniach i manewrach wojskowych w regionie.

Pełna wersja artykułu w magazynie Lotnictwo 3/2017