Mikojan – MiG-21F-13

 

 

Budując samolot myśliwski nowej generacji doświadczalne biuro konstruktorskie Artema Iwanowicza Mikojana zamierzało stworzyć konstrukcję, z jednej strony bardziej efektywną, z drugiej – znacznie tańszą, niż myśliwiec MiG-19. Wzrost efektywności zamierzano osiągnąć drogą zwiększenia prędkości i wysokości lotu, poprawy charakterystyk wznoszenia oraz rozpędzania, zwiększenia zakresu rozporządzalnych i poprawy charakterystyk eksploatacyjnych. Do obniżenia ceny prowadziło przyjęcie układu jednosilnikowego z małogabarytowym silnikiem o dużym ciągu w połączeniu z minimalnymi rozmiarami płatowca i uzyskaniem niskich nakładów na eksploatację. Kluczem do sukcesu był wybór układu aerodynamicznego ze skrzydłem trójkątnym, ale nim do tego doszło zdecydowano się zbudować dwa prototypowe samoloty myśliwskie ze skrzydłem trójkątnym i skośnym, z jednakowym napędem i przeprowadzić ich próby porównawcze.

Geneza
Propozycja budowy jednomiejscowego lekkiego myśliwca ze skrzydłem trójkątnym i turbinowym silnikiem odrzutowym AM-11 (opracowywanym jednocześnie przez doświadczalne biuro konstruktorskie kierowane przez Aleksandra Aleksandrowicza Mikulina) o ciągu maksymalnym 4000 kG i maks. z dopalaniem – 5000 kG, była przedstawiona przez A. I. Mikojana ministrowi przemysłu lotniczego P. W. Dementiewowi, latem 1953 r. W ślad za tym, minister skierował pismo do ministra obrony ZSRR marszałka W. A. Bułganina: „Trójkątne skrzydła, mają mały opór, umożliwiają uzyskanie prędkości rzędu 1700–2000 km/h i, dzięki konstrukcyjnym przewagom, pozwalają dodatkowo rozmieścić paliwo w skrzydłach, co zwiększy zasięg i długotrwałość lotu. Samolot t. Mikojana ze wskazanym silnikiem ma prędkość maksymalną 1750 km/h, czas naboru wysokości 10 000 m – 1,2 min i zasięg rzędu 2500–2700 km. Uwzględniając, że zbudowanie samolotu w nowym układzie ze skrzydłem trójkątnym jawi się jako kolejny etap w rozwoju techniki lotniczej, proszę Was o rozpatrzenie przedstawionego projektu Postanowienia i o wniesienie go do rozpatrzenia przez Radę Ministrów ZSRR”. Samoloty myśliwskie rodziny Je zaczęto tworzyć na podstawie postanowienia Rady Ministrów ZSRR z 9 września 1953 r. (w tym dniu wyszło postanowienie o budowie silnika AM-11) i postanowienia ministerstwa przemysłu lotniczego, wydanego w dwa dni później „O zbudowaniu frontowego myśliwca ze skrzydłem trójkątnym t. Mikojana”, w którym szczegółowo mówiono: „W celu dalszego zwiększenia danych lotno-technicznych i przyswojenia nowego układu myśliwców Rada Ministrów ZSRR postanowieniem z 9 września 1953 r. zobowiązuje ministra przemysłu lotniczego (t. Dementiewa) i głównego konstruktora t. Mikojana do zaprojektowania jednomiejscowego myśliwca frontowego ze skrzydłem trójkątnym i jednym turbinowym silnikiem odrzutowym AM-11 konstrukcji t. Mikulina o ciągu 5000 kG z dopalaniem”. Dokument przewidywał, żeby prędkość maksymalna myśliwca przy pracy silnika z dopalaniem była nie mniejsza niż 1750 km/h na wysokości 10 000 m, czas naboru tej wysokości – 1,2 min, a pułap praktyczny sięgał 18 000–19 000 m. Jednocześnie wymagano od niego zasięgu nie mniejszego niż 1800 km i 2700 km przy locie na wysokości 15 000 m bez wykorzystania dopalania w silniku oraz długości rozbiegu i dobiegu nie większych (odpowiednio) niż 400 m i 700 m. Samolot miał być dopuszczony do eksploatacji z utwardzonych lotnisk gruntowych. Jego uzbrojenie miały stanowić 3 działka NR-30 kal. 30 mm i 16 niekierowanych pocisków rakietowych kal. 57 mm. Układ celowniczy miał tworzyć żyroskopowy celownik optyczny sprzężony z dalmierzem radiolokacyjnym. Pierwszy prototyp myśliwca (z dwóch założonych do zbudowania) miał być przedstawiony do prób państwowych w marcu 1955 r. Ponieważ silnik AM-11 był dopiero rozwijany i nie był dopuszczony do badań w powietrzu, aby nie wstrzymywać prac, czasowo zdecydowano się sięgnąć po sprawdzony (z MiG-19) silnik RD-9B (ciąg maksymalny 2600 kG i maks. z dopalaniem 3250 kG). W sierpniu 1954 r. w dokumentach ministerstwa przemysłu lotniczego po raz pierwszy jest mowa o projekcie myśliwca A. I. Mikojana (z silnikiem RD-9B), zadanego postanowieniem Rady Ministrów ZSRR z 9 września 1953 r. Otrzymał on oznaczenie Je-1. Projektu Je-1 jednak nie ukończono, przyczyną były problemy z budową i badaniami skrzydła trójkątnego. Jednocześnie nie wszyscy byli do niego przekonani. W tych warunkach A. I. Mikojan, nie przerywając prac nad prototypem samolotu myśliwskiego ze skrzydłem trójkątnym, zdecydował o budowie prototypu myśliwca ze skrzydłem skośnym. Otrzymał on oznaczenie Je-2.