Śmigłowce SH-90A w Siłach Morskich Włoch

Davide Daverio

Śmigłowce SH-90A

w Siłach Morskich Włoch

NH-90 to najbardziej zaawansowany z obecnie produkowanych europejskich śmigłowców. Dzięki systemowi sterowania fly-by-wire i czteroosiowemu autopilotowi jest to maszyna jedyna w swoim rodzaju. Powstają dwie wersje tej konstrukcji – jedna jest przeznaczona do transportu taktycznego, druga natomiast do działań na morzu. Śmigłowiec został zaprojektowany przez międzynarodowe konsorcjum NHIndustries, na które składają się firmy takie jak AgustaWestland (Włochy), Eurocopter (Francja, Niemcy) oraz Fokker (Holandia). NHI ma czternastu klientów na trzech różnych kontynentach.

Włoski rząd zamówił obie wersje śmigłowca – 60 sztuk wersji do transportu taktycznego TTH (Tactical Transport Helicopter) dla Lotnictwa Sił Lądowych (Aviazione dell’Esercito) oraz 10 sztuk dla Marina Militare (Sił Morskich), jednocześnie 46 sztuk wersji NFH (NATO Frigate Helicopter), stacjonującej na okrętach, zamówiono dodatkowo dla marynarki.

Wprowadzenie do służby wersji morskiej opóźniło się, głównie z powodu przeciągania się czasu opracowania oprogramowania awioniki dostosowanej do działań nad akwenami morskimi, ponieważ korzysta ona z wielu złożonych systemów niezbędnych do zwalczania okrętów podwodnych i nawodnych. Siły Morskie Włoch, oraz Królewskie Siły Morskie Holandii (Koninklijke Marine) zamówiły wersje z podobnymi ujednoliconymi systemami, nieco jednak różniącymi się od wersji wybranej przez siły morskie Francji i Norwegii.

Siły Morskie Włoch otrzymały pierwszy egzemplarz śmigłowca, oznaczony SH-90A (numer boczny 3-04, numer seryjny MM81580, numer seryjny producenta HITN-04) 15 czerwca 2011 r. Dostarczono go 5. Grupie Śmigłowcowej Sił Morskich do bazy MariStaEli Luni w mieście Sarzana w rejonie Liguria. Dwie następne maszyny, o numerach bocznych 3-05 i 3-06 dostarczono do końca 2011 r. Maszyny te są skonfigurowane w tzw. standardzie MOC (Meaningful Operational Capability), wyposażono je w mniej systemów uzbrojenia i czujników w stosunku do wersji FOC (Full Operational Capability). Decyzja by dostarczyć maszyny z jeszcze niekompletną awioniką była motywowana potrzebą jak najszybszego rozpoczęcia szkolenia załóg i obsługi naziemnnej i w tym samym czasie opracowania optymalnych procedur operacyjnych, jakie byłyby stosowane w służbie nowego śmigłowca. Technologiczna różnica pokoleń między SH-90A i starszym śmigłowcem Agusta Bell AB-212ASW jest ogromna, nie tylko ze względu na zaawansowane wyposażenie zadaniowe, ale także z uwagi na mniejszą ilość pracy, jakiej śmigłowiec wymaga od załogi. Dzięki dodatkowemu systemowi kontroli lotu, w pełni zintegrowanemu z wiropłatem, pilot może poświęcać mniej swojej uwagi na opanowanie maszyny.

Samo sterowanie śmigłowcem również znacząco różni się od poprzedniej maszyny. Dowódca 5. Grupy Śmigłowcowej Sił Morskich, komandor Gregoretti mówi: SH-90 jest niesamowicie stabilny i jednocześnie bardzo zwrotny w każdych warunkach lotu. Sterowanie jest bardzo precyzyjne i czułe. Muszę stwierdzić, że inżynierowie NHIndustries zaprojektowali i stworzyli wysoce zaawansowaną maszynę jeśli chodzi zarówno o sterowanie, jak i integrację awioniki i czujników. Charakterystyka ta oznacza, że pilot może poświęcić więcej uwagi wykonywanej misji i brać aktywnie udział w jej planowaniu.

Jednostka to obecnie 6 pilotów o statusie LCR (Limited Combat Ready). Ten status trzech z nich otrzymało przechodząc szkolenie u producenta. Trzej piloci, posiadający ww. status pochodzą z Centro Sperimentale Aeromarittimo (Aero-Maritime Experimental Center – Aero-Morskie Centrum Doświadczalne) zlokalizowanego w Luni. Szkolenie pilotów, koordynatorów taktycznych TACCO (Tactical Coordinators) oraz operatorów czujników SENSO (Sensors Operators) przewiduje wstępną fazę teoretyczną, trwający 5 tygodni tzw. kurs naziemny, w czasie którego załogi uczą się podstawowych procedur obsługi śmigłowca. Kolejna faza nosi nazwę Treningu Morskiego Systemu Zadaniowego – NMST (Naval Mission System Trainer), angażuje ona zarówno pilotów jak i operatorów, co ma ogromne znaczenie – załoga po ukończeniu tej fazy jest w stanie obsługiwać wszystkie systemy śmigłowca.

Przeszkolenie na typ, prowadzone przez pracowników firmy AgustaWestland, to 20 godzin lotu dla pilotów i 10 godzin dla operatorów. Wraz ze szkoleniem przedtaktycznym (Pre-Tactical Training), istotnym dla integracji całej załogi w obsłudze uzbrojenia SH-90A jest szkolenie praktyczne. Dzięki pełnej integracji wyposażenia zadaniowego z systemem kontroli lotu pilot także bierze udział w takim samym szkoleniu jak operatorzy – może on obsługiwać system kontroli taktycznej TCS (Tactical Control System) w trakcie misji, zastępując operatorów, jeśli to konieczne. Nie może on jedynie obsługiwać sonaru, z uwagi na typ pracy i zaangażowanie umysłowe wymagane do poprawnej analizy sygnałów przezeń podawanych.

Pełna wersja artykułu w magazynie Lotnictwo 5/2013