Mirage III cz. V – użytkownicy zagraniczni, wersje licencyjne i modernizacje
![Mirage III cz. V – użytkownicy zagraniczni, wersje licencyjne i modernizacje](files/2019/Lotnictwo/4-5-2019/mirage.jpg)
Michał Gajzler
Samoloty Mirage III oraz ich warianty pochodne odniosły znaczny sukces eksportowy, stając się jedną z najlepiej rozpoznawalnych maszyn w historii lotnictwa. W dużej mierze było to związane z udziałem w działaniach wojennych na Bliskim Wschodzie. W praktyce nie był to jedyny powód ich popularności. Wśród użytkowników samolotów rodziny Mirage znalazły się bowiem kraje z Ameryki Południowej, Afryki, Europy, a także Australia.
Hiszpania
W 1968 roku na zakup 24 egzemplarzy Mirage IIIEE (lokalne oznaczenie C.11) oraz sześciu dwumiejscowych Mirage IIIDE (lokalne oznaczenie CE.11) zdecydowały się Siły Powietrzne Hiszpanii, Ejército del Aire. Co ciekawe przymiarki do zakupu nowych myśliwców mających zastąpić używane w hiszpańskim lotnictwie samoloty F-86F Sabre trwały dość długo. Proces wyboru nowych myśliwców zainicjowano bowiem jeszcze w 1962 roku. Pierwotnie liczba zamawianych Mirage IIIEE miała być większa, planowano zakup 30 egzemplarzy, lecz ze względów finansowych liczbę zakontraktowanych samolotów w wersji jednomiejscowej ograniczono jednak do 24. Zamówione maszyny pierwotnie miały trafić do Armée de l'air, stąd też ich dostawy zrealizowano stosunkowo sprawnie, rozpoczynając je w 1970 roku. Już w 1971 roku utracono dwumiejscowego Mirage IIIDE, który został stosunkowo szybko zastąpiony przez dodatkowy egzemplarz zakupiony we Francji.
W połowie lat 80. podjęto decyzję o przeprowadzaniu modernizacji pozostałych w służbie Mirage. Miało to wynikać z obaw przed znaczącym zmniejszeniem liczebności Ejército del Aire. Należy zaznaczyć, że już wtedy rozważano wycofanie samolotów wraz z rozpoczęciem dostaw samolotów F/A-18A/B.
Początkowo strona hiszpańska podjęła rozmowy z izraelską firmą IAI. Po pewnym czasie do rywalizacji o hiszpański kontrakt modernizacyjny przystąpił również producent samolotów, Dassault. Propozycja izraelska zakładała większy udział przemysłowy firm hiszpańskich (60%) niż w przypadku oferty francuskiej (40%), jednak ta ostatnia dysponowała silnym wsparciem politycznym. Ostatecznie podjęto decyzję o zastosowaniu innego modelu. Modernizacja miała zostać zrealizowana przez joint venture CASA (25% udziałów) i Cesela (75% udziałów), IAI występowała zaś w roli konsultanta. Zgodnie z poczynionymi pod koniec lat 80. ustaleniami modernizacji do standardu określanego mianem C.11M miało zostać poddanych 18 Mirage IIIEE oraz pięć Mirage IIIDE. Program miał być zrealizowany w latach 1989–1994. Założenia modernizacji przewidywały przede wszystkim instalację radaru AN/APQ-159, zmianę aranżacji kokpitu na układ wzorowany na rozwiązaniach zastosowanych w F/A-18A/B (w tym wymianę części klasycznych przyrządów na dwa wyświetlacze wielofunkcyjne), zabudowę nowego wyświetlacza HUD oraz wyrzutników flar i dipoli AN/ALE-40, a także nowych systemów ostrzegania przed opromieniowaniem radarem. Ponadto przewidywano integrację nowego uzbrojenia, w tym pocisków AIM-9L, AGM-65 oraz AGM-54. Przewidywano integrację zasobnika celowniczego oraz zasobników zakłócających. Modernizowane samoloty miały otrzymać nowe systemy nawigacyjne, istniała ponadto możliwość integracji zasobników do podawania paliwa w powietrzu. Pomimo przekazania pierwszego samolotu do modernizacji jeszcze w 1989 roku program został jednak ostatecznie anulowany dwa lata później. Hiszpańskie Mirage pozostały w linii do 1992 roku, kiedy ostatecznie wycofano je z eksploatacji. Wycofane samoloty zeskładowano. Kilka lat później, w 1995 roku, 22 Mirage IIIEE oraz dwa Mirage IIIDE sprzedano do Pakistanu. Transakcja ta była częścią pakistańskiego programu ROSE.
Pełna wersja artykułu w magazynie Lotnictwo 4-5/2019