Mitsubishi A6M nad Południowym Pacyfiku. Cz. I

Krzysztof Zalewski

Zakończona niepowodzeniem ofensywa powietrzna na Wyspach Salomona, prowadzona w okresie sierpień–listopad 1942 roku, wyczerpała siły lotnictwa japońskiej marynarki wojennej. Wobec braku perspektywy osiągnięcia sukcesu podjęto decyzję o wycofaniu się z Guadalcanalu, a przetrzebione formacje cesarskiego lotnictwa otrzymały zadanie osłony ewakuacji sił lądowych. Kryzys japońskiego lotnictwa morskiego nałożył się na systematyczny wzrost sił przeciwnika. Amerykanie przestali koncentrować się na obronie Guadalcanalu i przeszli do działań ofensywnych. Coraz częściej japońscy myśliwcy musieli więc wykonywać loty na przechwycenie amerykańskich formacji bombowych atakujących japońskie bazy na innych wyspach archipelagu Salomonów. Po stronie wschodzącego słońca główną rolę wciąż odgrywały samoloty myśliwskie Mitsubishi A6M Zero, które coraz częściej musiały mierzyć się z najnowszymi amerykańskimi myśliwcami, przeciwnik końcem 1942 roku wprowadził bowiem do akcji dwusilnikowe Lockheed P-38 Lightning z grup myśliwskich USAAF, a w lutym 1943 roku jednosilnikowe Chance Vought F4U Corsair z dywizjonów myśliwskich USMC.

Styczeń

Na początku 1943 roku na obszarze Nowa Brytania–Nowa Gwinea nadal skoncentrowanych było wiele jednostek myśliwskich uzbrojonych w myśliwce A6M Zero. Na skutek poniesionych strat ich stany ilościowe dalece odbiegały jednak od etatowych. W Rabaul i okolicznych bazach stacjonowały następujące grupy powietrzne (Kokutai): 204., 252., 253., 582. GP oraz Grupa Powietrzna lotniskowca Junyo. W połowie grudnia 1942 roku do Japonii wycofano wyczerpany walką dywizjon myśliwski z grupy lotniczej lotniskowca Hiyo. Jednostka 18 grudnia dotarła do bazy Saeki, gdzie podjęto odtwarzanie gotowości bojowej.

Jednocześnie trwało przekazywanie odpowiedzialności siłom powietrznym Cesarskiej Armii Lądowej za obszar Nowej Gwinei. Przebazowano tam początkowo 11., a później 1. Pułk (Sentai), uzbrojone w myśliwce Nakajima Ki-43. Jednostki myśliwskie marynarki ograniczały zaś swój wysiłek do osłony zaopatrzeniowych konwojów morskich zmierzających na Nową Gwineę.

Od początku 1943 roku Amerykanie wznowili naloty bombowe na Rabaul, Nową Georgię oraz bazę w Lae. 5 stycznia sześć B-17 z 43. GB i sześć B-24 z 90. BG bombardowało Rabaul. Broniące bazę A6M i armijne Ki-43 zestrzeliły dwie maszyny. Na pokładzie B-17F o numerze seryjnym 41-24458 dowódcy 64. BS, mjr. Allena Lindberga, znajdował się przedwojenny współtwórca koncepcji lotnictwa strategicznego, aktualny dowódca lotnictwa bombowego 5. USAAF, gen. Kenneth N. Walker, który zginął wraz z całą załogą. Z kolei ciężko uszkodzony B-17F, nr ser. 41-23538, z 403. DB wodował w pobliżu wyspy Urasi, a jego załoga została uratowana przez Catalinę RAAF.

6 stycznia nad konwojem zmierzającym do Lae na Nowej Gwinei klucz A6M3 z 582. Grupy Powietrznej zestrzelił wykonujący lot rozpoznawczy samotny bombowiec B-24 Liberator z 90. Grupy Bombowej,. Załoga por. Waltera Higginsa przymusowo wodowała w rejonie wyspy Islet. Tego samego dnia w walce nad Buin piloci 204. Grupy Powietrznej zestrzelili dwa P-38 z 339. FS. osłaniające rozpoznawczego B-17. W zestrzelonych Lightningach zginęli por. Hilken i por. Dinn.

Następnego dnia Amerykanie atakowali wykryty konwój. Spodziewając się silnego oporu, do walki skierowano uzbrojone w bomby myśliwce z 35. i 49. FG. Przeciw nim walczyły głównie armijne myśliwce z 11. Pułku Myśliwskiego. Utracił on kilka maszyn w walce z 39. FS z 35. FG. W kolejnej akcji w zatoce Markham siły armijne wzmocniły myśliwce A6M3 z 582. Grupy Powietrznej. W walce powietrznej z P-40 z 8. FS z 49. FG obok kilku armijnych Ki-43 utracono A6M3 pilotowanego przez bosm. mata Susumu Osutki. Po stronie przeciwnika odnotowano natomiast utratę myśliwca P-40 pilotowanego przez ppor. Eugene’a Dickeya. 8 stycznia japoński konwój dotarł do Lae, ale nadal był atakowany. Główny ciężar walk nadal spoczywał na 11. Pułku Myśliwskim, choć w walkach obronnych uczestniczyły również myśliwce marynarki. Tego dnia myśliwcy z 35. FG w trzech starciach nad Lae odnotowali zestrzelenie 13 Ki-43 i trzech A6M.

8 i 9 stycznia japońscy myśliwcy odpierali kolejne ataki, uszkadzając kilka bombowców B-24. Tego drugiego dnia piloci z Junyo zestrzelili Liberatora załogi por. Daytona Altmana, który po ośmiu atakach myśliwców spadł do morza. W odpieraniu ataków na morskie konwoje szczególnie aktywny był właśnie dywizjon myśliwski z Grupy Powietrznej lotniskowca Junyo, który do połowy stycznia 1943 roku operował z bazy Wewak na Nowej Gwinei. 20 stycznia myśliwce z tej jednostki rozbiły formację B-24 z 90. Grupy Bombowej. Jako pierwszy nad japońskim lotniskiem Wewak pojawił się samolot załogi por. Jamesa McMurria z 321. BS 90. BG. Zbombardował japońskie lotnisko, lecz został zestrzelony przez myśliwców z Junyo podczas odwrotu. W odpowiedzi przeciwnik wysłał pięć kolejnych Liberatorów z 90. BG z misją uderzeniową. Skoncentrowane ataki japońskich myśliwców spowodowały, że wszystkie uczestniczące w ataku bombowce zostały uszkodzone, a dwa z nich, załóg mjr. Faulknera i por. Cooka, ledwo zdołały powrócić. Amerykańscy strzelcy pokładowi zgłosili zestrzelenie 18 myśliwców, w tym sześciu prawdopodobnie, lecz straty japońskie były znacznie niższe.

Pełna wersja artykułu w magazynie Lotnictwo 12/2020