Modernizacja fińskich sił zbrojnych

Michał Gajzler

W ciągu ostatnich dwóch lat doniesienia medialne związane z modernizacją Sił Obrony Finlandii (Puolustusvoimat) zostały zdominowane przez informacje związane z programami zakupu nowych korwet wielozadaniowych (Program Squadron 2020) oraz wyborem następców samolotów bojowych F/A-18C/D Hornet (program HX). O ile faktycznie są to największe obecnie fińskie przedsięwzięcia modernizacyjne, tak ze względu na ich wartość jak i skalę towarzyszących im wyzwań organizacyjnych i technicznych, to nie można jednak pominąć szeregu mniejszych przedsięwzięć, które zostały zrealizowane, lub też rozpoczęte w ostatnich latach. Warto również mieć świadomość skali wyzwań czekających Puolustusvoimat i fińskie Ministerstwo Obrony w kolejnych kilkunastu lat. Te związane będą zarówno z koniecznością pokoleniowej wymiany sprzętu opancerzonego wojsk lądowych, jak i planowanymi zmianami organizacyjnymi.

Rządowy Raport o Obronności

Opublikowany na początku września bieżącego roku fiński Rządowy Raport o Obronności charakteryzuje sytuację w regionie, jak i ogólnie w Europie jako niestabilną. Autorzy raportu odnotowują naruszenia norm prawa międzynarodowego, zaznaczając, że sytuacja ta szczególnie dotyka mniejsze kraje. Wprost zwraca się uwagę na ryzyko, które stwarza dla Finlandii skłonność Federacji Rosyjskiej do użycia rozwiązań siłowych oraz dążenie do zapewnienie sobie „strategicznej głębi i szerokiego obszaru operacyjnego, sięgającego od regionów arktycznych po Morze Czarne i Śródziemne”, przy czym centralną częścią tej większej przestrzeni są Europa Północna i region Morza Bałtyckiego. Autorzy raportu wskazują również na konsekwencje rywalizacji mocarstw na Dalekiej Północy. Podkreślają także konieczność utrzymania linii komunikacyjnych na Morzu Północnym, Atlantyku oraz sąsiadujących z Finlandią rejonach arktycznych. Fiński rząd z rosnącą troską ma też obserwować wpływ Chin na kwestie bezpieczeństwa na świecie. Równocześnie zwraca się uwagę na kluczowe znaczenie, jakie mają dla zapewnienia bezpieczeństwa europejskiego relacje ze Stanami Zjednoczonymi. Autorzy przywoływanego dokumentu zwracają dodatkowo uwagę na rozmywanie się granicy między normalnymi warunkami czasu pokoju, a różnymi typami konfliktów, z tymi zbrojnymi jako ostatnie ich stadium. Zwraca się również uwagę na zwiększoną nieprzewidywalność starć zbrojnych.

Fiński resort obrony odnotowuje fakt zwiększania stopnia gotowości sił zbrojnych państw regionu, a także postępującą modernizację ich wyposażenia. W szczególności akcentowane jest postępowanie Norwegii i Szwecji. Zwraca się również fakt na położenie w tych krajach nacisku na zwiększenie liczebności sił w czasie wojny, rozwijanie poboru, a także wagę przykładaną do organizacji systemów dowodzenia i kontroli. W tym przypadku podnoszone są kwestie zwiększenia gotowości i zdolności do prowadzenia ciągłych operacji. Zauważane są również wysiłki państw bałtyckich, zarówno jeśli chodzi o zdolności własnych sił zbrojnych jak i rozwój współpracy w ramach struktur NATO. O ile wspomniane kraje nie stanowią jednak zagrożenia dla Finlandii, to odmienna sytuacja ma oczywiście miejsce w przypadku Federacji Rosyjskiej. Odnotowuje się tu fakt zwiększania potencjału wojskowego w regionach bliskich fińskiej granicy oraz ogólnie rzecz ujmując u zachodnich granic Federacji Rosyjskiej. Zwraca się uwagę na postępującą modernizację wyposażenia sił zbrojnych Federacji Rosyjskiej, ale również na wdrożenie procedur operacyjnych powstałych na bazie działań bojowych prowadzonych w ostatnich latach. Fińscy zauważają rosyjskie przyspieszenie procesów decyzyjnych, a także zwiększenie stopnia gotowości jednostek. Równocześnie dostrzegane są działania NATO na rzecz kolektywnej obrony oraz zwiększenia potencjału odstraszania i gotowości własnych sił.

Raport zwraca uwagę na pogłębianie przez Finlandię współpracy w sferze obronnej, w szczególności z krajami w regionie Morza Bałtyckiego. Obejmuje ona zarówno kwestie i projekty szkoleniowe, jak i zagadnienia związane z utrzymaniem świadomości sytuacyjnej czy pozyskiwaniem różnego rodzaju systemów uzbrojenia.

Wśród fundamentów obrony kraju wymieniany jest, co warte odnotowania, pobór. Według Ministerstwa Obrony tylko pobór zapewnia w fińskich warunkach możliwośćprzeszkolenia wystarczającej liczby żołnierzy do wypełniania zadań stawianych przed Siłami Zbrojnymi, a także zapewnia przygotowanie rezerw. Jest to o tyle zrozumiałe, że przyjęta przez fińskie Ministerstwo Obrony liczebność armii w warunkach wojennych została zwiększona do 280 tys. żołnierzy.Rządowy Raport o Obronności przynosi również istotne informacje w zakresie planowanej reformy strukturPuolustusvoimat, a w praktyce Maavoimat (Wojska Lądowe). W obecnych strukturach wyróżnia się siły manewrowe (czyli jednostki operacyjne na których spoczywa kluczowa rola w ewentualnym konflikcie zbrojnym), siły regionalne i lokalne. W przyszłości siły mają zostać podzielone na operacyjne i lokalne. Te ostatnie będą wykorzystywane do tworzenia ogólnokrajowych zdolności obronnych, umożliwienia efektywnego użycia sił operacyjnych oraz do zabezpieczenia funkcji istotnych dla społeczeństwa i obronności. Siły operacyjne mają być wykorzystywane do realizacji bardziej wymagających zadań. Jeszcze w 2025 roku powinno dojść do wzmocnienia sił lokalnych poprzez włączenie w ich skład większości przekształconych sił regionalnych. Równocześnie zwiększone ma zostać znaczenie sił operacyjnych, ich możliwości oraz stopień gotowości. Za tym zaś idzie modernizacja wyposażenia. 

Pod pancerzem i na gąsienicach

Jak zaznaczono na wstępie, fińskie wojska lądowe wciąż stoją przed poważniejszymi zmianami sprzętowymi. Co prawda w ostatnich latach zrealizowano szereg programów modernizacyjnych, które objęły przede wszystkim bwp BMP-2 oraz transportery XA-180. Modernizacja niebawem czeka również bwp CV9030. W tym ostatnim przypadku, w czerwcu bieżącego roku, Minister Obrony Finlandii, Antti Kaikkonen, poinformował o upoważnieniu Dowództwa Logistycznego Sił Obronnych (Logistiikkalaitos) do rozpoczęcia realizacji programu modernizacji. Pozwoli on na dalszą eksploatację wspomnianych wozów w kolejnej dekadzie. Maavoimat eksploatują obecnie 102 egzemplarze CV9030, będące przedstawicielami drugiej generacji tego wozu. Bwp tego typu, uzbrojone w armaty automatyczne kal. 30 mm Mk44 Bushmaster II zostały zakupione w Szwecji w latach 2002-2007. Modernizacja zostanie przeprowadzona przez BAE Systems Hägglunds Ab przy udziale Millog Oy. O ile prototypowy wóz zostanie zmodernizowany w Szwecji, to prace przy pozostałych zostaną przeprowadzone w Finlandii, a ich zakończenie planowane jest na 2026 rok. Wartość kontraktu została oszacowana na 33 mln EUR, a zakres planowanych prac nie jest szeroki. Przy czym modernizacja ma pozwolić na przeprowadzenie zmian, o szerszym już zakresie, w późniejszym terminie. Obecne modyfikacje mają na celu przede wszystkim usprawnienie eksploatacji i poprawę niezawodności CV9030. Modernizacji podlegać ma także oprogramowanie systemów komputerowych wozu.

Jeszcze w 2015 roku rozpoczęto program modernizacji zakupionych w latach 1988-1992 bwp BMP-2. Obecnie w służbie pozostaje wciąż 100 ze 104 zakupionych wozów. Kontrakt na realizację prac modernizacyjnych otrzymała firma Conlog Oy. Termin ich zakończenia wyznaczono na 2019 rok. Wprowadzone modyfikacje objęły m.in. instalację nowych radiostacji. Bwp wyposażono również w zmodyfikowane systemy obserwacyjno–celownicze z kamerą termowizyjną, nowe przyrządy obserwacyjne otrzymał także kierowca. Zmianom poddano zawieszenie modernizowanych wozów, a także systemy ogrzewania w przedziale desantu. BMP-2 wyposażono w kamuflaż wielospektralny (panele mające także możliwość poprawy opancerzenia pojazdu) dostarczony przez polską Grupę Lubawa. O ile zachowano oryginalną wieżę oraz uzbrojenie w postaci armat automatycznych 2A42 kal. 30 mm, to jednak w lutym 2018 roku doszło do zawarcia umowy ze słowacką firma ZTS Special na dostawy nowych armat (umowa obejmowała dostawę dziewięciu armat z opcją na kolejne 91 egzemplarzy z terminem w latach 2018-2021). Na zmodernizowanych wozach pojawiły się również dodatkowe zasobniki na wyposażenie, zmieniono układ wydechowy silnika. Wprowadzony też został nowy celownik przeciwlotniczy oraz nóż do cięcia przewodów. Zmodernizowane wozy otrzymały oznaczenie BMP-2MD. Wprowadzone zmiany spowodowały wzrost masy z 13 000 kg do 13 500 kg, dodatkowo o 100 mm zwiększyła się również szerokość wspomnianych wozów. Całkowita wartość przeprowadzonych prac sięgnęła 35 mln EUR. Po przeprowadzonej modernizacji fińskie BMP-2MD mają pozostać w służbie do lat 30. obecnego wieku. Jak na razie nie ujawniono planów dotyczących ich ewentualnego następcy.

Pełna wersja artykułu w magazynie NTW 10/2021