Modernizacja Forze Armate Italiane w latach 2017-2019
Tomasz Kwasek
Siły Zbrojne Włoch – Forze Armate Italiane – podlegały w ostatnich dziesięciu latach znacznym redukcjom, uzasadnianym potrzebą redukcji zbędnego personelu i sprzętu wojskowego oraz stanem bezpieczeństwa zewnętrznego kraju po zakończeniu zimnej wojny, ocenianym jako coraz lepszy. Przykładowo, o ile w 2001 roku liczba żołnierzy włoskiej armii wynosiła prawie 300 tys. żołnierzy, o tyle dekadę później już 190 tys. żołnierzy. Obserwowane jednak od kilku lat negatywne zmiany środowiska bezpieczeństwa europejskiego i światowego spowodowały dewaluację opartych na takich przesłankach koncepcjach obronności wielu państw, w tym także Włoch. Poniższy tekst jest próbą przedstawienia planów rozwoju włoskich sił zbrojnych w ciągu następnych trzech lat, ze szczególnym uwzględnieniem programów związanych z modernizacją techniczną Forze Armate Italiane.
Włoski budżet obronny w latach 2017-2019
Stanowiący podstawę planowania finansowego w zakresie obronności, rządowy Wieloletni Dokument Programowy, czyli D.P.P. (Documento Programatico Pluriennale), na lata 2017-2019 został przedstawiony włoskiemu parlamentowi dopiero we wrześniu br. D.P.P. zawiera m.in. skonsolidowane dane na temat budżetu włoskiego resortu obrony, wydatków na zadania związane z obronnością na 2017 rok z innych źródeł oraz informacje na temat finansowania programów zamówień obronnych w trzyletnim okresie 2017-2019. Budżet ministerstwa obrony Włoch na realizację zadań ustawowych wynosił w 2017 roku 20,269 mld EUR, co stanowi równowartość 1,19% Produktu Krajowego Brutto. W kolejnych latach kwoty przeznaczone bezpośrednio na resort obrony nie ulegną większym zmianom i wyniosą: w 2018 roku 20,061 mld EUR (1,14% PKB) i w 2019 roku – 20,023 mld EUR (1,11% PKB). W odniesieniu do 2008 roku (21,132 mld EUR i 1,35% PKB) jest to spadek o 854 mln EUR. W tych łącznych kwotach mieszczą się jednakże środki w wysokości 6,520 mld EUR na tzw. funkcje ochrony terytorium, w tym głównie na włoską żandarmerię wojskową, Karabinierów (Arma dei Carabinieri), która realizuje szerokie spektrum zadań związanych z obronnością, porządkiem i bezpieczeństwem publicznym. W ramach funkcji ochrony terytorium finansowane są m.in. zapewnianie bezpieczeństwa przedstawicielstw dyplomatycznych, urzędów konsularnych i pracowników wojskowych za granicą oraz inne zadania o charakterze ściśle wojskowym realizowane przez organy państwowe, ale także program poprawy bezpieczeństwa na drogach. W ramach tej funkcji 94,3% kwoty łącznej, tj. 6145,7 mln EUR, przeznaczono w 2017 roku na finansowanie personelu żandarmerii (w br. jest to 102344 funkcjonariuszy), natomiast na bieżące funkcjonowanie i inwestycje preliminowano odpowiednio 5,3%, tj. 345,8 milionów EUR i 0,4%, czyli 28,3 mln EUR. Dodatkowo do tych kosztów należy doliczyć środki na tzw. działania zewnętrzne w wysokości 141,1 mln EUR, które obejmują zadania istotne dla obronności i bezpieczeństwa państwa, ale nie są bezpośrednio związane z wypełnieniem zadań instytucjonalnych przez siły zbrojne, m.in. zaopatrzenie w wodę mniejszych wysp, transport lotniczy i ewakuację medyczną MEDEVAC w nagłych wypadkach, odszkodowania związane z nakładaniem przez państwo służebności wojskowych, opłaty za funkcjonowanie satelity meteorologicznego METEOSAT, uczestnictwo w organizacji EUMETSAT (European Organisation for the Exploitation of Meteorological Satellites), czy środki na tzw. funkcje pomocnicze, o wartości 396,5 mln EUR, obejmujące dofinansowanie emerytur i rent. Koszty tej ostatniej funkcji w 2018 roku wzrosną do 399,5 mln EUR, a w 2019 roku do 400,5 mln EUR.
Do puli budżetowej resortu obrony włączyć należy także koszty zadań związanych z finansowaniem misji zagranicznych sił zbrojnych w wysokości 997,2 mln EUR, pokrywane z funduszy ministerstwa gospodarki i finansów M.E.F. (Ministero dell’Economia e delle Finanze), których efektem – jak wskazuje resort obrony – jest zwiększenie gotowości bojowej oraz poziomu wyszkolenia pododdziałów. Najwięcej na ten cel przeznaczono w 2011 roku – 1,497 mld EUR – od kilku lat odnotowywany jest spadek finansowania kontyngentów zagranicznych. Budżet ministerstwa obrony wspierany jest również przez środki Ministero dello Sviluppo Economico na realizację programów zamówień publicznych w dziedzinie obronności, badania naukowe i technologiczne. Wkład funduszy Mi.S.E. w tym zakresie wzrósł znacznie w porównaniu z 2008 rokiem – z 1,515 mld EUR do około 2,566 mld EUR w 2017 roku.
Łącznie zatem środki na zadania związane z obronnością wyniosły w 2017 roku 23478,8 mln EUR, w porównaniu do 23656,6 mln EUR. Z tych kwot na tzw. funkcję obronną, w której mieści się finansowanie sił zbrojnych, przeznaczono w 2017 roku kwotę 13211,8 mln EUR, tj. zbliżoną do tej z 2016 roku, kiedy preliminowano 13360,4 mln EUR. W porównaniu do 2008 roku odnotowano znaczny spadek, bo o 2,2 mld EUR, biorąc jednak pod uwagę stopę inflacji jest to prawie 4 mld EUR mniej. Wieloletni Dokument Programowy wskazuje, że istnieje potrzeba znacznego wzrostu kwot przeznaczonych na obronność do wartości odpowiadających 2% włoskiego PKB i zwiększenia nakładów na modernizację techniczną do 20% całości nakładów na obronność w perspektywie dziesięcioletniej, co byłoby zgodne z Walijską Deklaracją Transatlantycką „The Wales Declaration on the Transatlantic” przyjętą w czasie szczytu NATO w Newport we wrześniu 2014 roku.
Jeśli chodzi o poszczególne rozdziały wydatków – na zadania związane z utrzymaniem personelu przeznaczono w 2017 roku 9,799 mld EUR, tj. 74,2% całkowitego budżetu, na funkcjonowanie sił zbrojnych 1,272 mld EUR, czyli 9,6%, a wydatki inwestycyjne to 2,141 mld EUR, tj. 16,2% budżetu. Znaczny udział wydatków tzw. konsumpcyjnych w całości budżetu jest częściowo równoważony poprzez wkład z funduszy ministerstwa rozwoju gospodarczego na zdania inwestycyjne, jednak w porównaniu z 2008 rokiem wzrost wydatków na personel musi być dla włoskiego resortu niepokojący – 10 lat temu na ten cel przeznaczono jedynie 59% całości budżetu obronnego. Część wydatków przeznaczona na wydatki personalne ma pozwolić w ciągu następnych dwóch lat na utrzymanie liczebności armii na dotychczasowym poziomie. Tabele normatywne przewidywały na 2017 rok następujący podział personelu wojskowego Forze Armate Italiane według korpusów osobowych: 21618 oficerów, 46505 podoficerów starszych, 17786 podoficerów młodszych, 51948 szeregowych służby stałej VSP i 27668 szeregowych kontraktowych VFP, czyli łącznie 172657 żołnierzy. W porównaniu z 2016 rokiem o 319 zmniejszyła się liczba oficerów, o 2886 liczba podoficerów i o 322 szeregowych, w tym czasie przybyło 2026 podoficerów, szeregowych i podchorążych/elewów. Łączny bilans wynosi 1501 żołnierzy mniej w porównaniu do ub. roku, a oszczędności w tym zakresie mają sięgnąć 490 mln EUR rocznie. W 2019 roku łączna przewidywana liczebność Forze Armate Italiane to 170506 żołnierzy.
Pełna wersja artykułu w magazynie NTW 1/2018