Modernizacja techniczna Sił Zbrojnych RP w 2020 roku

Tomasz Dmitruk

Najważniejszym ubiegłorocznym wydarzeniem dotyczącym unowocześnienia polskiej armii było niewątpliwie podpisanie umowy na zakup samolotów F-35A Lightning II. Zabrakło natomiast oczekiwanych od kilku lat decyzji w sprawie rozpoczęcia wielu innych priorytetowych programów modernizacyjnych, w szczególności związanych z poprawą zdolności naziemnej obrony powietrznej i Marynarki Wojennej RP. Na realizację dostaw w ramach już zawartych kontraktów negatywny wpływ miała pandemia COVID-19. W artykule przedstawiona została ocena wybranych, w opinii autora najważniejszych, decyzji i działań dotyczących modernizacji technicznej Sił Zbrojnych RP w okresie od 1 stycznia 2020 roku do 31 grudnia 2020 roku.

Harpia

Po serii wypadków samolotów myśliwskich MiG-29 resort obrony podjął decyzję o przyspieszeniu pozyskania nowych wielozadaniowych samolotów bojowych (WSB) w ramach programu o kryptonimie Harpia. Poinformowano o tym 4 marca 2019 roku, a zakup ten uwzględniono w nowym Planie Modernizacji Technicznej Sił Zbrojnych RP na lata 2021–2035 (PMT). Zadanie otrzymało najwyższy priorytet i w związku z jego realizacją ustanowiono nowy Program Operacyjny (PO). Na podstawie niejawnej decyzji Nr Z-1/DPZ Ministra ON z dnia 27 marca 2019 roku zrezygnowano z dokończenia fazy analityczno-koncepcyjnej i postępowania w trybie konkurencyjnym, decydując się na pozyskanie 32 samolotów tzw. 5. generacji F-35A Lightning II od Stanów Zjednoczonych w procedurze FMS (Foreign Military Sales). Zapytanie ofertowe LoR (Letter of Request) wysłano 28 maja 2019 roku. Procedurę zakończyło 31 stycznia 2020 roku zawarcie umowy międzyrządowej LOA (Letter of Offer and Acceptance) PL-D-SAI, wycenionej na 4,6 mld USD (ok. 20,7 mld PLN brutto).

Polska zdecydowała się na wybór F-35 w wersji startującej i lądującej w sposób konwencjonalny CTOL (F-35A), dodatkowo wyposażonej w spadochron hamujący. Zamówione samoloty mają zostać dostarczone w latach 2024–2030 i powinny być wyposażone w najnowszy dostępny wariant oprogramowania oraz wyposażenia w wersji Block 4. Pierwszych sześć maszyn zostanie czasowo rozmieszczonych w latach 2024–2025 w jednej z baz lotniczych na terytorium Stanów Zjednoczonych, z przeznaczeniem do szkolenia. Przylot pierwszych samolotów do kraju przewidywany jest na przełomie 2025 i 2026 roku. Podjęto decyzję, że samoloty mają stacjonować w 32. Bazie Lotnictwa Taktycznego w Łasku, w której obecnie eksploatowane są samoloty F-16 Jastrząb. Wybór tej bazy ograniczyć ma koszty niezbędne do wykonania inwestycji w infrastrukturę i wyposażenie. Jeśli do 2024 roku wersja Block 4 nie wejdzie do produkcji (czego nie można wykluczyć, bowiem już dziś mowa o konieczności przesunięcia rozpoczęcia jej produkcji z 2024 na 2026 rok), to Polska w 2024 roku otrzyma samoloty w najnowszej wersji będącej wówczas w produkcji, które dopiero w kolejnych latach zostaną zmodernizowane do wersji Block 4.

Poza samolotami F-35A (wraz z silnikami), zawarta umowa obejmuje także: sprzęt do obsługi naziemnej samolotów, wyposażenie pilotów, pakiet szkoleniowy (w tym 8 symulatorów lotu), pakiet logistyczny, a także jeden zapasowy silnik F135-PW-100. Przedmiotem umowy nie jest natomiast dostawa uzbrojenia, którego zakup będzie wymagał dodatkowych nakładów. Osobne zamówienia będą także konieczne w celu zbudowania niezbędnej infrastruktury w bazie lotniczej w Łasku. Jak deklaruje MON, prace w tym zakresie rozpoczęły się już w 2020 roku i do chwili przylotu do Polski pierwszych F-35 mają zostać ukończone.

Dokonany zakup dwóch eskadr samolotów F-35 to istotny krok w kierunku wzmocnienia zdolności Sił Powietrznych, w szczególności w zakresie operowania w strefie chronionej przez nieprzyjacielskie systemy obrony powietrznej oraz zwalczania celów naziemnych i prowadzenia rozpoznania. Za negatywną stroną kontraktu należy uznać rezygnację z konkurencyjnego postępowania, utajnienie procesu decyzyjnego, w tym uzasadnienia wyboru właśnie tej konstrukcji, a także całkowite odstąpienie od wymagania offsetu i udziału polskiego przemysłu obronnego w produkcji oraz utrzymaniu zamówionych samolotów. Na płatności za zakup F-35 (bez kosztów infrastruktury i uzbrojenia) powinny zostać przeznaczone środki w wysokości od ok. 7,8% do 8,5% łącznych nakładów na modernizację techniczną planowanych w latach 2020–2030.

System Obrony Powietrznej

W 2020 roku kontynuowano działania związane z realizacją I fazy programu Wisła, który przewiduje pozyskanie do końca 2022 roku dwóch baterii zestawów rakietowych obrony powietrznej (ZROP) średniego zasięgu IBCS/Patriot, na podstawie kontraktu ramowego zawartego w marcu 2018 roku o wartości 4,75 mld USD (ok. 22 mld PLN brutto).

Podjęte działania dotyczyły m.in. rozpoczęcia trzech nowych postępowań. Pierwsze z nich zostało wszczęte 30 września 2020 roku, a jego celem jest nabycie mobilnych węzłów łączności MCC (Mobile Communication Centers). Postępowanie prowadzone jest w trybie negocjacji z firmą WZŁ Nr 1 S.A. Planuje się, że MCC zostaną zbudowane na bazie podwozia Jelcz P882.57 z układem napędowym 8x8, na którym zamontowany zostanie rozkładany wysoki maszt, a także inne niezbędne wyposażenie. Wozy tego typu będą służyły do zapewnienia łączności pomiędzy systemem kierowania i dowodzenia IBCS a narodowymi oraz sojuszniczymi systemami dowodzenia, a także do łączności wewnętrznej w ugrupowaniu. Przewiduje się, że umowa na dostawy MCC zostanie zawarta w I połowie 2021 roku.

Kolejne dwa postępowania rozpoczęły się 30 grudnia 2020 roku. Pierwsze z nich dotyczy nabycia 14 kontenerowych kabin dowodzenia i kierowania walką w trzech różnych wersjach. Zostaną w nich umieszczone elementy systemu IBCS oraz urządzenia łączności i wymiany danych. Nośnikiem ww. kabin będą samochody Jelcz P882.57, zamówione na podstawie odrębnej umowy o wartości 170,9 mln PLN, zawartej 17 maja 2019 roku. Postępowanie na kabiny dowodzenia prowadzone jest w trybie negocjacji z WZE S.A. i powinno zakończyć się zawarciem umowy w II kwartale 2021 roku. W drugim postępowaniu, do udziału w którym zaproszono firmę Miranda Sp. z o.o., negocjowane są warunki umowy na dostawy środków maskowania i pozoracji systemu Patriot. Kontraktu w tej sprawie można się spodziewać w terminie do końca tego roku.

Istotnym wydarzeniem w omawianym PO było przekazanie 29 września 2020 roku przez Inspektorat Uzbrojenia (IU) do szefa MON „Wniosku w sprawie pozyskania sprzętu wojskowego dla Sił Zbrojnych RP”, dotyczącego programu Narew, którego celem jest pozyskanie ZROP krótkiego zasięgu. Wraz z wnioskiem przekazano ukończone dokumenty Studium Wykonalności (SW) i Wstępnych Założeń Taktyczno-Technicznych (WZTT), których opracowanie zajęło aż siedem lat. Do końca stycznia 2021 roku wniosek nie został jednak podpisany, co oznacza, że cały czas nie może się rozpocząć realizacja tego priorytetowego programu modernizacyjnego, który ma pozwolić na zastąpienie obecnie eksploatowanych ZROP S-125 Newa-SC i 2K12 Kub,stanowiących nadal główny filar naziemnego systemu obrony powietrznej Polski. Zestawy tego typu mają obecnie za sobą już od 35 do 47 lat służby.

Z innych decyzji warto wspomnieć o ogłoszonym 22 maja 2020 roku przez IU dialogu technicznym związanym z pozyskaniem „systemu posiadającego zdolność do rażenia z ziemi pocisków artyleryjskich, moździerzowych i rakietowych na torze lotu (C-RAM, counter rocket artillery and mortar), pilotowanych środków napadu powietrznego oraz bezzałogowych statków powietrznych” kr. Sona, do którego zgłosiło się aż 18 wykonawców. W praktyce oznacza to poszukiwanie ZROP bardzo krótkiego zasięgu dla wojsk pancernych i zmechanizowanych, który będzie mógł zastąpić obecnie eksploatowane zestawy przeciwlotnicze ZSU-23-4MP Biała, a w dalszej perspektywie prawdopodobnie także ZROP 9K33 Osa.

W 2020 roku na potrzeby Sił Zbrojnych RP dostarczono 24 zestawy samobieżnych przeciwlotniczych zestawów rakietowych Poprad. W latach 2018–2020 wojsko otrzymało ich łącznie 60 egzemplarzy. Są one dostarczane na podstawie umowy o wartości ponad 1 mld PLN podpisanej z PIT-RADWAR S.A. w grudniu 2015 roku. Po dziewięć Popradów trafiło do trzech pułków przeciwlotniczych (8., 4. i 15.) oraz dywizjonów przeciwlotniczych z 21. BSP, 15. GBZ i 17. WBZ. Dodatkowo pierwsze trzy zestawy przekazano do 19. LBZ i CSSP.

Pełna wersja artykułu w magazynie NTW 3/2021