Morane-Saulnier MS.406/410 w służbie Suomen Ilmavoimat
Szymon Tetera
W latach II wojny światowej w służbie fińskiego lotnictwa znalazło się 87 samolotów myśliwskich Morane-Saulnier MS.406 i MS.410. Dostarczone w kilku partiach wzięły udział w ostatniej fazie wojny zimowej, a następnie uczestniczyły w trzyletniej wojnie kontynuacyjnej. Z czasem część z nich wyposażono w zdobyczne sowieckie silniki Klimow M-105P.
W czasie wojny zimowej rząd francuski zaoferował będącemu w trudnej sytuacji sprzętowej lotnictwu fińskiemu, którego jedynymi w miarę nowoczesnym samolotami myśliwskimi było 40 (dwa inne utracono przed wybuchem wojny) Fokkerów D.XXI, dostawę 50 samolotów myśliwskich Morane-Saulnier MS.406. Telegram w tej sprawie francuski attaché wojskowy przekazał miesiąc po wybuchu wojny, 28 grudnia 1939 roku. Później zadeklarowano także przekazanie 80 samolotów myśliwskich Caudron-Renault CR.714, 46 Koolhoven FK.58 oraz 62 wielozadaniowych, dwusilnikowych Potezów 633, jakkolwiek spośród tych maszyn, już po zakończeniu wojny zimowej dostarczono w maju 1940 roku jedynie sześć kompletnie nieudanych CR.714, które wycofano ze służby już na początku 1941 roku. Również jeśli chodzi o MS.406 dostawy okazały się mniejsze w stosunku do deklaracji, obejmując jedynie 30 maszyn, choć większe znaczenie miał fakt, że ich dostawę zrealizowano błyskawicznie. Morany zostały rozmontowane, zapakowane w skrzynie i od 10 stycznia 1940 roku były wysyłane drogą morską do Malmö w Szwecji. Pierwsze z nich dotarły tam 17 stycznia, kiedy przybyło również sześciu francuskich mechaników i pilot-oblatywacz. 29 stycznia pierwsze maszyny były gotowe do odbioru przez fińskich pilotów z lotniska Västerås w centralnej Szwecji. Pierwsze dwa Morany odleciały do Finlandii 4 lutego, a wszystkie dotarły tam do końca miesiąca. 30 dostarczonych maszyn otrzymało fińskie numery ewidencyjne od MS-301 do MS-330.
We francuskie myśliwce wyposażony miał zostać dywizjon myśliwski Lentolaivue 28 (LeLv 28), który został utworzony 8 grudnia 1939 roku pod dowództwem mjr. Niilo Jusu. 1. eskadrą dowodził kpt. Sven-Erik Sirén, 2. eskadrą por. Reino Turkki, a 3. eskadrą kpt. Eino Jutila. Jednostka bazowała na lotnisku Säkylä, a jej zadaniem była osłona południowo-zachodniej Finlandii, w tym portów morskich. Jeśli chodzi o gotowość bojową nowych samolotów problemem było ich uzbrojenie, ponieważ działka dotarły do Finlandii już po zakończeniu działań wojennych. W ich miejsce montowano więc trzeci karabin maszynowy.
Pierwszy lot bojowy jednostka wykonała 6 lutego. Do starcia z przeciwnikiem doszło jednak dopiero 17 lutego, kiedy ppor.Tuomo Hyrkki, lecący na samolocie MS-301, odnotował o godz. 14.45 pierwsze zwycięstwo fińskich sił powietrznych odniesione na francuskim myśliwcu. Wraz ze skrzydłowym zaatakował nad Pori dziewięciosamolotową formację bombowców DB-3, meldując strącenie jednego z przeciwników oraz uszkodzenie dwóch innych. Jego ofiarą okazał się samolot z 2. eskadry 53. DBAP, w którym zginęła załoga lejt. Andrieja Worobjewa, przybyła z 11. DBAP.
20 lutego o godz. 11.00 podporucznicy Reino Turkki oraz Mikko Linkola zgłosili zestrzelenie dwóch bombowców SB bombardujących port Rauma. Z kolei o godz. 14.25 ppor. Veikko Karu zameldował strącenie dwóch takich maszyn po długim pościgu, ciągnącym się na dużej wysokości aż nad estońskie wybrzeże. Co prawda lotnictwo sowieckie utraciło tego dnia w wyniku walk powietrznych jednego SB i dwa uszkodzone oraz jednego DB-3, lecz przypisywane są one innym fińskim pilotom. Kolejne dwa SB zostały zestrzelone przez ogień przeciwlotniczy, ale w okolicy Viipuri, gdzie fińskie lotnictwo zwycięstw nie odnotowało.
Pełna wersja artykułu w magazynie TW Historia nr specjalny 3/2019