Motocykle Wojska Polskiego 1918-1939 (1)

Tomasz Szczerbicki

W dwudziestoleciu międzywojennym, w odradzającej się Armii Polskiej, motocykle wojskowe miały swoje miejsce. Wraz z rozwojem konstrukcji tych pojazdów oraz zwiększaniem się ich liczebności w Wojsku Polskim, przydzielano im nowe zadania, głównie: kurierskie, zwiadowcze, transportowe i bojowe. W latach trzydziestych krajowy przemysł produkował m.in. motocykle: CWS M111 (Sokół 1000 M111) i Sokół 600, które stały się ikonami armii II Rzeczpospolitej. Zanim jednak to nastąpiło wojsko używało etatowo motocykli marek zagranicznych.

Wszystko zaczęło się w 1885 r., kiedy to Gottlieb Daimler w celu sprawdzenia swojego nowego wynalazku, jakim był silnik spalinowy, wmontował go w ramę drewnianego wehikułu podobnego do dzisiejszego roweru. Tak powstał pierwszy motocykl. Był to przypadkowy wynalazek. Daimler myślał o stworzeniu czterokołowego powozu napędzanego silnikiem spalinowym, a ów „motocykl” miał posłużyć tylko testom jednostki napędowej. Jego twórca zapewne nie przypuszczał, że zasadnicze cechy konstrukcyjne – silnik spalinowy umieszczony centralnie w ramie między kołami, pionowy cylinder i napęd tylnego koła – przetrwają w motocyklach 130 lat. 29 sierpnia 1885 r. Gottlieb Daimler uzyskał patent na swoją konstrukcję.

                Jako pierwsza na świecie seryjną produkcję motocykli z silnikami spalinowymi rozpoczęła w 1894 r. niemiecka firma Hildebrand & Wolfmuller. Tam też narodziło się słowo „motocykl”. Nazwy tej po raz pierwszy użył konstruktor Alois Wolfmuller, kiedy w 1893 r. zgłosił swój patent na pojazd jednośladowy.

                Ważnym etapem w historii motocykli był trójkołowy francuski pojazd De Dion-Bouton, który powstał w 1896 r. Mimo że miał trzy koła historycy klasyfikują go jako motocykl. Ze względu na swą udaną konstrukcję, cieszył się bardzo dużą popularnością zarówno w Europie, jak i w Ameryce. Na podstawie licencji był produkowany w wielu krajach, w tym nawet w Rosji. Trójkołowy De Dion-Bouton był pierwszym motocyklem, jaki pojawił się na ziemiach polskich.

Za „ojca” pierwszego amerykańskiego motocykla uznaje się Edwarda Joel Penningtona, który w latach 1893-1895 zbudował pojazd jednośladowy napędzany dwucylindrowym silnikiem ułożonym poziomo. Mimo wielu starań motocykl Penningtona nie był seryjnie produkowany, powstało tylko kilka prototypowych egzemplarzy. Seryjne wytwarzanie motocykli rozpoczęto w Stanach Zjednoczonych w 1898 r. Firma „Metz” z Waltham w stanie Massachusetts rozpoczęła produkcję motocykli Orient-Aster, wyposażanych w silniki Aster, będące kopią francuskiej jednostki napędowej De Dion-Bouton.

Pełna wersja artykułu w magazynie TW Historia Spec.4/2015