Muzeum CUTTY SARK

Sebastian Hassa

Muzeum CUTTY SARK – duma Greenwich

25 kwietnia ubiegłego roku, królowa Elżbieta II w towarzystwie małżonka, księcia Filipa, dokonała uroczystego otwarcia statku- -muzeum Cutty Sark. Po ponad pięciu latach od pamiętnego pożaru w 2007, odrestaurowany żaglowiec został ponownie udostępniony zwiedzającym.

Zwodowany 22 listopada 1869 r. Cutty Sark, powstał na zamówienie Johna Willisa, właściciela firmy żeglugowej z siedzibą w Londynie. Zgodnie z jego ambicjami, nowy żaglowiec miał zostać najszybszym statkiem na trasie Szanghaj-Londyn, zwyciężając w tzw. regatach herbacianych. Odbywający się corocznie wyścig o dostarczenie w jak najkrótszym czasie ładunku herbaty z nowych zbiorów z Chin do Anglii, był szeroko opisywany i komentowany na łamach prasy. Zwycięstwo oprócz zysków, oznaczało również sławę i prestiż, a dokładnie tego pragnął Willis.

Zadanie stworzenia nowej jednostki zostało powierzone małej stoczni Scott & Linton z siedzibą w Dumbarton, na zachodnim wybrzeżu Szkocji. Brak doświadczenia w pracach nad statkami podobnej wielkości skłonił odpowiedzialnego za projekt Herculesa Lintona, do powielenia linii kadłuba klipra Tweed, będącego własnością Willisa, oraz sięgnięciu po rozwiązania zastosowane na wcześniejszych jednostkach rybackich.

Pod względem konstrukcyjnym, nowy żaglowiec był klasycznym kliprem z charakterystycznymi ostrym liniami podwodzia, długim i stosunkowo wąskim kadłubem oraz ożaglowaniem rejowym. Kadłub o konstrukcji mieszanej składał się z żelaznego szkieletu i drewnianego poszycia, w części podwodnej pokrytego dodatkowo arkuszami blachy mosiężnej. Podobnie jak inne jednostki tego typu, bardziej przypominał jachty regatowe niż współczesne mu statki handlowe. Klipry, mając stosunkowo niedużą ładowność, specjalizowały się w przewozie pasażerów oraz wartościowych ładunków na dłuższych trasach. Przez ponad pół wieku zapewniały najszybsze połączenia pomiędzy portami Europy i Dalekiego Wschodu oraz pomiędzy portami wschodniego i zachodniego wybrzeża Stanów Zjednoczonych.

Rozmach projektu oraz narzucone ramy czasowe, bardzo szybko przerosły możliwości wspólników z Scott & Linton. Wyjściem z sytuacji okazało się zlecenie dokończenia budowy kadłuba stoczni William Denny & Brothers. Ostatnie prace wykonano w Greenock, po drugiej stronie zatoki Firth of Clyde, gdzie kadłub wzbogacił się o maszty i takielunek.

Historia
16 lutego 1870 r. Cutty Sark opuścił Londyn i wyruszył w dziewiczą podróż do Szanghaju. Z ładowniami pełnymi alkoholu osiągnął port docelowy na początku czerwca. Już trzy tygodnie później, 25 czerwca, wyszedł w rejs powrotny, wioząc około 1450 t herbaty. Po trwającej ponad 3 miesiące podróży, 13 października zawinął do portu macierzystego.

W sumie Cutty Sark odbył 8 rejsów do Chin, z czego ostatni w 1878 r. W przeciągu lat niesprzyjające wiatry, czy też zwykły pech, nigdy nie pozwoliły mu zostać najszybszym z kliprów herbacianych. Szybko W sumie Cutty Sark odbył 8 rejsów do Chin, z czego ostatni w 1878 r. W przeciągu lat niesprzyjające wiatry, czy też zwykły pech, nigdy nie pozwoliły mu zostać najszybszym z kliprów herbacianych. Szybko zmieniające się realia, postęp techniczny, otwarcie Kanału Sueskiego7, a zwłaszcza wzrost znaczenia statków napędzanych maszyną parową8, spowodowały, że era kliprów zaczęła dobiegać końca. Powoli wypierane z trasy do Chin żaglowce zostały zmuszone do przewozu mniej zyskownych towarów, a w późniejszym okresie trafiły na szlak morski łączącą Europę z Antypodami, gdzie trudniły się bardzo intratnym transportem australijskiej wełny do Europy.

Pełna wersja artykułu w magazynie MSiO 1-2/2014